Azərbaycan Respublikasının Əmək Qanunları Məcəlləsinə dəyişikliklər edilməsi barədə

~~Azərbaycan Respublikasının Əmək Qanunları Məcəlləsinə dəyişikliklər edilməsi barədə~~[1]

~~Azərbaycan Respublİkasının Qanunu~~

«Fərdi əmək mübahisələrinin həlli haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi qərara alır:

1. Azərbaycan Respublikasının Əmək Qanunları Məcəlləsinə (Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Məlumatı, 1971-ci il, № 23, maddə 190; 1973-cü il, № 17-18, maddə 158, № 24, maddə 216; 1975-ci il, № 7, maddə 52, № 15, maddə 125; 1977-ci il, № 5-6, maddə 34, № 13, maddə 91; 1978-ci il, № 9, maddə 77, № 14, maddə 139; 1980-ci il, № 1-2, maddə 3, № 6, maddə 83, № 19, maddə 191, № 21, maddə 223; 1982-ci il, № 24, maddə 288; 1983-cü il, № 11-12, maddə 111, № 23, maddə 215; 1984-cü il, № 1-2, maddə 13; 1987-ci il, № 19, maddə 179, № 21, maddə 215; 1988-ci il, № 5-6, maddə 31, № 8, maddə 59, № 11-12, maddə 114; 1990-ci il, № 13-14, maddə 172; 1991-ci il, № 2, maddə 5, № 5, maddə 80, № 9-10, maddə 151; 1992-ci il, № 3 maddə 42, № 14, maddə 561, № 19 maddə 846, № 21, maddə 924; 1996-cı il, № 14-IQD, № 161-IQD, № 222-IQD; 1997-ci il, № 279-IQD, № 280-IQD, № 281-IQD Azərbaycan Respublikasının Qanunları) aşağıdakı dəyişikliklər edilsin:

~~XV fəsil aşağıdakı redaksiyada verilsin:~~

~~«XV fəsil~~

~~Fərdİ əmək mübahİsələrİ~~

~~Maddə 221.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələri anlayışı~~

Fərdi əmək mübahisələri, işəgötürənlə işçi arasında əmək müqaviləsinin (kontraktın), kollektiv əmək müqaviləsinin (sazişin) şərtlərinin, əmək qanunvericiliyinin tətbiqi zamanı yaranan və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada həll edilən fikir ayrılığıdır.

~~Maddə 222.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələrinə baxılması haqqında qanunvericilik~~

Fərdi əmək mübahisələrinə məhkəmədə baxılması bu Məcəllə, Azərbaycan Respublikasının Mülki-Prosessual Məcəlləsi, «Fərdi əmək mübahisələrinin həlli haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu və digər müvafiq qanunvericilik aktları ilə nizama salınır.

~~Maddə 223.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələrində tərəflər~~

Fərdi əmək mübahisələrində bir tərəfi mülkiyyət formasından, təsərrüfatçılıq növündən və ya təşkilati-hüquqi tabeçiliyindən asılı olmayaraq müəssisələrdə işçilərlə əmək müqaviləsi (kontraktı) bağlamaq, bu müqaviləni xitam etmək, yaxud dəyişdirmək hüququna malik işəgötürən, digər tərəfi isə əmək hüquqlarının və ya qanunla qorunan mənafelərinin pozulduğunu iddia edən işçi və ya qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada onun vəkil etdiyi şəxs təmsil edir.

~~Maddə 224.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələrinə baxan orqanlar~~

~~Bilavasitə qanunda nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla bütün fərdi əmək mübahisələrinə məhkəmələr tərəfindən baxılır.~~

Kollektiv müqavilələrdə (sazişlərdə) nəzərdə tutulan hallarda müəssisələrdə həmkarlar ittifaqı təşkilatının nəzdində fərdi əmək mübahisələrinə məhkəməyə qədər baxan orqanın yaradılması nəzərdə tutula bilər. Bu orqanların yaradılması və fəaliyyət qaydası işçinin məhkəməyə qədər mübahisələrə baxan orqana, yaxud bilavasitə məhkəməyə müraciət etmək hüququ saxlanılmaqla kollektiv müqavilələrlə (sazişlərlə) nizama salınır. Məhkəməyə qədər əmək mübahisələrinə baxan orqanın çıxardığı qərar işçini qane etməzsə o, həmin mübahisənin həlli üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.

~~Maddə 225.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələrinin predmeti~~

~~Bu Məcəllə ilə aşağıdakı məsələlərlə bağlı baş verən əmək mübahisələrinin həlli nizama salınır:~~

~~a) əmək müqaviləsinin (kontraktın) bağlanması, ləğv edilməsi və ya onun şərtlərinin dəyişdirilməsi;~~

~~b) əmək normalarının, həmçinin işin həcminin müəyyən edilməsi;~~

~~ç) əmək müqaviləsində (kontraktda) nəzərdə tutulan iş yerinin dəyişdirilməsi;~~

~~c) əmək haqqının, habelə digər ödəmələrin müəyyən edilməsi və hesablanması, yaxud ödənilməsi;~~

~~d) əmək haqqından, habelə digər ödəmələrdən tutulmaların aparılması;~~

~~e) məzuniyyət hüququnun həyata keçirilməsi;~~

~~ə) intizam tənbehi verilməsi;~~

~~f) əmək mühafizəsinin təşkili və təmin edilməsi;~~

~~q) işçinin işəgötürənə vurduğu maddi ziyanın məbləğinin müəyyən edilməsi və ya ödənilməsi;~~

~~ğ) istehsalat qəzası və ya peşə xəstəliyi nəticəsində işçiyə və ya onun ailə üzvlərinə vurulan zərərə görə əvəzin məbləğinin müəyyən edilməsi və ödənilməsi;~~

h) səhmlər və ya digər qiymətli kağızlar üzrə ödəmələrin məbləğlərinin müəyyən edilməsi və ödənilməsi, habelə özəlləşdirmə prosesində və sonralar əmək münasibətləri ilə bağlı normaların tətbiq edilməsi;

x) əmək müqavilələrinin (kontraktların), habelə kollektiv müqavilələrinin (sazişlərin) şərtlərinin, əmək qanunvericiliyinin pozulması ilə bağlı digər məsələlərin tətbiq edilməsi.

~~Maddə 226.~~ ~~İşçinin pozulmuş hüquqlarının bərpasını iddia etmək hüququ~~

Bu Məcəllənin 225-ci maddəsində göstərilən məsələlərlə bağlı işçi, hüquqlarının və ya qanunla qorunan mənafeyinin pozulduğunu aşkar etdikdə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada fərdi əmək mübahisələrini həll edən orqanlara müraciət edərək pozulmuş hüquqlarının bərpa edilməsini tələb etmək hüququna malikdir.

Pozulmuş hüquqlarının bərpa edilməsi barədə işçi arzusu ilə məhkəməyə, yaxud məhkəməyə qədər əmək mübahisələrini həll edən müvafiq orqana müraciət edə bilər. Pozulmuş hüquqlarının bərpası üçün işçi onun vəkil etdiyi nümayəndəsi vasitəsi ilə də əmək mübahisəsini həll edən orqana müraciət edə bilər. Hüquqlarının müdafiəsini həyata keçirmək üçün işçi öz nümayəndəsinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada tərtib edilmiş etibarnamə verməlidir.

Əmək müqaviləsinin ləğvi ilə əlaqədar yaranan mübahisələr istisna olmaqla fərdi əmək mübahisələrinə, bir qayda olaraq, işçinin iş vaxtından kənar vaxtlarda baxılmalıdır. Əmək mübahisəsinin həllinə işçinin iş vaxtı ərzində baxıldıqda onun həmin vaxt ərzində həm əsas, həm də əlavə iş yerində orta əmək haqqı saxlanılır.

~~Maddə 227.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələrində tərəflərin vəzifələri və məsuliyyəti~~

Fərdi əmək mübahisələrində tərəflər biri digərinin hüquqlarına hörmət edərək qanunvericiliyin tələblərini, əmək müqaviləsi (kontrakt) üzrə öhdəlikləri və əmək mübahisələrini mahiyyəti üzrə həll edən məhkəmə qərarlarını yerinə yetirməyə borcludurlar.

İşçinin əmək mübahisəsi üzrə iddiası məhkəmə tərəfindən rədd edildikdə işəgötürənin çəkdiyi xərclər onun ərizəsi əsasında məhkəmə tərəfindən işçidən tutula bilər.

İşçinin hüquqlarını və qanuni mənafelərini pozmuş işəgötürən, işçiyə dəyən maddi ziyanı ödəməklə yanaşı, mənəvi ziyana, yəni işçinin şərəf və ləyaqətinin ləkələnməsinə, alçaldılmasına görə də maddi məsuliyyət daşıyır. İşçiyə dəyən mənəvi ziyanın pul hesabı ilə məbləği respublika üzrə minimum əmək haqqı miqdarının iyirmi beş mislindən az, işçinin hüquqlarının pozulmasında təqsirkar vəzifəli şəxsin (şəxslərin) altı aylıq əmək haqqından çox ola bilməz. İşçiyə dəyən mənəvi ziyanın pul hesabı ilə məbləği onun ərizəsi əsasında işin faktiki hallarına uyğun olaraq mülki qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məhkəmə tərəfindən müəyyən edilir.

Dövlət müəssisələrinin, təşkilatlarının rəhbərliyinin və digər vəzifəli şəxslərinin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində yaranan və məhkəmə tərəfindən işçinin xeyrinə həll edilən əmək mübahisələri nəticəsində həmin müəssisə və ya təşkilata dəyən maddi ziyan təqsirkar vəzifəli şəxslərdən məhkəmənin qərarı ilə tutulur.

~~Maddə 228.~~ ~~İddia müddətləri~~

Fərdi əmək mübahisələrinə baxan orqana, işçi hüququnun pozulduğunu aşkar etdiyi gündən etibarən üç ay ərzində, əmək müqaviləsinə xitam verilməsi ilə əlaqədar yaranan əmək mübahisələrinin həlli üçün isə bir ay ərzində müraciət edə bilər. Hüququnun pozulmasının aşkar edildiyi gün, işçiyə müvafiq əmrin, sərəncamın, qərarın, əmək kitabçasının, haqq-hesab kitabçasının (vərəqəsinin) verildiyi, həmçinin fərdi və ya kollektiv əmək müqaviləsinin (kontraktın, sazişin) mühüm şərtlərinin işəgötürən tərəfindən müvafiq qaydada sənədləşdirmədən bilə-bilə qəsdən pozulduğu gündür.

Pul tələbləri ilə əlaqədar yaranmış əmək mübahisələrinin həlli üçün işçi, hüququnun pozulduğunu aşkar etdiyi gündən etibarən bir il ərzində əmək mübahisələrinə baxan orqana müraciət edə bilər.

Həmin müddətlər üzürlü səbəblərdən (özünün xəstələnməsi, yaxın qohumunun ölməsi, işçinin ezamiyyətdə, yaşayış yerindən kənarda məzuniyyətdə olması və s.) ötürülərsə, fərdi əmək mübahisəsinə baxan orqan buraxılmış müddəti bərpa edərək mübahisəyə mahiyyəti üzrə baxa bilər.

~~Maddə 229.~~ ~~İşçinin məhkəmə xərclərini ödəməkdən azad edilməsi~~

~~Hüquqlarının pozulduğunu iddia edən işçi məhkəmə xərclərindən azad edilir.~~

~~Maddə 230.~~ ~~İddianın məbləğində və onun təmin olunmasında məhdudiyyətin olmaması~~

~~Fərdi əmək mübahisələri üzrə iddianın məbləğinə, həmçinin onun təmin olunmasına hər hansı məhdudiyyət qoyula bilməz.~~

~~Maddə 231.~~ ~~İşə bərpa etmə~~

İşçi qanuni əsas olmadan və ya fərdi əmək müqaviləsinə (kontraktına) xitam verilməsinin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydaları pozulmaqla işdən çıxarıldıqda, yaxud qanunsuz olaraq başqa işə keçirildikdə məhkəmə onu əvvəlki işinə bərpa etməlidir.

~~Maddə 232.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələri üzrə qərarların və qətnamələrin icrası qaydaları~~

~~Fərdi əmək mübahisəsinin həlli barədə məhkəmə qərarı dərhal icra edilməlidir.~~

Hakim, məhkəmənin fərdi əmək mübahisəsinin həlli barədə çıxardığı qərar icra edilmədikdə, yaxud icraya mane olunduqda bununla əlaqədar işçiyə dəyən maddi ziyanın ödənilməsi və Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddəsi ilə cinayət işi başlama haqqında qərardad çıxarır.

~~Maddə 233.~~ ~~Fərdi əmək mübahisələri üzrə icrada dönüşün məhdudlaşdırılması~~

Fərdi əmək mübahisələri üzrə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı çıxarıldığı gündən bir il keçdikdən sonra nəzarət icraatı qaydasında işçinin zərərinə ləğv edilə bilməz.

~~Maddə 234.~~ ~~Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş fərdi əmək mübahisələrinin həlli qaydaları şamil edilməyən şəxslər və hallar~~

Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş fərdi əmək mübahisələrinin həlli qaydaları, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında nəzərdə tutulan qaydada vəzifəyə seçilən və ya təyin edilən, yaxud Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin olunan, eləcə də yerli özünüidarə orqanlarında seçkili vəzifə tutan şəxslərə şamil edilmir.

Bu Məcəllənin XV fəslinin müddəaları əmək müqavilələrinin (kontraktların) əlamətləri olan, lakin işçi ilə işəgötürən arasında əmək münasibətlərini tənzim etməyən mülki-hüquqi müqavilələr — podrat, tapşırıq, müəlliflik müqavilələri və bu qəbildən olan digər müqavilələr üzrə öhdəliklərin icrası zamanı tərəflər arasında yaranan mübahisələrə tətbiq edilmir».

~~2. Bu Qanun dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir.~~

~~Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər ƏLİYEV~~

~~Bakı şəhəri, 10 oktyabr 1997-ci il~~

~~№ 382-IQD~~

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 01 fevral 1999-ci il tarixli 618-IQ nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1999-ci il, №4, maddə 213)

QANUNA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI