Aktın növü	AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ƏDLİYYƏ NAZİRLİYİNİN KOLLEGİYASININ QƏRARI
Qəbul edildiyi tarix	29.11.2011
Qeydiyyat nömrəsi	3-N
Adı	Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimatın təkmilləşdirilməsi barədə
Rəsmi dərc edildiyi mənbə
Qüvvəyə minmə tarixi	03.12.2011
Azərbaycan Respublikasının Vahid hüquqi təsnifatı üzrə indeks kodu	380.010.000
Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi	15201111290003
Hüquqi aktın Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix	02.12.2011

 

“Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat”ın qəbulu və tətbiqi məhkəmələrdə idarəçiliyi xeyli yaxşılaşdırmış, işlərin hakimlər arasında bölüşdürülməsində subyektiv meyarların tətbiqini və sair sui-istifadə hallarını aradan qaldırmış, bu sahədə müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından geniş istifadəyə imkan yaratmışdır.

22.06.2010-cu il tarixdə “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Qanuna edilmiş dəyişikliklərə, habelə dövlət başçısının 2010-cu il 15 iyul və 9 avqust tarixli fərmanlarına əsasən məhkəmə quruluşunun təkmilləşdirilməsi bu Təlimatın qanunvericiliyin tələblərinə uyğunlaşdırılmasını zəruri edir.

Bununla bağlı həmin sənədin yeni redaksiyada layihəsi hazırlanmış, ona nazirliyin aidiyyəti struktur qurumlarında, həmçinin Ali Məhkəmədə baxılaraq müsbət rəylər verilmişdir.

Kollegiya layihəyə baxıb onu məqbul hesab edir.

Göstərilənlərə, habelə “Normativ hüquqi aktlar haqqında” Konstitusiya Qanununa, “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Qanuna, “İcra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının hazırlanması və qəbul edilməsi qaydası haqqında Əsasnamə”yə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Kollegiyası

 

QƏRARA ALIR:

 

1. “Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat” yeni redaksiyada təsdiq edilsin (Əlavə olunur).

2. Təlimatın Azərbaycan Respublikasının Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edilməsi təmin olunsun (A.Əliyev).

3. “Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat” nəşr etdirilsin və respublikanın bütün məhkəmələrinə göndərilsin (A.Cəfərov, A.Muradov).

4. “Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat”ın dövlət qeydiyyatına alınmasına dair 11 noyabr 2007-ci il tarixli 3366 nömrəli şəhadətnamə və həmin Təlimata edilmiş dəyişikliklərin dövlət qeydiyyatına alınmasına dair 6 noyabr 2009-cu il tarixli 3479 nömrəli şəhadətnamə ləğv edilsin.

 

 

 

 

 

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MƏHKƏMƏLƏRİNDƏ KARGÜZARLIĞIN APARILMASINA DAİR

 

T Ə L İ M A T[1]

 

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

 

1.                     Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat” (bundan sonra - Təlimat) Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının, Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual, Mülki Prosessual, İnzibati-Prosessual məcəllələrinin, “Məhkəmələr və hakimlər haqqında”, “Məhkəmə-Hüquq Şurası haqqında”, “Dövlət qulluğu haqqında”, “İcra haqqında” Azərbaycan Respublikası qanunlarının, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 sentyabr 2003-cü il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat”ın və digər qanunvericilik aktlarının tələblərinə uyğun olaraq hazırlanmışdır. [2]

2.                     Təlimat «Məhkəmələr və hakimlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 19-cu maddəsində nəzərdə tutulan məhkəmə sisteminə daxil olan Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlığın aparılması işini tənzimləyir. Bu Təlimatın tələbləri məhkəmələr tərəfindən ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı tərtib edilən prosessual sənədlərə şamil edilmir.

3.                     Məhkəmələrdə kargüzarlığın aparılması müvafiq şöbə, bölmə, dəftərxana və ya bu məqsəd üçün ayrılan dövlət qulluqçuları (bundan sonra - kargüzarlıq xidməti) tərəfindən həyata keçirilir.

4.                     Kargüzarlıq işinin düzgün qurulması və aparılmasına, kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu Təlimatın tələblərinə riayət edilməsinə nəzarəti müvafiq məhkəmənin sədri həyata keçirir.

5.                     Kargüzarlığın aparılması vəzifələri həvalə edilmiş dövlət qulluqçuları kargüzarlığın müasir prinsip, qayda və metodlarını, aidiyyəti normativ hüquqi aktların, həmçinin bu Təlimatın tələblərini bilməli və onlara əməl etməlidirlər.

6.                     Məhkəmələrdə kargüzarlıq xidmətinin səmərəli qurulması üçün onun təşkilati quruluşunun daim yeniləşməsi, işçilər arasında işgüzar əlaqələrin təşkili, həmçinin müasir texniki vasitələr (kompüter, faksmil, surətçıxaran və s.) ilə təchiz olunması zəruridir.

7.                     Kargüzarlıq xidmətinin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:

7.1.                poçt, elektron poçt, faks, telefonoqram, feldyeger rabitəsi vasitəsilə və kargüzarlıq xidmətinə bilavasitə daxil olan iş, material və digər sənədləri qəbul etmək, qeydə almaq, aidiyyəti üzrə bölüşdürmək və icraçılara çatdırmaq;[3]

7.2.                iş, material və digər sənədləri göndərmək;

7.3.                sənədlərin icra müddətinə, bu Təlimatın tələblərinə uyğun tərtibinə və arxivləşdirilməsinə nəzarət etmək;[4]

7.4.                iş, material və digər sənədləri tələb etmək;

7.5.                sənədlərin surətlərini çıxarmaq və çoxaltmaq işlərini həyata keçirmək;

7.6.                sənədləri işlərin nomenklaturu üzrə formalaşdırmaq və arxivə təhvil vermək;[5]

7.7.                məhkəmə icraatı ilə bağlı işlərin, materialların və digər sənədlərin qoruyub saxlanılmasını, mühafizəsini və xidməti zərurətlə əlaqədar onlardan istifadə edilməsini təmin etmək;[6]

7.8.                kargüzarlığın müntəzəm surətdə təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə məhkəmənin bütün fəaliyyət sahələrində kargüzarlıq işinə metodiki rəhbərliyi həyata keçirmək, kargüzarlıq xidməti işçilərinin peşə hazırlığını artırmaq;

7.9.                Təlimatdan irəli gələn digər vəzifələri yerinə yetirmək.

7.10.            Sənəd dövriyyəsinin həcmindən və strukturundan asılı olaraq kargüzarlıq birinci instansiya məhkəmələrində mərkəzləşdirilmiş, apellyasiya və kassasiya instansiyası məhkəmələrində isə mərkəzləşdirilməmiş qaydada aparılır.

8. Mərkəzləşdirilmiş kargüzarlıq sistemində sənədlərin və qeydə alınması tələb olunmayan korrespondensiyanın (65 nömrəli əlavə) qəbulunu, göndərilməsini, uçotunu, struktur bölmələrinə paylanmasını, habelə sənədlərin qeydə alınmasını, rəsmiləşdirilməsini, işlərin formalaşdırılmasını kargüzarlıq xidməti həyata keçirir.

Mərkəzləşdirilməmiş kargüzarlıq sistemində isə sənədlərin və qeydə alınması tələb olunmayan korrespondensiyanın qəbulunu, göndərilməsini, uçotunu, sənədlərin struktur bölmələrinə paylanmasını kargüzarlıq xidməti, sənədlərin qeydə alınmasını, rəsmiləşdirilməsini, işlərin formalaşdırılmasını isə struktur bölmələri həyata keçirirlər.[7]

9.           Təlimatda aşağıdakı əsas anlayışlardan istifadə olunmuşdur:

9.1.                kargüzarlıq – məhkəmənin öz vəzifələrini həyata keçirməsi ilə əlaqədar sənədləşdirmə və sənədlərlə işin təşkili üzrə fəaliyyətidir; Məhkəmələrdə kargüzarlıq Azərbaycan Respublikasının dövlət dilində aparılır.[8]

9.2.                sənəd - məhkəmə icraatı üzrə əhəmiyyət kəsb edə bilən məlumatları özündə əks etdirən daşıyıcılardır;

9.3.                rəsmi sənəd - şəxsin vəzifəsinə və yerinə yetirdiyi işə görə ona məlum olan halları imzası ilə təsdiq etdiyi və qanunvericiliyin müəyyən etdiyi formada tərtib edilmiş sənəd hesab olunur;

9.4.                sənədin rəsmən verilməsi – məhkəmə sənədinin çatdırılması və rəsmi qaydada verilməsidir;

9.5.                sənədlərin dövriyyəsi - sənədlərin məhkəməyə daxil olduğu və ya yaradıldığı andan icra edildiyi və ya göndərildiyi anadək onların hərəkətidir;

9.6.                fiziki şəxs(lər) – Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, əcnəbilər, vətəndaşlığı olmayan şəxslərdir;

9.7.                korrespondensiya – poçt rabitəsi vasitəsilə daxil olan və ya göndərilən iş, material, məktub, teleqram, bildiriş və s. sənədlərdir.

 

2. SƏNƏDLƏRİN HAZIRLANMASI VƏ RƏSMİLƏŞDİRİLMƏSİ

 

10.                   Məhkəmələrdə sənədlərin yaranmasının hüquqi əsasları aşağıdakılardır:

10.1.            qüvvədə olan qanunvericilik aktlarının tələbləri;

10.2.            yuxarı məhkəmələrin tövsiyələri;

10.3.            məhkəmə tərəfindən onun üzərinə düşən vəzifələrin icra edilməsi üçün səlahiyyətləri daxilində cari təşkilati-sərəncamverici və ya inzibati-təsərrüfat fəaliyyətinin həyata keçirilməsi;

10.4.            məhkəmə aparatı işinin hüquqi tənzimləmə zərurətinin yaranması.

11.                   Sənədlərin hazırlanması üçün «İşlətmək üçün kağız formatları» — 9327-60 dövlətlərarası standart üzrə A4 (210x297 mm) və A5 (148x210 mm) formatlı blank və kağızlardan istifadə edilir.

12.                  Sənəd dövriyyəsi böyük olan məhkəmələrdə ayrı-ayrı sənəd növləri üçün blanklar tətbiq edilir və onların üzərində mətbəə üsulu ilə sənəd növünün adı (qərar, protokol və s.) yazılır. Sərəncam mahiyyətli sənədlər üçün blanklar "Sərəncam sənədləri sistemi. Formulyar-nümunə" - 6.38-90 dövlətlərarası standart üzrə hazırlanır. Blanklar 1 nömrəli ağ yazı kağızından hazırlanmalıdır.

13.                  Məhkəmələrdə tez-tez təkrarlanan birtipli sənədlər (bildiriş, çağırış vərəqəsi, məktub və s.) tərtib edilərkən sənədlərin mətbəə üsulu ilə hazırlanan trafaret mətnli blankları tətbiq edilə bilər.

14.                  Mətbəə üsulu ilə hazırlanan blanklarda aşağıdakı rekvizitlər göstərilməlidir:

14.1.            Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gerbi (“Azərbaycan Respublikası Dövlət Gerbinin təsvirinin təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 2 noyabr tarixli 1332-VKQ nömrəli Konstitusiya Qanunu ilə müəyyən edilmiş təsvirə uyğun olaraq);[9]

14.2.            Azərbaycan Respublikasının (Naxçıvan Muxtar Respublikasının) adı;

14.3.            məhkəmənin tam adı;

14.4.            məhkəmənin poçt indeksi, ünvanı, məlumat almaq üçün telefon və faks nömrələri, elektron poçtu.

Rekvizitlər blankların yuxarı hissəsində eninə, bir qayda olaraq, Azərbaycan Respublikasının dövlət dilində çap edilir (1 nömrəli əlavə). Xarici dildə çap edilmiş rekvizitlərə malik blanklardan istifadə edilməsinə yalnız sənədin mətni xarici dildə yazıldıqda yol verilir.[10]

15.                  Maliyyə, statistika və başqa xüsusi sənədlər qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada hazırlanıb tərtib edilir.

16.                  Sənədlər hazırlanarkən məhkəmənin adının (bir qayda olaraq sənədin blankında əks etdirilir) və sənəd növünün adının, sənədin başlığının göstərilməsi, sənədlərə ünvan yazılması, tarix və nömrə qoyulması, sənədin rəsmiləşdirilməsi, habelə sənədin hərəkəti və icrası haqqında qeydlərin yazılması zəruridir.

17.                   Sənədin yaranması üçün başqa sənəd əsas olduqda, bu sənədin hazırlanması üçün əsas götürülmüş sənəd növünün adı (adlıq halda), nömrəsi, tarixi və mətnin başlığı göstərilir.

18.                   Sənədin başlığı vərəqin ortasında mətndən əvvəl yazılır.

Sənədlərin başlığı maksimum qısa, dəqiq olmalı və «nə haqqında» sualına cavab verməklə feli ismin köməyi ilə ifadə edilməlidir (məsələn: «… işin təşkil edilməsi haqqında», «… yerinə yetirilməsi haqqında», «…tədbirlər haqqında» və s.).

19.                   Təşkilatın (məhkəmənin) adlarında köməkçi sözlərdən başqa, bütün sözlərin və onların tərkibinə daxil olan xüsusi isimlərin baş hərfləri böyük yazılır (məsələn: Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi və s.).

20.                   Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2004-cü il 5 avqust tarixli 108 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya qaydalarına” uyğun olaraq birinci hərfi böyük yazılan vəzifələrin adları (Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Azərbaycan Respublikasının Baş naziri, Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru və s.) istisna olmaqla, qalan vəzifə adları kiçik hərflə yazılır (məsələn: Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin sədri, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti, Ağsu Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı və s.).[11]

21.                   Başlanğıc hərflərindən yaradılmış mürəkkəb ixtisar adları böyük hərflə yazılır (məsələn: Xarici İşlər Nazirliyi – XİN, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti – DTX və s.).[12]

22.                   İki və daha artıq səhifəsi olan sənədlər ikinci səhifədən başlayaraq nömrələnməlidir. Nömrələr ərəb rəqəmləri ilə yazılır. Sənədlərdə nömrə anlayışı «№» işarəsi və ya «nömrə» («nömrəli») sözü ilə ifadə olunur.

23.                   Göndərilən sənədlərdə (məktublarda, məlumat xarakterli arayışlarda, məlumat vərəqlərində) ünvan sahibinin rekvizitləri dəqiq göstərilir. Bu məqsədlə aşağıdakı tələblərə əməl edilməlidir:

23.1.            sənəd hüquqi şəxsə ünvanlandıqda hüquqi şəxsin, struktur bölməsinə ünvanlandıqda, həmçinin həmin bölmənin adı, vəzifəli şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı yazılır.

23.2.            sənəd fiziki şəxsə ünvanlandıqda əvvəlcə onun poçt ünvanı (poçt indeksi, şəhər (rayon), qəsəbə (kənd), küçə, ev və mənzil nömrəsi), sonra isə soyadı, adı və atasının adı göstərilir, təşkilatlara göndərilən sənədlərdə sənədi alanın poçt ünvanı yazılmır;

23.3.            sənəd hüquqi şəxsə və ya onun struktur bölməsinə ünvanlandıqda hüquqi şəxsin və ya onun struktur bölməsinin adı yönlük halda yazılır (məsələn: Bakı Apellyasiya Məhkəməsinə, Ədliyyə Nazirliyinin Təşkilat–nəzarət baş idarəsinə);

23.4.            sənəd konkret vəzifəli şəxsə ünvanlandıqda hüquqi şəxsin adı yiyəlik halda, sənədin ünvanlandığı vəzifəli şəxsin adı və soyadı isə yönlük halda yazılır (məsələn: Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Maliyyə və təminat idarəsinin rəisi cənab Aslan Muradova);

23.5.            sənəddə dörddən çox ünvan olmamalı, sənəd dörddən çox ünvana göndərilərsə, göndəriş siyahısı tərtib edilməli və hər sənəddə yalnız bir ünvan göstərilməlidir.

24.                  Sənədin imzalanması və ya təsdiq edilməsinin tarixi sənədin tarixi hesab edilir. Sənədin tarixi onu imzalayan və ya təsdiq edən vəzifəli şəxs tərəfindən qoyulur. Sənədin tarixi, həmçinin sənədin məzmununda olan tarixlər rəqəmlə yazılmalıdır. Tarixin elementləri eyni sətirdə ardıcıllıqla yazılır: ayın tarixi, ay, il (məsələn: 19.06.07, 19.06.2007-ci il və ya 19 iyun 2007-ci il).

25.                  Sənədin nömrəsi bir qayda olaraq, işin nomenklatur üzrə nömrəsindən və sənədin qeydə alınmasının sıra nömrəsindən ibarətdir, sənədin qeydə alınması zamanı verilir və qeydiyyat ştampında vərəqlərin sayından və tarixdən əvvəl əks etdirilir. Sərəncam mahiyyətli sənədlərə və protokollara müstəqil olaraq hər sənəd növü daxilində verilən qeyd nömrələri onların nömrələridir.[13]

26.                  Sərəncamın mətni, bir qayda olaraq, yalnız sərəncam hissəsindən ibarət olur (2 nömrəli əlavə). Şərh hissəsi cümləyə «müvafiq olaraq», «məqsədi ilə» və s. kimi ifadələr şəklində daxil ola bilər. Bu zaman sərəncam hissəsi şərh hissəsindən abzasla ayrılmalıdır və «tapşırılsın», «nəzərinə çatdırılsın», «təklif edilsin», «təsdiq edilsin» və s. bu kimi fellərlə ifadə edilməlidir.

27.                  Sərəncam məhkəmənin sədri tərəfindən imzalanır və müvafiq qeydiyyat kitabında təqvim ili çərçivəsində xronoloji ardıcıllıqla qeydə alınır. Həmin kitab üzrə verilən qeyd nömrəsi sərəncamın nömrəsi hesab olunur (3 nömrəli əlavə).

28.                  Sənədin məqsədəuyğunluğunu və ya əsaslılığını qiymətləndirmək üçün sənəd razılaşdırılmalıdır. Razılaşdırılma məhkəmə aparatı daxilində həyata keçirilir. Bunun üçün sənədlər imzalanmazdan əvvəl onlara müvafiq vəzifəli şəxslər tərəfindən viza verilməlidir. Sərəncam mahiyyətli sənədlərin layihələrində icraçı tərəfindən birinci nüsxədə mətnin axırıncı vərəqinin arxasında viza qoyulur. Göndərilən sənədlərdə vizalar məhkəmədə qalan nüsxədə qoyulur. Vizanın tərkibinə viza verən şəxsin adı və soyadı, onun şəxsi imzası və tarix daxildir. Sənədlə əlaqədar qeydlər ayrıca vərəqdə yazılır. Bu zaman viza aşağıdakı kimi göstərilir:

 

(imza) (adı və soyadı)

(tarix)

Qeydlər əlavə olunur.

 

29.                  Sənəd, ona rəsmi xarakter və hüquqi qüvvə verilməsi məqsədilə rəsmiləşdirilməlidir. Rəsmiləşdirmə sənədin imzalanması, təsdiq edilməsi, qeydə alınması və ona möhür vurulması vasitəsilə həyata keçirilir[14]

30.                  Bir qayda olaraq, Sənədin bütün nüsxələri imzalanır. İmzanın tərkibinə sənədi imzalamış şəxsin vəzifəsinin adı, onun şəxsi imzası, adı və soyadı daxildir. Əgər sənəd blankda tərtib edilmişdirsə, sənədi imzalamış şəxsin vəzifəsi qısa şəkildə göstərilir. Əgər sənəd blankda tərtib edilməmişdirsə, sənədi imzalamış şəxsin vəzifəsi tam şəkildə göstərilir. Sənədi imzalamalı olan vəzifəli şəxs müvəqqəti işdə olmadıqda, sənədi onun müavini və ya səlahiyyətlərini icra edən şəxs imzalayır. Bu zaman sənədi imzalamış şəxsin faktiki vəzifəsi, adı və soyadı göstərilməlidir. Sənədi “əvəzinə” sözünü yazmaqla və ya vəzifənin adının qabağına xətt çəkməklə imzalamaq qadağandır. Dövlət orqanının rəhbərinə göndərilən sənədlər göndərən dövlət orqanının rəhbəri tərəfindən, o olmadıqda isə müavini və ya səlahiyyətlərini icra edən şəxs tərəfindən imzalanır.[15]

31.                  Göndərilən sənədlər, bir qayda olaraq, səlahiyyətləri daxilində məhkəmənin sədri, onun müavini, məhkəmə kollegiyasının sədri, məhkəmə aparatının rəhbəri, məhkəmənin hakimi, müvafiq struktur bölməsinin rəhbəri və ya onun müavini tərəfindən imzalanır. ^[16]

32.                  Məzmununa görə iki və ya daha artıq şəxsin məsuliyyət daşıdığı sənəd müvafiq olaraq iki və ya daha artıq imza ilə rəsmiləşdirilir (məsələn: akt, protokol, maliyyə sənədləri və s.). Belə hallarda imzalar şəxslərin tutduğu vəzifələrə uyğun olan ardıcıllıqla bir-birinin altında (vəzifələrin adları biri digərindən iki-dörd sətirarası intervalla ayrılmaqla) yerləşdirilir.

33.                  Əgər sənədi imzalamalı olan şəxs yoxdursa, sənəd onun müavini və ya vəzifəsini icra edən şəxs tərəfindən imzalanmalıdır. Bu zaman sənədi imzalayan şəxsin faktiki vəzifəsi, adı və soyadı göstərilməlidir. Sənədi «əvəzinə» sözünü yazmaqla və ya vəzifənin adının qabağına xətt çəkməklə imzalamaq qadağandır.

34.                  Əgər sənəd məhkəmənin blankında tərtib edilməmişdirsə, ona ştamp və möhür vurulmalıdır. Əsli təsdiq edilməli olan məhkəmə qərarlarına, maliyyə sənədlərinə, arayışlara, vəsiqələrə, əmək kitabçalarına, sənədlərin məhv edilməsi barədə aktlara, habelə lazımi hallarda başqa sənədlərə imza qoyulması ilə bərabər Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi əks olunmuş möhür vurulur. Möhür vəzifə adının və şəxsi imzanın üstünü tutmamalıdır. [17]

Qeyd: Məhkəmənin gerbli möhürü məhkəmənin sədrində, yaxud da onun əmri ilə həvalə edilmiş vəzifəli şəxsdə olmalıdır. Məhkəmənin gerbli möhürü, digər möhür və ştampları dəmir seyfdə saxlanılmalıdır.

35.                   Sənədlərin hazırlanmasında istifadə olunan şriftin ölçüsü, bir qayda olaraq, 12-dən az olmamalıdır.

36.                   Sənədlərin kompüter (makina) üsulu ilə hazırlanması 6.38-90 dövlətlərarası standartın tələbinə uyğun surətdə həyata keçirilir. Kompyuter üsulu ilə yazılan sənədlərin (maliyyə, statistik və digər cədvəllər istisna olmaqla) mətni “Arial” 12 şrifti ilə A4 formatda bir və ya bir yarım sətirarası intervalla yazılmalıdır. Sənədlər çap olunarkən vərəqdə aşağıda göstərilən qədər sahələr saxlanılır:[18]

36.1. soldan - 25 mm;

36.2.            sağdan - ən azı 8 mm;

36.3.            yuxarıdan - 20 mm;

36.4.            aşağıdan:

- A4 formatlı kağızlar üçün - azı 19 mm;

- A5 formatlı kağızlar üçün - azı 16 mm.

37.         9327-60 dövlətlərarası standart üzrə A5 formatlı sənədlərin mətni bir sətirarası intervalla, mətbəə üsulu ilə nəşr edilən sənədlərin mətni iki sətirarası intervalla, qalan sənədlərin mətni isə bir yarım sətirarası intervalla çap edilir. Sənədin hər abzasının birinci sətri sol sahənin hüdudundan beş-səkkiz çap işarəsi intervalı ilə çap edilir.

38.         Göndərilən sənədə digər sənədlər əlavə edildikdə, göndərmə məktubunda «qoşma» sözündən sonra əlavə edilmiş sənədlərin adı, sayı, tarixi və nömrəsi göstərilməlidir.

39.         Sənədlərə aşağıdakı əlavələr oluna bilər:

39.1. müvafiq sərəncam mahiyyətli sənədlərlə təsdiq edilən əlavələr;

39.2. əsas sənədin məzmununu izah edən və ya tamamlayan əlavələr;

39.3. müstəqil sənəd olaraq müşayiət məktubu ilə göndərilən əlavələr.

40.                   Müstəqil sənəd olaraq müşayiət məktubu ilə göndərilən əlavələrdə sənəd üçün zəruri olan elementlərin hamısı (adı, başlığı, məzmun üçün məsul olan şəxslərin imzaları, təsdiqetmə haqqında qeydlər və s.) olmalıdır.

41.                   Sərəncam mahiyyətli sənədin mətnində adı çəkilən və həmin sənədlə təsdiq edilən əlavələrdə birinci vərəqin yuxarı sağ küncündə aşağıdakı formada qeyd yazılır:

Azərbaycan Respublikasının

 Ali Məhkəməsi sədrinin

«__»______il tarixli __nömrəli

əmri ilə təsdiq edilmişdir.

 

42.                  Əgər sənədlərə (sərəncam mahiyyətli sənədlər istisna olmaqla) mətndə adı çəkilən qoşmalar əlavə edilərsə, qoşmanın mövcudluğu haqqında qeyd sənəddəki imzadan əvvəl aşağıdakı formada tərtib edilir:

Qoşma: 30 vərəq, 3 nüsxə.

Qoşma: 60 vərəq, 2 cild.

43.                  Sənədin düzgün tərtibi, məzmununun aydın ifadə edilməsi və üslubu, tapşırığın vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi bilavasitə icraçının vəzifəsidir.

44.                  Sənədlər hazırlanarkən vərəqin arxa tərəfinin aşağı hissəsində sənədi tərtib edənin vəzifəsi, adı, soyadı və telefon nömrəsi yazılır.

45.                  Bir qayda olaraq, Göndərilən hər bir sənəd ən azı iki nüsxədə tərtib edilir, sənədi hazırlayan vəzifəli şəxsin həmin sənədin işdə qalan nüsxəsində vizası olur, həmin sənədin onu icra edən şəxs tərəfindən təsdiq edilmiş surəti olmalıdır. Sənəd imza edildikdən sonra surəti qovluğa və ya işə tikilir.

46.                  Sənədlər aydın, ixtisar olunmadan, təmiz və düzəlişsiz tərtib olunmaqla imza edilməlidir. Sənədin birinci nüsxəsində düzəliş aparılarsa, digər nüsxələrdə də eyni düzəliş aparılır.

47.                  İmza edilmiş sənədlərdə başqa şəxslər tərəfindən düzəlişlərin aparılması qadağandır.

48.                   Sənəd göndərilməmişdən əvvəl kargüzarlıq xidmətinin işçisi aşağıdakılara riayət etməlidir:

48.1.            ünvanların düzgün yazılmasını, sənəddə göstərilmiş əlavə sənədlərin olub-olmamasını və sənədə imza edilməsini yoxlamalı;

48.2.            bir neçə ünvana göndərilən məktubların yazılan ünvana göndərilməsi haqqında qeydiyyat aparmalı, ünvanın altından xətt çəkməli;

48.3.            göndərilən sənədlərin siyahısını tərtib etməli, göndərilmə nömrəsi və tarixini göstərməlidir.

 

3. SƏNƏDLƏRİN SURƏTLƏRİNİN ÇIXARILMASI, ÇOXALDILMASI VƏ STENOQRAFİYA İŞLƏRİ

 

49.                 Sənədlərin surətlərinin çıxarılması və çoxaldılması üçün məhkəmənin rəhbər vəzifəli şəxsinin göstərişi və ya icazəsi tələb olunur. Məhkəmə aparatının struktur bölməsinin rəhbəri surətlərin miqdarını, göndəriş ünvanlarını müəyyən edir və sifariş blankını imzalayır.

50.                 Surətçıxaran texniki vasitələrin köməyi ilə çoxaldılmaq üçün sənədin əsli verilir, surəti çıxarıldıqdan sonra sənəd qaytarılaraq işə, materiala və s. əlavə edilir. Sənədin əsli və çoxaldılmış əlavəsinin nüsxələri eyni nömrə ilə qeydə alınır.

51.                 Sənədin surətləri kompüter (makina) üsulu ilə məhkəmənin blankında deyil, adi vərəqdə hazırlanarsa, blankın rekvizitləri daxil edilməklə, sənədin mətni tam şəkildə köçürülür. Surətin birinci vərəqinin yuxarı sağ küncündə «Surət» qeydi yazılır.

52.                 Surətlərin təsdiq edilməsi üçün sənədin «İmza» rekvizitindən aşağıda sol sahədə «Düzdür» təsdiqləyici sözü əlavə edilir, surəti təsdiqləyən şəxsin vəzifəsi, imzası, adı, soyadı və təsdiq edilmə tarixi göstərilir və möhür vurulur (məsələn:

 

Düzdür: Məhkəmənin hakimi (imza) (adı və soyadı) (tarix).

 

53.                 Sənədin surətlərində silinməyə yol verilmir. Düzəldilmiş və ya əlavə edilmiş sözlər surəti təsdiq edən şəxs tərəfindən imza və möhürlə təsdiq edilməlidir.

54.                 Sənəd bir neçə vərəqdən ibarətdirsə, onların surətlərinin hər bir səhifəsi imzalanmalı və möhürlə təsdiq edilməlidir.

55.                 Məhkəmə sədrinin yanında keçirilən iclasların və müşavirələrin stenoqramları hazırlana, müvafiq qaydada rəsmiləşdirilir və kargüzarlıq xidmətində saxlanılır. ^[19]

56.                 Məhkəmə sədrinin tapşırığı ilə müvafiq səs yazısını əks etdirən audio , video yazılar və elektron daşıyıcılarda olan yazılar daimi saxlanmaq üçün arxivə verilir və ya maqnitsizləşdirmək yolu ilə silinir. Bu barədə akt tərtib olunur və ya müvafiq kitabda (4 nömrəli əlavə) qeydiyyat aparılır. Əgər stenoqramlar səsyazan maqnit daşıyıcıları vasitəsi ilə qeydə alınıbsa, bu zaman həmin materiallar kargüzarlıq xidmətində saxlanılır. [20]

 

4. ƏMƏK MÜQAVİLƏLƏRİNİN, ƏMRLƏRİN HAZIRLANMASI VƏ TƏRTİB EDİLMƏSİ

 

57.                 Dövlət qulluğuna inzibati və yardımçı vəzifələrə qəbul edilən şəxslərlə əmək müqaviləsinin bağlanması qaydaları Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi və «Dövlət qulluğu haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilir.

58.                 Bağlanmış əmək müqaviləsi qüvvəyə mindikdən sonra məhkəmə sədrinin əmri ilə rəsmiləşdirilir. Bu kimi hallarda həm əmək müqaviləsinin, həm də əmrin qeydiyyatı müvafiq kitabda aparılmalıdır. ^[21]

59.                 Kargüzarlıq xidməti bağlanmış əmək müqavilələrini, onlara edilən dəyişiklikləri, bu müqavilələrlə əlaqədar verilmiş əmrləri (sərəncamları), habelə digər əmrləri (sərəncamları) xüsusi qeydiyyat kitabında (13 nömrəli əlavə) və ya kompüter vasitəsilə xüsusi proqramla uçotunun qeydiyyatını aparmalıdır.

60.                 Uçot kompüter vasitəsi ilə aparılmırsa, qeydiyyat kitabı səhifələnməli, qaytanlanmalı və kitabın son səhifəsindəki qaytanın düyünü üzərinə məhkəmənin möhürü vurulmalıdır. Bu qeydiyyat kitabı xüsusi uçot sənədi kimi saxlanılmalı və aparılan qeydlər səliqə ilə həmin kitaba yazılmalıdır. Kitabdakı qeydlərin qaralanmasına, pozulmasına, səhifələrin cırılmasına, dəyişdirilməsinə yol verilmir.

61.                 Bağlanmış əmək müqavilələri, onlara edilmiş dəyişikliklər, verilmiş əmrlər (sərəncamlar) arxiv qaydalarına uyğun olaraq 5 il müddətində saxlanılır. Onların məhv edilməsi, itirilməsi, korlanması yolverilməzdir.

Beş gündən artıq işləyən bütün işçilərin əmək kitabçasında onların işə qəbul edilməsi, başqa daimi işə keçirilməsi, əmək müqaviləsinə xitam verilməsi barədə qeydlər yazılmalıdır.

62.                 Əmək müqaviləsinə xitam verildiyi gün işdən çıxan işçilərə əmək kitabçası verilməlidir.

63.                 Əmr, bir qayda olaraq, şərh və sərəncam hissələrindən ibarət olur (5 nömrəli əlavə). Şərh hissəsində əmrin verilməsi üçün əsas götürülən hallar ifadə edilir, sərəncam hissəsində isə görülməli tədbirlər sadalanır.

64.                  Əmrin sərəncam hissəsi mətn dayandırılmadan «əmr edirəm» sözləri ilə başlanır. Nəzərdə tutulan fikirlər ərəb rəqəmləri ilə nömrələnən bəndlər üzrə yerləşdirilir.

65.                 Hər bənd konkret icraçının və ya vəzifəli şəxsin adının və soyadının göstərilməsi ilə başlanır.

66.                 Əmr layihəsinin son variantına ancaq əmri imzalayan məhkəmə sədri düzəlişlər edə bilər.

67.                 Əmrlər təqvim ili boyunca nömrələnir və müvafiq kitabda qeydə alınır (13 nömrəli əlavə).

 

5. AKTIN HAZIRLANMASI VƏ TƏRTİB EDİLMƏSİ

 

68.                 Aktın mətni giriş və şərh hissələrindən ibarət olmalıdır. Giriş hissəsində aktın tərtib edilməsinin əsası göstərilir. Şərh hissəsində aktın tərtib edilməsinin məqsəd və vəzifələri, aparılmış işin mahiyyəti və xarakteri, müəyyən edilmiş faktlar, habelə nəticələr və təkliflər ifadə olunur.

69.                 Aktın başlığı həmin aktda göstərilən məsələni qısa şəkildə əks etdirməli və adlıq halda feli isimlə ifadə olunmalıdır (məsələn: «Maddi sübutun məhv edilməsi haqqında»).

70.                 Aktın tərtib olunduğu yer və tarix aktda yazılan hadisənin yerinə və tarixinə uyğun gəlməlidir.

71.                 Akt mətninin sonunda (imzalardan əvvəl) aktın nüsxələri və saxlandığı yer haqqında məlumat yerləşdirilir.

72.                 Akt onun tərtib olunmasında iştirak edən bütün şəxslər tərəfindən imzalanır. Bu zaman imza etmiş şəxslərin vəzifələri göstərilir. Aktlar təqvim ili boyunca nömrələnir və müvafiq kitabda qeydə alınır (4 nömrəli əlavə).

73.                 Aktı hazırlayanların və bu işdə iştirak edənlərin xüsusi rəyləri olduqda, həmin rəylər imzalardan aşağıda və ya ayrıca vərəqdə yazılır.

74.                 Məhkəmələrdə sədr dəyişdikdə işlərin, materialların və digər sənədlərin qəbulu və təhvili akt tərtib etməklə aparılır. Məhkəmədə kargüzarlıq xidmətinin işçiləri dəyişdirildikdə işlər, materiallar və digər sənədlər həmin məhkəmənin sədrinin iştirakı ilə təhvil verilir və qəbul edilir.

75.                 Qəbul və təhvil aktında aşağıdakılar göstərilməlidir:

75.1.            kargüzarlığın ümumi xarakteristikası, uçotun, qeydiyyat kitablarının, qovluqların və arxivin vəziyyəti (kitablar səhifələnmiş, nömrələnmiş, tikilmiş və surquclanaraq möhürlənmiş vəziyyətdə olmalıdır);

75.2.            məhkəmədə aparılan qeydiyyat vərəqələrinin, kitabların, qovluqların adları;[22]

75.3.            hər bir qeydiyyat vərəqəsinin, qeydiyyat kitabının və qovluqların nömrələnmiş vərəqlərinin sayı;

75.4.            icra edilməmiş sənədlərin, baxılmamış işlərin və materialların sayı;

75.5.            arxivdə olan işlərin, materialların və digər sənədlərin sayı;

75.6.            maddi sübutların qeydiyyat kitabındakı siyahı üzrə faktiki mövcudluğu.

76.                 Qəbul və təhvil aktı iki və ya daha çox nüsxədə yazılır və iştirak edən şəxslər tərəfindən imzalanmaqla müvafiq qovluqda saxlanılır.

 

6. MƏHKƏMƏ İCRAATI İLƏ BAĞLI OLMAYAN PROTOKOLLARIN HAZIRLANMASI VƏ TƏRTİB EDİLMƏSİ

 

77.                 Məhkəmə kollektivinin iclaslarının, habelə məhkəmə sədrinin göstərişi ilə digər iclas və müşavirələrin protokolu yazılmalıdır.

78.                 Bir qayda olaraq, Protokolun mətni giriş və əsas hissələrdən ibarət olmalıdır. Protokolun giriş hissəsində iclası aparan sədrin və katibin adları və soyadları, dəvət edilənlərin siyahısı, məruzəçinin (məruzəçilərin) adları və soyadları, müzakirə ediləcək məsələnin (məsələlərin) adları verilir.

79.                 Geniş protokolda əvvəlcə məruzələrin və çıxışların qısa mətni, sonra isə qərar hissəsi verilir. Qərar əvvəlki mətndən sonra vərəqin sol sahəsinin hüdudundan üç sətirarası intervalla çap edilən «Qərara alındı» sözləri ilə başlanır. Qəbul edilmiş qərarın mətni yeni sətirdən – abzasdan yazılır.

80.                 Stenoqramları aparılan iclasların protokolları qısa şəkildə tərtib edilir. Belə protokolda iclasın gündəliyində duran məsələnin (məsələlərin), bu məsələyə aid məruzəçinin (məruzəçilərin) və çıxış edənlərin adları və soyadları göstərilir, müzakirə edilən hər məsələyə aid qəbul edilən qərar öz əksini tapır. Stenoqramı aparılan iclasın protokolu tərtib edilərkən çıxışların məzmunu verilmir, müvafiq qaydada tərtib edilmiş stenoqramın mətni protokola əlavə edilir.

81.                 Protokol sədrlik edən və iclasın katibi tərəfindən imzalanır və təqvim ili çərçivəsində nömrələnir.

 

7. MƏKTUB, TELEQRAM VƏ TELEFONOQRAMIN HAZIRLANMASI VƏ TƏRTİB EDİLMƏSİ

 

82.                 Məktublar xahişin (sorğunun), xahişə cavabın, habelə informasiya xarakterli məlumatların ifadə olunması məqsədi ilə və bir məsələyə dair tərtib edilir. Müşayiət məktubları icra üçün göndərilən sənədin icrasının xarakterinə və ya göndərilməsinin məqsədinə dair izahlar tələb olunduqda tərtib edilir.

83.                 Sorğuya cavab verilərkən cavab məktubunun əvvəlində hansı sorğuya cavab verilməsi, sorğunun tarixi və nömrəsi göstərilməlidir.

84.                 Məktubun mətni, bir qayda olaraq, biri digəri ilə məntiqi surətdə bağlı olan iki hissədən ibarət olmalıdır. Birinci hissədə məktubun hazırlanması üçün əsas götürülmüş faktların , hadisələrin və ya sənədlərin (qeydiyyat nömrəsi və tarixi göstərilməklə) təsviri, ikinci hissədə nəticələr, təkliflər və ya xahişlər yazılır.[23]

85.                 Teleqraf yazışması ancaq təcili məsələlərə dair aparılır. Sorğuya cavab verilərkən teleqram mətninin əvvəlində həmin sorğunun nömrəsi göstərilməli, mətnin sonunda isə (imzadan əlavə) çıxış nömrəsi qoyulmalıdır.

86.                 Teleqramda sözlər hecalara bölünmədən və düzəlişlər edilmədən yazılır. İmza yeni sətirdən qeyd edilir və möhürlə təsdiq olunur.

87.                 Teleqram iki nüsxədə çap olunur və imzalandıqdan sonra göndərilmək üçün kargüzarlıq xidmətinə verilir.

88.                 Xidməti məsələlərin operativ həlli üçün telefonoqram göndərilə bilər. Telefonoqram bir nüsxədə tərtib olunur və məhkəmənin kargüzarlıq xidməti tərəfindən göndərilir. Telefonoqramdan ölkə, şəhər, rayon daxilində telefonla məlumat vermək üçün istifadə edilir.

89.                 Telefonoqram verilərkən aşağıdakılar göstərilir:

89.1.            kimin ünvanına verilir;

89.2.            telefonoqramın mətni;

89.3.            telefonoqramı imzalamış şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı;

89.4.            telefonoqramın verildiyi tarix və saat;

89.5.            mətni ötürən şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı;

89.6.            məhkəmənin telefon nömrəsi;

89.7.            telefonoqramı qəbul edən şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı, telefon nömrəsi.

90.                 Daxil olan telefonoqramın məzmunu, həmçinin telefonoqramı ötürən şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı, qəbul edildiyi tarix və saat, qəbul edən şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı kitabda qeydiyyata alınır (7 nömrəli əlavə).

91.                  Sənədlərin göndərilməsində və alınmasında faksimil rabitə vasitələrindən də istifadə oluna bilər.

92.                 Faksimil rabitə kanalı ilə qəbul edilən sənəddəki məlumatların həqiqiliyini müəyyən etmək mümkün olmadıqda, o, rəsmi sənəd hesab olunmur. Buna görə də sonradan həmin sənədin əslinin poçt və ya kuryer vasitəsi ilə göndərilməsi zəruridir.

93.                 Göndərilən telefonoqram və ya faksoqramın, göndərmə tarixi və vaxtı, vərəqlərin sayı və sənədi göndərmək üçün təqdim edən vəzifəli şəxsin adı, soyadı göstərilməklə kitabda qeydiyyata alınır (9 nömrəli əlavə).

94.                 Daxil olan faksoqram kitabda qeydiyyata alınır (8 nömrəli əlavə). Faksoqramın daxil olması barədə məhkəmə sədrinə onun qəbul edildiyi gün, təxirəsalınmaz hallarda isə dərhal məlumat verilir. Xarici dildə olan faksoqram tərcümə olunmadan təyinatı üzrə sahibinə çatdırılır.

95.                 Məhkəmələrdə quraşdırılmış faksimil rabitə texnikasından istifadə və buna nəzarət həmin məhkəmənin sədri və ya onun həvalə etdiyi vəzifəli şəxs tərəfindən təmin edilir. Faksimil rabitə aparatları quraşdırılmış otaqlara kənar şəxslər buraxılmır.

 

8. ŞƏXSLƏRİN QƏBULU İLƏ BAĞLI KARGÜZARLIĞIN APARILMASI QAYDALARI

 

96.                 «Məhkəmələr və hakimlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq hakimlər məhkəmə icraatına hazırlıq dövründə və məhkəmə icraatı zamanı işlə bağlı şəxslərin qəbulunu həyata keçirmirlər. Məhkəmə icraatının təşkilati məsələləri ilə bağlı qəbul isə müvafiq hakimin məhkəmə katibi (məsləhətçi) tərəfindən həyata keçirilir.

97.                 Məhkəmələrdə şəxslərin qəbulu məhkəmənin sədri və məhkəmə aparatı tərəfindən həyata keçirilir.

98.                 Apellyasiya və kassasiya instansiyası məhkəmələrində şəxslərin qəbulu sədr və aidiyyəti qurum (bölmə, şöbə) tərəfindən həyata keçirilir.

99.                 Qəbul əvvəlcədən müəyyən edilmiş günlərdə və saatlarda həyata keçirilir. Bu barədə cədvəl məhkəmədə şəxslər üçün münasib olan yerdən asılır.

100.             Şəxslərin qəbulu ayrıca kitabda qeydiyyata alınır (10 nömrəli əlavə).

101.             Şəxslərin qeydə alınmış həmin müraciətləri məhkəmə sədrinə və ya onun həvalə etdiyi vəzifəli şəxsə verilir. Məhkəmənin sədri və ya onun həvalə etdiyi vəzifəli şəxs müraciətin həll edilmə müddətini müəyyən edir və icra edən şəxsə lazımi göstərişlər verir. ^[24]

102.              Müraciətdə göstərilən məsələyə baxıldıqdan və bu barədə əsaslandırılmış cavab verildikdən sonra müraciət baxılmış hesab edilir.

Müraciət yalnız məhkəmə sədrinin və ya onun həvalə etdiyi vəzifəli şəxsin dərkənarı (imzası) əsasında həll edilmiş sayılır və ya nəzarətdən çıxarılır. Müraciətə cavab məktubu məhkəmənin sədri və ya onun həvalə etdiyi vəzifəli şəxs tərəfindən imzalanmalıdır. ^[25]

103.              Haqqında şikayət edilmiş məhkəmə işçisinə həmin şikayətin baxılmasının həvalə edilməsi qadağandır.

104.              Həll edilmiş müraciətlər, verilmiş cavabın surəti digər qoşma sənədlərlə birlikdə ayrıca qovluqda saxlanılır. Müraciətlərin həll edilmə nəticələri barədə kitabda qeydiyyat aparılır.

105.              Həlli başa çatmış müraciətlər məhkəmənin kargüzarlıq xidmətində saxlanılır və təqvim ili qurtardıqdan sonra məhkəmənin arxivinə təhvil verilir.

106.             Məhkəmələr müraciətlərin qəbul edilməsi və cavablandırılması işini elektron formada da həyata keçirə bilər. ^[26]

107.             Şəxslərin məhkəmə icraatı ilə bağlı olmayan müraciətlərinin həlli « Vətəndaşların müraciətləri haqqında » Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.[27]

108.              Şəxslərin məhkəmə icraatı ilə bağlı olmayan müraciətlərinə dair sənədlərin saxlanılma müddəti 5 ildir. Bu müddət bitdikdən sonra həmin sənədlər qanunla müəyyən edilmiş qaydada məhv edilir.

109.             Müraciətdə göstərilən məsələnin həlli məhkəmənin səlahiyyətinə aid olmadıqda, həmin şəxsə hansı orqana müraciət etmək hüququ izah edilir.

110.             Eyni şəxsdən eyni məsələyə dair yenidən daxil olmuş müraciət təkrar müraciət hesab edilir. Təkrar müraciətin yuxarı sağ küncündə və kitabda «Təkrar» qeydi yazılır və bütün əvvəlki yazışmalar ona əlavə edilir.

111.             Eyni bir şəxsin müxtəlif məsələlərlə bağlı müraciəti təkrar sayılmır.

112.             Əcnəbilərin və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslərin qəbulu və müraciətlərinə baxılması ilə bağlı kargüzarlığın aparılması qaydası Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinin tələblərinə uyğun olaraq və bu Təlimatla tənzimlənir.

 

9. SƏNƏDLƏRİN QEYDİYYATI VƏ DÖVRİYYƏSİNİN TƏŞKİLİ

 

113.             Sənədin qeydə alınması onun üzərinə qeydiyyat nömrəsinin qoyulması və qeydiyyat vərəqəsində həmin sənəd haqqında zəruri məlumatların göstərilməsidir.

114.             Sənədlərin qeydə alınmasını məhkəmənin kargüzarlıq xidməti və struktur bölmələrinin kargüzarlıq üçün məsul olan əməkdaşları həyata keçirirlər.

115.             Bilavasitə məhkəmənin vəzifələrinin həyata keçirilməsi üçün zəruri olmayan sənədlərin (təbrik məktubları və dəvətnamələr, kitablar, jurnallar, bülletenlər, iclaslar, müşavirələr, konfranslar və digər tədbirlərin proqramları və ya belə tədbirlər haqqında digər məlumatlar, müxtəlif məsələlər üzrə hesabatlar və s.) qeydə alınması tələb olunmur. Belə sənədlər məhkəmənin müvafiq bölmələrində (kitabxanada, mühasibat, kadrlar və analitik-informasiya şöbələrində və s.) qeydə alınır.

116.             Məhkəmənin fəaliyyəti ilə bağlı qanunvericilik və icra hakimiyyəti orqanlarından, yuxarı məhkəmələrdən daxil olmuş normativ hüquqi aktlar, qərarlar, əmrlər və s. sistemləşdirilərək xronoloji ardıcıllıqla, səliqə ilə düzülür və müvafiq kitabda buna məsul olan şəxs tərəfindən qeydə alınır (61 nömrəli əlavə).

117.             Hər bir sənəd məhkəmədə ancaq bir dəfə qeydə alınır. Daxil olan sənədlər onların məhkəməyə daxil olduğu gün (6 nömrəli əlavə), göndərilən sənədlər isə, onların imzalandığı və ya təsdiq edildiyi gün qeydə alınır (11 nömrəli əlavə).

118.             Kargüzarlıq xidməti tərəfindən zərf və banderollar açılır, əlavə olunmuş siyahıya uyğunluğu yoxlanılır və sonra iş qovluğunun (məktubun və s.) birinci səhifəsinin aşağı sağ küncünə ştamp (12 nömrəli əlavə) vurulur. Həmin ştampda sənədlərin məhkəməyə daxil olduğu tarix və müvafiq kitab (6 nömrəli əlavə) üzrə sıra nömrəsi göstərilir.

119.             Zərf açıldıqda göndərmə məktublarında göstərilən sənədlərdən hər hansı birinin çatışmadığı aşkar edilərsə, bu barədə dərhal kargüzarlıq xidmətinin rəhbərinə məlumat verilir. Sənədlərin olmadığına dair müvafiq akt tərtib edilir. Aktın bir nüsxəsi sənədi göndərənə təqdim edilir və ya göndərilir. Aktın digər nüsxəsi isə qəbul edilmiş sənədə əlavə olunur.

120.             Məhkəmə işçisinin adına göndərilən üzərində «şəxsən» qeydi yazılan zərf açılmadan aidiyyəti üzrə verilir.

121.             Məhkəmədə sənədlər dövriyyəsinin təşkili aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

121.1.        sənədlərin hərəkəti operativ aparılmalı, nizamlanmalı və optimal şəkildə həyata keçirilməlidir;

121.2.        işin zərurətindən irəli gəlməyən əməliyyatlar sənədlərin hərəkətindən kənarlaşdırılmalıdır;

121.3.        sənədlərin hərəkəti qaydasında və işlənməsi prosesində maksimum eynilik təmin olunmalıdır.

122.              Daxil olan korrespondensiya məhkəmələrdə kargüzarlıq xidməti tərəfindən qəbul edilir və ilkin qaydada işlənməsi həyata keçirilir.

123.              Daxil olan korrespondensiyanın ilkin qaydada işlənməsi korrespondensiya gətirilməsinin düzgünlüyünün və zərflərin içindəki sənədlərin salamatlığının yoxlanılmasından, onun təyinatı üzrə verilmək üçün hazırlanmasından ibarətdir.

Səhvən gətirilən korrespondensiya aidiyyəti üzrə göndərilir, bu mümkün olmadıqda geri qaytarılır.

124.              Zərflər açılarkən onların bütövlüyü və içindəki sənədlərin mövcudluğu yoxlanılır. Sənədi göndərənin ünvanını və ya sənədin göndərilmə, alınma tarixini ancaq zərfə görə müəyyən etməyin mümkün olduğu hallarda həmin zərflərin saxlanılması zəruridir.

125.             Daxil olmuş sənədlər qeydə alındıqdan və qeydiyyat ştampında nömrə qoyulduqdan sonra dövlət hakimiyyəti orqanlarının sənədləri, məhkəmənin fəaliyyətinin mühüm məsələlərinə dair başqa vacib sənədlər, habelə icrası üçün qərar qəbul etmək tələb olunan sənədlər məhkəmənin sədrinə, qalan sənədlər isə onun müavininə və ya struktur bölməsinin rəhbərinə verilir.[28]

126.             Daxil olmuş sənədlər onların qeydə alındığı gün baxılmaq üçün verilməlidir. Teleqramlar və digər təcili sənədlər baxılmaq və icra edilmək üçün ilk növbədə verilir.

127.             Daxil olmuş sənəddə başqa sənədlərə istinad vardırsa, həmin sənədlər seçilib ayrılır və daxil olmuş sənədlə, yaxud müvafiq arayışla birlikdə məhkəmənin sədrinə (aparatın rəhbərinə) təqdim olunur.

128.             Baxılmanın nəticələri, bir qayda olaraq, sənədlərdə 6.38-90 dövlətlərarası standart ilə ayrılan yerdə (mətndən əvvəl yuxarı sol hissədə) müvafiq olaraq məhkəmənin sədri, onun müavini və ya struktur bölməsinin rəhbəri tərəfindən yazılan dərkənarda əks olunur. Dərkənarlarda sənədlərin icra xarakteri və icraçıları haqqında aydın və qəti göstəriş olmalıdır.

129.             Daxil olmuş sənədlər rəhbərlik tərəfindən baxıldıqdan sonra icrası və lazımi hallarda nəzarətə götürülməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə qaytarılaraq təyinatı üzrə göndərilir.

130.             Dərkənarda birinci göstərilən şəxs sənədin əsas icraçısıdır. Əsas icraçı sənədin icrası ilə əlaqədar rəhbərliyə məlumat üçün hazırlanmış arayışı digər icraçı (icraçılar) ilə razılaşdırmalıdır. Digər icraçı (icraçılar) arayışla razı olmadıqda, ayrıca arayış tərtib edir və rəhbərliyi məlumatlandırmaq üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir. Kargüzarlıq xidməti dərkənardakı şəxslərin sayına uyğun olaraq sənədlərin surətlərini çıxarıb, dərkənarda göstərilən şəxslərə paylamalı, sənədin əsli isə birinci icraçıya təqdim olunmalıdır. Yekun sənəd birinci icraçı tərəfindən tərtib edilməlidir. Sənədin müştərək icraçıları əsas icraçıya lazım olan materialları (məlumatları) təqdim etməli və digər zəruri kömək göstərməlidirlər. İcraçılar sənədlərin vaxtında və keyfiyyətli hazırlanması üçün eyni dərəcədə məsuliyyət daşıyırlar. İcra olunmuş sənədlər işə (icraata) tikilmək üçün kargüzarlıq xidmətinə verilir.[29]

131.             İmzalanmış sənədlər müvafiq qeydiyyat aparılması və göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə verilir.

132.             Korrespondensiyanın göndərilməsinə onun növlərə ayrılması, zərflərin hazırlanması, göndəriş dəyərinin müəyyənləşdirilib yazılması, sifarişli poçt göndərişlərinin siyahısının tərtib edilməsi və həmin gün rabitə xidmətinə verilməsi daxildir. Sənədlər tamamilə tərtib olunmuş şəkildə poçt göndərişi kateqoriyası haqqında qeydlə (adi göndərişlərdən başqa) göndərilmək üçün verilir. Qəbul edənin imzası olduqda sənədlər sifarişli məktubla göndərilmir. ^[30]

133.             Sənədlər iş gününün sonunda təqdim olunarsa, onun göndərilməsi növbəti iş günü həyata keçirilir.

134.             Kargüzarlıq xidməti tərəfindən sənədlərin ünvanının düzgünlüyü, əsas sənəddə göstərilən qoşmaların mövcudluğu yoxlanılır və müvafiq çatışmazlıqlar aşkar edildikdə, sənədlər icraçılara qaytarılır.

135.             Məhkəmə daxilində sənədlərin çatdırılmasını kargüzarlıq xidməti həyata keçirir. Göndərilən sənədləri təyinatı üzrə kuryerlər çatdırırlar.

136.             Teleqramlar və təcili sənədlər dərhal, digər sənədlər isə, bir qayda olaraq, gündə iki dəfədən az olmayaraq çatdırılır.

137.             Daxil olan və göndərilən sənədlər, o cümlədən nəzarətdə olan və digər mühüm sənədlər hərəkətin bütün mərhələlərində bu Təlimatın 14 nömrəli Əlavəsinə uyğun tərtib olunan kitabda müəyyən qeyd aparılmaqla qəbul edilir və təhvil verilir. ^[31]

138.             Sənədlərin struktur bölmələri daxilində verilməsi struktur bölməsinin kargüzarlıq üçün məsul olan əməkdaşı tərəfindən həyata keçirilir və bu barədə qeydiyyat kitabında müvafiq qeydlər aparılır.

139.             Məhkəmənin icraatında olan işlər, materiallar və digər sənədlər aidiyyəti üzrə göndərildikdə, göndərmə məktubunun nömrəsi həmin işlərin və materialların nömrəsinə, digər sənədlərin nömrəsi isə həmin sənədlərin saxlanılmalı olduğu qovluğun nömrəsinə uyğun olmalıdır.

140.             İş və material aidiyyəti üzrə sifarişli banderollarla, kuryerlə, feldyeger rabitəsi vasitəsi ilə, digər sənədlər isə sifarişli məktublarla göndərilir.

141.             Başqa dövlətlərə korrespondensiyanın çatdırılması hüquqi yardım göstərilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə əsasən həyata keçirilir. Çatdırılma hüquqi yardım göstərilməsini xahiş edən orqan tərəfindən təsdiq olunur.

Əgər korrespondensiyanın çatdırılması üçün hüquqi yardım göstərilməsi barədə müqavilə olmayan başqa dövlətdə həyata keçirilməlidirsə, məlumat onun çatdırılmasını təsdiq edən bildirişin verilməsi şərti ilə sifarişli məktubla göndərilir. Bu halda çatdırılmanın təsdiqi üçün məktubu çatdırmış poçt bölməsinin beynəlxalq hüquqa müvafiq olan təsdiq barədə arayışını təqdim etmək kifayətdir.

142.             Sifarişli məktub və banderollara siyahı tərtib edilir (15 nömrəli əlavə), siyahı xronoloji qaydada qovluğa tikilməklə məhkəmədə saxlanılır.

143.             Poçt rabitəsi vasitəsilə adi qaydada göndərilən sənədlərin siyahısı xronoloji qaydada qovluğa tikilməklə kargüzarlıq xidmətində saxlanılır.

 

9-1. SƏNƏDLƏRİN ELEKTRON QEYDİYYATI[32]

 

143-1. Mülki işlər və kommersiya mübahisələri üzrə məhkəmə və proses iştirakçıları tərəfindən daxil olan ərizə, şikayət və digər sənədlərin elektron qeydiyyatı Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Kollegiyasının 2019-cu il 15 iyul tarixli 17-N nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Elektron məhkəmə” informasiya sistemindən istifadə Qaydaları”na uyğun olaraq həyata keçirilir.[33]

Cinayət məhkəmə icraatında məhkəmə, cinayət prosesinin iştirakçıları və cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslər tərəfindən daxil olan prosessual sənədlərin elektron qeydiyyatı Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi və Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu ilə razılaşdırmaqla müəyyən etdiyi cinayət mühakimə icraatında “Elektron məhkəmə” informasiya sistemindən istifadə qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilir.[34]

143-2. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə bu Sistemdə yaradılmış “Sənədlərin elektron dövriyyəsi altsistemi” vasitəsi ilə dövlət qurumlarından, fiziki və hüquqi şəxslərdən daxil olan ərizə, şikayət və təkliflərin (bundan sonra bu hissənin məqsədləri üçün – sənədlər) elektron qeydiyyatı bu Təlimatın 9-1-ci hissəsində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir.[35]

143-3. Daxil olan sənədlər ərizə, şikayət (prosessual sənədlərdən və hakimlərdən şikayətlər) və təklif formasında qeydiyyata alınır.

143-4. Şikayətlər “Sənədlərin elektron dövriyyəsi altsistemi”ndə nəzərdə tutulmuş aşağıdakı mövzular üzrə qeydiyyata alınır:

- məhkəmə iclaslarının təyin olunmuş vaxtda keçirilməməsi;

- məhkəmə işlərinə uzun müddət baxılmaması, müddət pozuntusu ilə baxılması və digər süründürməçilik hallarına yol verilməsi;

- məhkəmə işi ilə tanış olmaq üçün şəraitin yaradılmaması;

- məhkəmə prosesi iştirakçılarının lazımi qaydada məlumatlandırılmaması;

- məhkəmə işinin ekspertiza aparan qurumlara vaxtında göndərilməməsi;

- məhkəmə işinin qəyyumluq və himayəçilik orqanlarına vaxtında göndərilməməsi;

- məhkəmə aktlarının vaxtında verilməməsi;

- məhkəmə işinin yuxarı instansiya məhkəməsinə vaxtında göndərilməməsi;

- məhkəmə aktlarının vaxtında icraya yönəldilməməsi;

- hakimlər tərəfindən Etik Davranış Kodeksinin tələblərinin pozulması;

- məhkəmə işçiləri tərəfindən Etik Davranış Qaydalarının tələblərinin pozulması;

- müdafiə hüququnun pozulması;

- məhkəmə aktlarının qanuniliyi;

- məhkəmə aktlarının icrası;

- digər məsələlər.

143-5. Ərizələr icra edilməsi üçün aidiyyəti üzrə müraciətin bilavasitə ünvanlandığı şəxslərə yönləndirilir. Şikayət və təkliflər isə məhkəmə sədrinin dərkənarı ilə məsləhətçilərə yönləndirilir. Məsləhətçi tanış olması üçün şikayəti hakimə (məhkəmə işçisinə) təqdim edərək şikayətə münasibətini araşdırır. Hakim (məhkəmə işçisi) həmin şikayətə baxılmasının nəticələri ilə razı olmadıqda bu məsələ sədrin dərkənarı ilə həll edilir (15-1 nömrəli əlavə).

143-6. Sənədlər “Sənədlərin elektron dövriyyəsi altsistemi”ndə nəzərdə tutulmuş aşağıdakı məzmunda cavablandırılmaqla onların nəticəsi barədə məlumat həmin altsistemə daxil edilir:[36]

143-6.1. icraatdadır;

143-6.2. icra olundu:

- həll olunub (əsaslı sayılıb);

- qismən təmin edilib;

- rədd edilib (əsassız sayılıb);

- müvafiq izahat verilib;

- baxılmamış saxlanılıb;

- baxılmaq üçün aidiyyəti təşkilata göndərilib;

- dövlət proqramlarında icrası nəzərdə tutulub.

 

10. İŞLƏRİN (MATERİALLARIN) QEYDİYYATI VƏ UÇOTU

 

144.             Birinci, apellyasiya və kassasiya instansiyası məhkəmələrində məhkəmə (məhkəmə kollegiyası) sədrləri daxil olmuş işlərin (materialların) kargüzarlıq xidmətində nömrə verilməklə, əlifba göstəricisi (16 nömrəli əlavə) və qeydiyyat vərəqəsi tərtib edilməklə dərhal qeydə alınmasını və hakimlər arasında bərabər bölüşdürülməsini təşkil edirlər. Qeydiyyat vərəqələrindəki qeydiyyat nömrəsi eyni şəkildə işin (materialın) üz qabığında, daxil olma ştampında, əlifba göstəricisində və paylama kitabında səliqə ilə yazılmalıdır. Qeydiyyat nömrələrinin dəyişdirilməsi, qaralanması yolverilməzdir.

Cinayət məhkəmə icraatı üzrə məxfiliyinin qorunması tələb olunan sənədlər məxfi sənədlərin qeydiyyat kitabında qeydə alınır ( 64 nömrəli əlavə) və məxfiliyinə riayət edilməklə saxlanılır. Bu xarakterli işlər üzrə hökm və qərarların surəti kargüzarlıq xidməti tərəfindən məxfiliyinə riayət edilməklə, aidiyyəti şəxslərə təqdim olunur və ya göndərilir. Saxlanılması üçün arxivə təhvil verilmiş məxfi sənədlərin surətlərinin çoxaldılmasına və verilməsinə məhkəmə sədrinin xüsusi icazəsi ilə yol verilir.

145.             İşlər (materiallar) paylama kitabında imza etdirməklə növbəliliyə uyğun olaraq onlara baxmalı olan hakimə və ya hakimlərə verilir (17 nömrəli əlavə).

146.             İşlərin (materialların) qeydiyyatı və uçotu indeksləşdirmə və kodlaşdırma vasitələri ilə həyata keçirilir.

147.             Azərbaycan Respublikasının məhkəmə sistemi üzrə vahid qeydiyyat və hesabat formasının təmin edilməsi üçün məhkəmə kodlarından (17-1 nömrəli əlavə) istifadə olunur, habelə işlərin (materialların) icraat növlərinin bir-birindən fərqləndirilməsi üçün onların birinci, apellyasiya, kassasiya instansiyası məhkəmələrində, həmçinin Ali Məhkəmənin Plenumunda qeydiyyatı üçün aşağıdakı indekslər müəyyən edilir: [37]

1 - cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraat;

2 - mülki işlər üzrə icraat;

2-1. inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə icraat; [38]

2-2 – kommersiya mübahisələrinə dair işlər üzrə icraat;[39]

3 - inzibati xətalar haqqında işlər üzrə icraat;

4 - prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiq edilməsi üzrə icraat;

5 - istintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması və ya əməliyyat-axtarış tədbirlərinin həyata keçirilməsi üzrə icraat;

6 - cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərindən və ya qərarlarından məhkəməyə verilmiş şikayətlər üzrə icraat;

7 - hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarlarının icrası qaydasında icraat;

8 - məhkəmə qətnamələrinin (qərarlarının) icrası qaydasında icraat;

9 - xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınması üzrə icraat;[40]

10 - xarici məhkəmələrin mülki məhkəmə aktları ilə bağlı icraat;

11 - cinayət işlərinə dair hüquqi yardımın göstərilməsi üzrə icraat;

12 - Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda cinayət icraatı;

13 - Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda mülki icraat;

14 - Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarlarından verilmiş şikayətlər üzrə icraat;

 

Qeyd: Hərbi məhkəmələrin və hərbi kollegiyaların uçot-qeydiyyat kartoçkalarının fərqləndirilməsi üçün “1” nömrəli indeks “1-1” nömrəli indeksi kimi , “3” nömrəli indeks isə “3-1” nömrəli indeksi kimi göstərilir. İnzibati-iqtisadi məhkəmələrin və inzibati-iqtisadi kollegiyaların iqtisadi mübahisələr üzrə uçot-qeydiyyat kartoçkalarının fərqləndirilməsi üçün “2” nömrəli indeks “2-2” nömrəli indeksi kimi göstərilir. [41]

148. İşin (materialın) nömrəsində icraatın növü üzrə qeydiyyat indeksi, məhkəmənin kodu, məhkəməyə daxil olan işin (materialın) sıra sayı və cari il əks olunur. Məsələn:

1(003)-130/2011 nömrəsindəki ardıcıllıq üzrə “1” rəqəmi işin cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayətlə bağlı olmasını, (003) rəqəmi məhkəmənin kodunu, “130” rəqəmi qeydiyyat aparılan tarixə məhkəməyə daxil olan işin (materialın) sıra sayını, “2011” rəqəmi isə cari ili əks etdirir. [42]

149.              Məhkəmələrdə analitik təhlilin və ümumiləşdirmə işlərinin aparılması, yarımillik və illik məhkəmə statistika hesabatlarının tərtib edilməsi məqsədi ilə aşağıdakı qeydiyyat vərəqələri aparılmalıdır:

149.1.         birinci instansiya məhkəməsində cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə qeydiyyat vərəqəsi (18 nömrəli əlavə);

149.2.         apellyasiya instansiyası məhkəməsində cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə qeydiyyat vərəqəsi (19 nömrəli əlavə);

149.3.         kassasiya instansiyası məhkəməsində cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə qeydiyyat vərəqəsi (20 nömrəli əlavə);

149.4.         birinci instansiya məhkəməsində mülki icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (21 nömrəli əlavə);

149.5.         apellyasiya instansiyası məhkəməsində mülki icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (22 nömrəli əlavə);

149.6.         kassasiya instansiyası məhkəməsində mülki icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (23 nömrəli əlavə);

149.6-1. birinci instansiya məhkəməsində inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə qeydiyyat vərəqəsi (23-1 nömrəli əlavə); [43]

149.6-2. apellyasiya instansiyası məhkəməsində inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə qeydiyyat vərəqəsi (23-2 nömrəli əlavə);

149.6-3. kassasiya instansiyası məhkəməsində inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə qeydiyyat vərəqəsi (23-3 nömrəli əlavə);

149.7.         birinci instansiya məhkəməsində inzibati xətalar haqqında işlər qeydiyyat vərəqəsi (24 nömrəli əlavə);

149.8.         apellyasiya instansiyası məhkəməsində inzibati xətalar haqqında işlər üzrə qeydiyyat vərəqəsi (25 nömrəli əlavə);

149.9.         prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiq edilməsi üzrə qeydiyyat vərəqəsi (26 nömrəli əlavə);

149.10.     istintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması və ya əməliyyat-axtarış tədbirinin həyata keçirilməsi üzrə qeydiyyat vərəqəsi (27 nömrəli əlavə);

149.11.     cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərindən və ya qərarlarından məhkəməyə verilmiş şikayətlər üzrə qeydiyyat vərəqəsi (28 nömrəli əlavə);

149.12.     hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarlarının icrası qaydasında icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (29 nömrəli əlavə);

149.13.     məhkəmə qətnamələrinin (qərarlarının) icrası qaydasında icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi ( 30 nömrəli əlavə);

149.13-1. xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınmasına dair icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (30-1 nömrəli əlavə);[44]

149.14.     inzibati icraat üzrə uçot-qeydiyyat kartoçkası (31 nömrəli əlavə); [45]

149.15.     xarici məhkəmələrin mülki məhkəmə aktları ilə bağlı icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (32 nömrəli əlavə);

149.16.     cinayət işlərinə dair hüquqi yardımın göstərilməsi üzrə qeydiyyat vərəqəsi ( 33 nömrəli əlavə);

149.17.     Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda cinayət icraatı üzrə qeydiyyat vərəqəsi (34 nömrəli əlavə);

149.18.     Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda mülki icraat üzrə qeydiyyat vərəqəsi (35 nömrəli əlavə).

150.             İş həcmi və qanunvericilikdə edilən dəyişikliklər nəzərə alınmaqla məhkəmələrdə digər icraatlar üzrə müvafiq qeydiyyat kitabları və (və ya) uçot-qeydiyyat kartoçkaları aparıla bilər. ^[46]

151.             Məhkəmələrdə işlərə (materiallara) dair qeydiyyat vərəqələri tam doldurulmaqla qutularda elə saxlanılmalıdır ki, sonuncu nömrələr qutunun ön hissəsində yerləşmiş olsun.

152.             Təqvim ilinin sonunadək icraatı başa çatmayan işlər (materiallar) üzrə kartoçkalardakı qeydiyyatlar, yeni təqvim ilinin kartoçkalarına köçürülür və bu qeydiyyat vərəqələrində onların həm əvvəlki, həm də yeni nömrələri göstərilir. Yeni təqvim ilində daxil olan işlərin (materialların) nömrələnməsi keçən ildən qalıq qalan işlərin (materialların) qeydə alınmasından sonra növbəti nömrə ilə başlanır. Keçən ilin qeydiyyat vərəqələrində onların yeni ilə köçürülməsi barədə qeyd yazılmaqla yeni nömrələr də göstərilməlidir.

153.             Qeydiyyat vərəqələrindəki nömrə, eyni zamanda, müvafiq işlərin (materialların) nömrəsi olduğuna görə, onlar eyni qaydada işlərin (materialların) cildinin üz qabığında və əlifba göstəricisində də qeyd edilir. Müvafiq iş (material) üzrə bütün yazışmalar da eyni nömrə ilə aparılır.

154.             Əlifba göstəricisi kitabı cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə təqsirləndirilən şəxs haqqında, mülki işlər üzrə iddia icraatı qaydasında iddiaçı(lar), xüsusi iddia və ya xüsusi icraat qaydasında ərizəçi(lər), inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə iddiaçı(lar) və ya ərizəçi(lər), digər işlər (materiallar) üzrə isə müvafiq şəxslər barəsində aparılır. [47]

155.             Məhkəməyə daxil olmuş işlərin (materialların) üz qabığında lazımi qeydlər (məhkəmənin adı, işin (materialın) nömrəsi və adı, icraatın həmin məhkəmədə başlanması və qurtarması vaxtı) aparılır. Məhkəmə baxışı zamanı işlərə (materiallara) yeni cild açılmışsa, o zaman açılmış yeni cildə əvvəlki cilddəki rekvizitlər köçürülməlidir.

156.             Təlimatın 147-ci bəndində göstərilmiş icraatların indekslərinə uyğun olaraq işlərin (materialların) hakimlər arasında paylanmasına dair aşağıdakı qeydiyyat kitabları aparılmalıdır:[48]

156.1.         cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə;

156.2.         mülki işlər üzrə;

156.2-1. kommersiya mübahisələrinə dair işlər üzrə; [49]

156.2-2. inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə;

156.3.         inzibati xətalar haqqında işlər üzrə;

156.4.         prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiq edilməsi üzrə;

156.5.         istintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması və ya əməliyyat-axtarış tədbirlərinin həyata keçirilməsi üzrə;

156.6.         cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərindən və ya qərarlarından məhkəməyə verilmiş şikayətlər üzrə;

156.7.         hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarlarının icrası qaydasında icraat üzrə;

156.8.         məhkəmə qətnamələrinin (qərarlarının) icrası qaydasında icraat üzrə;

156.9.         xarici məhkəmələrin mülki məhkəmə aktları ilə bağlı işlər üzrə;

156.10.     cinayət işlərinə dair hüquqi yardımın göstərilməsi barədə işlər üzrə;

157.             Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda işlərin (materialların) hakimlər arasında paylanmasına dair aşağıdakı qeydiyyat kitabları aparılır:

157.1.         Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda cinayət icraatı üzrə;

157.2.         Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda mülki icraat üzrə;

157.3.         Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunda Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarlarından verilmiş şikayətlərlə bağlı icraat üzrə.

158.             Cinayət işinin materialları hər bir qovluğun üzərində müvafiq yazıları və ya orada olan sənədlərin siyahısı cildlənmiş bir və ya bir neçə qovluqda tikilməlidir.

Sübut qismində əlavə olunmuş sənədlər, Azərbaycan Respublikası Cinayət Prosessual Məcəlləsinin (bundan sonra – CPM) 51.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sənədlər, məhkəmə tərəfindən aparılan prosessual hərəkətlərin gedişinə və nəticələrinə dair protokollar, videokonfrans əlaqə sistemindən istifadə edilməklə həyata keçirilən prosessual hərəkətlərin videoyazısı elektron daşıyıcıda, habelə qəbul olunmuş qərarlar və ya cinayət prosesi tərəflərinin yazılı müraciətləri müvafiq olaraq cinayət işində, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat və yaxud xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materiallarında saxlanılmalıdır.[50]

Hər bir sənəd müvafiq olaraq cinayət işinə, məhkəməyədək sadələşdirilmiş və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materiallarına əlavə olunan kimi dərhal vərəqlər üzrə nömrələnməlidir. Həmin vərəqlərin ardıcıl nömrələnməsi və xronoloji qaydada müvafiq olaraq cinayət işinə, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materiallarına tikilməsi təmin edilməlidir.

159.             Cinayət işləri üzrə təqsirləndirilən şəxs(lər) həbsdə olduqda, həmin işlərin cildlərinin üzərinə «Həbsdədir», yetkinlik yaşına çatmayan olduqda isə «Yetkinlik yaşına çatmayan» ştampı vurulmalı və ya bu barədə aydın qeyd yazılmalıdır (12 nömrəli əlavə).

İşin (materialın) üz qabığında digər qeydlərin aparılması qadağandır.

156.9-1. xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınması ilə bağlı işlər üzrə;

160.             İşin (materialın) cildinin ilk səhifəsində məsləhətçi (məhkəmə iclası katibi) tərəfindən əlavə olaraq mündəricat vərəqi doldurulur və imzalanır (36 nömrəli əlavə). Məhkəmənin iş (material) üzrə apardığı bütün hərəkətlər həmin mündəricat vərəqində (bildiriş vərəqəsinin, hökmün, qətnamənin, iddia ərizəsinin, ərizənin, şikayətin göndərilməsi, sənəd tələb olunması və s.) göstərilməlidir. Mündəricat vərəqi, bir qayda olaraq, kompüterdə tərtib olunmalıdır

161.             Məhkəmədə işlər (materiallar) cildlənmiş vəziyyətdə saxlanılmalıdır. İşlərin cildində vərəqlərin sayı 200-250-dən çox olmamalı və hər sənəd yalnız bir nüsxədə tikilməlidir.

162.             Məhkəməyə rabitə orqanları vasitəsilə göndərilən, həmçinin şəxsi qəbulda təqdim edilən işlərin (materialların) və digər sənədlərin daxil olma tarixi onların qəbul edildiyi gün hesab olunur.

163.             Apellyasiya şikayətinə və ya apellyasiya protestinə ilkin baxılması zamanı qəbul edilən qərarla yol verilmiş pozuntuların aradan qaldırılması üçün birinci instansiya məhkəməsinə qaytarılmış cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət yeni nömrə ilə qeydə alınmır. Təyin edilmiş müddət ərzində yol verilmiş pozuntular aradan qaldırıldıqdan sonra iş (material) ilkin nömrə ilə apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilir.

164.             Məhkəmə baxışı zamanı təqsirləndirilən şəxsə başqa ittihamın irəli sürülməsi məsələsinə baxmaq üçün ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora göndərilmiş cinayət işi və ya məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları təqsirləndirilən şəxsə qarşı başqa ittiham irəli sürülməməklə məhkəməyə qaytarıldıqda yeni nömrə ilə qeydə alınmır.[51]

164-1. Məhkəmə baxışı zamanı təqsirləndirilən şəxsə başqa ittihamın irəli sürülməsi məsələsinə baxmaq üçün ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora göndərilmiş cinayət işi və ya məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materialı təqsirləndirilən şəxsə qarşı başqa ittiham irəli sürülməklə məhkəməyə qaytarıldıqda həmin iş yeni nömrə ilə qeydə alınır.[52]

165.             CPM-in 391.9-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda apellyasiya instansiyası məhkəməsinin qərarı ilə cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət birinci instansiya məhkəməsinə məhkəmənin hazırlıq iclasının keçirilməsi mərhələsinə və ya yeni məhkəmə baxışına göndərildikdə yeni daxil olmuş iş (material) kimi uçot-qeydiyyat kartoçkasında qeydə alınır və ona yeni nömrə verilir. [53]

166.             CPM-in 303-cü maddəsində göstərilən əsaslarla məhkəmənin qərarı ilə ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora qaytarılmış cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materialları yenidən məhkəməyə daxil olduqda yeni daxil olan iş (material) kimi qeydiyyat vərəqələrində qeydə alınır və ona yeni nömrə verilir. Bu işlər (materiallar) üzrə əlifba göstəricisində onların təkrar daxil olmasına dair qeydiyyat aparılır.

167.             Azərbaycan Respublikası Mülki-Prosessual Məcəlləsinin (bundan sonra MPM) 152 və 153-cü maddələrində nəzərdə tutulan əsaslarla iddia ərizəsi və ona əlavə edilmiş sənədlər geri qaytarıldıqda və ya iddianın yolverilməzliyinə görə iddia ərizəsinin qəbul edilməsindən imtina edildikdə qərardadın və protokolun əsli, iddia ərizəsinin, sənədlərin qaytarılmasına dair məktubun, həmçinin hakimin zəruri hesab etdiyi digər sənədlərin surətləri müvafiq olaraq 2 və ya 2-2 nömrəli indekslərlə qeydə alınmış mülki işdə saxlanılır. Qərardad ləğv edildikdə iddia ərizəsi məhkəməyə müraciət edildiyi gündən verilmiş hesab edilir. ^[54]

167-1. İddia ərizəsinin baxılmamış saxlanması və ya iş üzrə icraata xitam verilməsi barədə məhkəmənin qərardadı ləğv edildikdə, əgər həmin işin aid olduğu hesabat dövrü başa çatmamışsa iş üzrə icraat həmin nömrə ilə davam etdirilir. Əks halda, işə yeni nömrə verilir və əvvəlki qeydiyyat vərəqində bu barədə müvafiq qeyd aparılır.[55]

168.             MPM-in 231-ci maddəsinin və «İcra haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq qətnamənin icrasına möhlət verilməsi və ya onun hissə-hissə icra edilməsi, qətnamənin icra üsulunun və qaydasının dəyişdirilməsi, icra üzrə icraatın dayandırılması və ya icraata xitam verilməsi, borclunun ölkədən getmək hüququnun müvəqqəti məhdudlaşdırılması, borclunun əmlakının üzərinə həbs qoyulması və digər məsələlər barədə işdə iştirak edən şəxslərin ərizələri, şikayətləri və ya icra məmurlarının təqdimatları, habelə qanunauyğunluğu məhkəmə nəzarəti ilə yoxlanıldıqda icraata xitam verilməsi barədə icra məmurlarının qərarları kargüzarlıq xidməti tərəfindən məhkəmə qətnamələrinin (qərardadlarının) icrası qaydasında icraat materialı kimi 8 nömrəli indekslə qeydiyyat vərəqəsində qeydə alınır, qəbul edilmiş qərardadın təsdiq edilmiş surəti məlumat üçün qətnamə çıxarılmış əvvəlki mülki işə tikilir (aidiyyəti məhkəməyə göndərilir). [56]

169.             MPM-in 83-cü maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq müvafiq prosessual hərəkətlərin edilməsi məqsədi ilə digər rayon (şəhər) məhkəməsindən daxil olmuş tapşırıqları da kargüzarlıq xidməti 8 nömrəli indekslə qeydiyyat vərəqəsində qeydə alır, icra başa çatdıqdan sonra isə aidiyyəti məhkəməyə qaytarılmasını təmin edir.

169-1. Azərbaycan Respublikası İnzibati Prosessual Məcəlləsinin (bundan sonra - İPM) 35-ci maddəsinə uyğun olaraq iddianın mümkün sayılmaması barədə məhkəmə qərardad qəbul etdikdə və həmin qərardad yuxarı məhkəmə tərəfindən ləğv edilmədikdə sənədlərin qaytarılmasına dair məktubun surətləri 2-1 nömrəli indekslə qeydə alınmış inzibati mübahisələrə dair işdə saxlanılır. [57]

169-2. Birinci instansiya məhkəməsinin qərarı apellyasiya instansiya məhkəməsi tərəfindən İPM-in 87.7-ci maddəsinə əsasən ləğv edilərək iş yeni məhkəmə baxışına göndərildikdə o, yeni daxil olmuş iş kimi qeydiyyat vərəqəsində qeydə alınır və ona yeni nömrə verilir.

169-3. İnzibati iş üzrə məhkəmə icraatı yeni açılmış hallarla bağlı təzələndikdə ilkin qərarın aid olduğu işin icraatı əvvəlki nömrə ilə davam etdirilir. İcraat işin aid olduğu hesabat dövrü başa çatdıqdan sonra təzələndikdə isə işə yeni nömrə verilir və əvvəlki qeydiyyat vərəqəsində bu barədə müvafiq qeyd aparılır.

170.             Cinayət işi üzrə məhkəməyədək icraat zamanı həbsdə saxlanılma müddətinin uzadılması barədə məhkəməyə daxil olmuş təqdimatlar uçot- qeydiyyat kartoçkasında 4 nömrəli indekslə, yeni iş kimi qeydə alınır.

171.             Azərbaycan Respublikasının qanunları və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr ilə müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrinə xarici məhkəmələrin ayrı-ayrı prosessual hərəkətlərinin yerinə yetirilməsi barədə məhkəmə tapşırıqları (bildirişlərin və başqa sənədlərin verilməsi, tərəflərdən izahatlar, şahidlərdən ifadələr, ekspertlərdən rəy alınması, yerində müayinə aparılması və s.) daxil olduqda kargüzarlıq xidməti həmin materialları 10 nömrəli indekslə qeydiyyat vərəqəsində qeydə alır, icra başa çatdıqdan sonra isə qanunla müəyyən edilmiş qaydada göndərilməsini təmin edir.

172.             Baxılmağa təyin edilmiş işlərin (materialların) cədvəli hakim tərəfindən imzalandıqdan sonra onun bir nüsxəsi məhkəmədə elanlar lövhəsindən asılmalı, digər nüsxəsi isə icra məmuruna verilməlidir.

 

11. İŞLƏRİN (MATERİALLARIN) BÖLÜŞDÜRÜLMƏSİ QAYDALARI

 

173.             İki və ya daha çox hakim olan məhkəmələrdə hakimlərin adı və soyadı «1» rəqəmindən başlayaraq sıra sayı ilə kodlaşdırılır (məsələn: məhkəmənin sədri 1, sədr müavini 2, digər hakimlər müvafiq olaraq 2, 3, 4 və s.). Apellyasiya və kassasiya instansiyalarında hakimlərin kodlaşdırılması kollegiyalar üzrə aparılır (bax: cədvəl 1).

174.             İlk kodlaşdırma məhkəmə hakimlərinin ümumi yığıncağında rəqəmlərin təsadüfi seçilməsi yolu həyata keçirilir.Sonradan məhkəməyə təyin edilən hakimlər boş kod nömrələrinə və növbəti sıra sayına uyğun kodlaşdırılırlar. Məhkəmədə hakim korpusu tamamilə yeniləşdikdə kodlaşdırma ilk kodlaşdırma qaydasında aparılır.

175.              Məhkəməyə daxil olan işlər (materiallar) məhkəmənin hakimləri arasında, onların kodlarının sıra sayına müvafiq olaraq, bu Təlimatın 176-cı bəndində göstərilən istisnalar nəzərə alınmaqla, işlərin (materialların) məhkəməyə daxil olma ardıcıllığına uyğun, bərabər bölüşdürülür. 1 nömrəli kod sayından sonuncu kod sayına kimi bölüşdürülmədən sonra, növbəti işlər (materiallar) dövrəlik prinsipi ilə yenidən 1 nömrəli kod sayından başlayaraq bölüşdürülür.

176.             Həyata keçirdikləri təşkilati funksiyaların həcmindən asılı olaraq məhkəmə sədrləri, onların müavinləri və məhkəmə kollegiyası sədrləri işlərin bölüşdürülməsinin hər 2-7-ci dövrəsində iştirak edə bilərlər. Həmin şəxslərə işlərin verilməsi dövriliyi bu Təlimat ilk dəfə tətbiq olunanda və hər təqvim ilinin əvvəlində məhkəmə sədri tərəfindən müəyyən edilir.

Məhkəmələrdə ədalət mühakiməsinin səmərəliliyinin artırılmasına yönəlmiş pilot layihələrin həyata keçirilməsi zamanı, habelə yetkinlik yaşına çatmayan şəxslərlə bağlı cinayət işlərinə daha təcrübəli hakimlər tərəfindən baxılmasının təmin edilməsi məqsədi ilə, eyni zamanda hakimin xəstəliyi, ezamiyyətdə və ya məzuniyyətdə olması, böyük iş həcmi nəzərə alınmaqla işlərin bu Təlimatın 175‑ci hissəsinə müvafiq qaydada bölüşdürülməsindən istisnalar mümkündür.^[58]

MPM-in 152-ci və 153-cü maddələrində nəzərdə tutulan əsaslarla geri qaytarılmış iddia ərizəsi və ona əlavə edilmiş sənədlər məhkəməyə təkrar daxil olduqda həmin işlər növbədənkənar qaydada işi geri qaytarmış hakimə verilir.

Hakimin məzuniyyətə çıxması ilə əlaqədar icraatında olan işlərin qanunla müəyyən edilmiş müddətlərdə icra olunmasını təmin etmək məqsədi ilə onun məzuniyyətə çıxmasına 1 ay qalmış icraatına işlər yazılmır. [59]

177.             İşlərin (materialların) məhkəmənin hakimləri arasında onların kodlarının sıra sayına müvafiq,bərabər bölüşdürülməsinin təmin edilməsi məqsədilə məhkəmənin kargüzarlıq xidməti tərəfindən icraat növləri üzrə işlərin (materialların) bölüşdürülməsinə nəzarət cədvəli tərtib edilir.

178.             İşlərin bölüşdürülməsinin nəzarət cədvəli kargüzarlıq xidmətinin bu işə məsul işçisi tərəfindən işlərin (materialların) daxil olma ardıcıllığına uyğun olaraq, gündəlik doldurulur və imzalanır. İşlərin bölüşdürülməsinə nəzarət cədvəlinin bir nüsxəsi aidiyyəti üzrə müvafiq məhkəmə və kollegiya sədrinə təqdim edilir, bir nüsxəsi isə ayrıca qovluqda saxlanılır. İşlərin (materialların) bərabər bölüşdürülməsi informasiya texnologiyalarından istifadə edilməklə avtomatlaşdırılmış qaydada da həyata keçirilə bilər.[60]

179.             İşlərin bölüşdürülməsinə nəzarət cədvəlinin 1-ci sütununda hakimlərin kodu, 2-ci sütununda işlərin (materialların) qeydiyyat nömrələri, 3-cü sütununda hakimlərin icraatına verilən işlərin sayı göstərilir (bax: cədvəl 2 və 3).

180.             Kargüzarlıq xidməti tərəfindən təqdim edilmiş təhlil əsasında hər rübün sonunda məhkəmədə işlərin (materialların) bölüşdürülməsinin vəziyyəti məhkəmə sədrinin yanında keçirilən iclasda müzakirə edilir. [61]

 

 

Qeyd: Bu Təlimatın 11-ci hissəsinin müddəaları “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrə şamil edilmir.[62]

 

11-1. İŞLƏRİN TƏSADÜFİ VƏ AVTOMATİK ŞƏKİLDƏ ELEKTRON QAYDADA BÖLÜŞDÜRÜLMƏSİ[63]

 

180-1. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu iki və daha çox hakim olan məhkəmlərdə hakimlər arasında işlərin bölüşdürülməsi bu sistem vasitəsilə təsadüfi və avtomatik şəkildə elektron qaydada həyata keçirilir. Bu zaman sistemdə icraat növlərinin fərqləndirilməsi və cari ildə hakimlərin icraatına verilən işlərin sayı nəzərə alınmaqla işlərin bərabər bölüşdürülməsi təmin edilir. Hakimin xəstəliyi, ezamiyyətdə və ya məzuniyyətdə olması onun işlərin bölüşdürülməsində iştirakını istisna edir.[64]

180-2. Geri qaytarılmış və ya baxılmamış saxlanılmış işlərlə bağlı təkrar məhkəməyə müraciət edildikdə, sistem vasitəsilə həmin işlərin cari ildə icraatına verilən işlərin sayı nəzərə alınmadan işi geri qaytarmış və ya baxılmamış saxlamış hakimə (işə kollegial formada baxıldıqda sədrlik edən hakimə) verilməsi təmin edilir.

180-3. Yuxarı instansiya məhkəmələri tərəfindən məhkəmə qərarlarının ləğv edilməsi ilə əlaqədar işlər aşağı instansiya məhkəmələrinə yenidən baxılmağa göndərildikdə, sistem vasitəsilə həmin işlərin əvvəllər işə baxılmasında iştirak etməmiş digər hakimlər arasında bölüşdürülməsi təmin edilir.

 

12. CİNAYƏT MƏHKƏMƏ İCRAATI ÜZRƏ KARGÜZARLIQ HƏRƏKƏTLƏRİ

 

A. Birinci instansiya məhkəməsində

181.             İcraata daxil olmuş cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə məhkəmənin hazırlıq iclasının keçirilməsi barədə cinayət prosesinin tərəflərinə CPM-in 298.3.1 və 298.3.2-ci maddələrinin tələblərinə müvafiq olaraq kargüzarlıq xidməti vasitəsi ilə məhkəmə bildirişləri (40 nömrəli əlavə) göndərilməlidir. Bildirişə ittiham aktının, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın nəticələrinə dair yekun protokolunun və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayətin surətləri, hüquq və vəzifələrin izahı əlavə edilir.

182.             İşlərə baxılmasının günü və saatı haqqında dövlət ittihamçısına, müdafiəçiyə və nümayəndəyə rəsmi məktubla xəbər verilir. Rəsmi məktubla çağırılması mümkün olmadıqda və ya işə baxılması daha qısa müddət tələb etdikdə göstərilən şəxslər məhkəməyə teleqramla və ya telefon vasitəsi ilə də çağırılması mümkündür. Təqsirləndirilən şəxs hərbi çağırışçı olduqda, onun qeydiyyatda olduğu Azərbaycan Respublikası Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin yerli idarə, şöbə və bölmələrinə, hərbi xidmətdə olduqda isə müvafiq hərbi hissənin komandirinə məhkəmədə işə baxılması barədə xəbər verilir. ^[65]

183.             Cinayət işinə və ya məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materialının baxılmasına xitam verilməklə onun ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora göndərilməsi barədə qərar qəbul edildikdə kargüzarlıq xidməti bu barədə qeydiyyat vərəqəsində qeydiyyat aparır.

184.             Kargüzarlıq xidməti məhkəmənin hazırlıq iclasında qəbul edilmiş qərarların surətini 3 gün müddətində CPM-in 300.4.1 və 300.4.2-ci maddələrində göstərilən şəxslərə verir və ya poçtla göndərir (45 nömrəli əlavə).

185.             Məhkəmə baxışı təyin edildikdən sonra məhkəmə iclasında sədrlik edən məhkəmə iclaslarının təşkili üzrə tədbirlərin görülməsi üçün məhkəmə aparatına zəruri göstərişlər verir. Məhkəmə baxışında iştirakı nəzərdə tutulmuş şəxslər CPM-in 226-cı maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq məhkəmə iclasına çağırılırlar (41 və 42 nömrəli əlavələr).

186.             Həbsdə saxlanılan təqsirləndirilən şəxsin məhkəmə iclasına gətirilməsi haqqında həbsdə saxlanılma yerin müdiriyyətinə bildiriş (43 və 44 nömrəli əlavələr) göndərilir.

186-1. Birinci instansiya məhkəməsində prosessual hərəkətlər CPM-in 51-2.1-ci maddəsinə uyğun olaraq videokonfrans əlaqə sistemindən istifadə edilməklə həyata keçirildikdə kargüzarlıq xidməti tətbiq edilən texniki vasitələrdə səsin və görüntünün keyfiyyətini və real vaxt rejimində ötürülməsini, cinayət məhkəmə icraatının aşkarlığı və digər əsas prinsip və şərtlərinə riayət edilməsini, habelə informasiya təhlükəsizliyini təmin etməlidir.[66]

187.             Azərbaycan Respublikasından kənarda olan şəxslərə məhkəmə sənədləri Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Beynəlxalq əməkdaşlıq idarəsi vasitəsi ilə göndərilir.

188.             Kargüzarlıq xidməti baxılmaq üçün təyin edilən işlərin siyahısını məhkəmə iclası gününə ən geci 3 gün qalmış məhkəmənin elanlar lövhəsində asır.

189.             İşin baxılması təxirə salınıb başqa günə təyin edildikdə, kargüzarlıq xidməti işdə iştirak edən şəxslərin məhkəmə iclasına gəlmə və getmə vaxtını çağırış vərəqlərində (məhkəmə bildirişlərində) qeyd etməli, bu qeyd kargüzarlıq xidmətinin məsul işçisinin imzası və məhkəmənin ştampı ilə təsdiq edilməlidir.

190.             İşin baxılması təxirə salındıqda məhkəmə iclasında iştirak edən şəxslərə (həbsdə saxlanılan təqsirləndirilən şəxsdən başqa) bildiriş vərəqi verilir.

Həbsdə saxlanılan təqsirləndirilən şəxsin məhkəməyə təkrar gətirilməsi barədə isə müvafiq həbsdə saxlanılma yerinin müdiriyyətinə məktub göndərilir.

191.             Məhkəmənin hökmü və ya digər yekun qərarı çıxarıldıqdan sonra kargüzarlıq xidməti:

191.1.         işin vərəqlərini nömrələyir və işdə olan sənədlərin siyahısını tərtib edərək imzalayır, məhkəməyədək icraat zamanı təhqiqat və ya istintaq orqanı tərəfindən tərtib olunan siyahını davam etdirir;

191.2.         xronoloji qaydada məhkəmə baxışından əvvəlki qərar və yazışmaları, məhkəmə baxışı zamanı işə əlavə edilmək üçün alınmış sənədləri, məhkəmə iclas protokolunu, hökm və qərarı işə tikir;

191.3.         məhkəmə baxışının nəticələrinə dair yekun qərar çıxarıldıqdan sonra hakim tərəfindən doldurulan təqsirləndirilən şəxsin statistik kartoçkasını işə əlavə edir;

191.4.         məhkəmə iclasında baxılmış işlərin nəticələrinə dair qeydiyyat aparır;

191.5.         bu Təlimatdan irəli gələn digər vəzifələri yerinə yetirir.

192.             Məhkəmədən gizlənən təqsirləndirilən şəxsin axtarışı elan edildikdə bu məsələ üzrə qəbul edilmiş qərar icra olunmaq üçün və onun icrasına nəzarətin həyata keçirilməsi üçün ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora göndərilir.

193.             İş üzrə hökmdən və ya digər yekun qərardan surətlər çıxarılır, sədrlik edən hakim tərəfindən imza edilib məhkəmənin gerbli möhürü ilə təsdiq edildikdən sonra aidiyyəti üzrə göndərilir. Verilmiş surət bir neçə vərəqdən ibarət olarsa, həmin vərəqlər iplə tikilir, imzalanmış sonuncu vərəq və tikiliş yeri möhürlənir.

194.             Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilmiş (63 nömrəli əlavə), eləcə də həbsdə olan və barəsində bəraət hökmü çıxarılmış və ya azadlıqdan məhrum etmə ilə bağlı olmayan cəzaya məhkum edildiyinə görə məhkəmə iclas zalında həbsdən azad edilmiş şəxslərə dair hökmün surəti (hökmdən çıxarış) işə baxıldıqdan sonra dərhal müvafiq həbsdə saxlanılma yerinin müdiriyyətinə göndərilir.

195.             Bir neçə təqsirləndirilən şəxs barəsində ittiham və ya bəraət hökmü çıxarıldıqda, həbsdə saxlanılma yerinin müdiriyyətinə hökmün surəti həbsdə olan məhkumların və ya bəraət alanların sayına uyğun göndərilməlidir.

196.             Hökmün surətini işə baxıldıqdan sonra dərhal hazırlamaq mümkün olmadığı hallarda (işə səyyar qaydada baxıldıqda, iş böyük həcmli və ya təqsirləndirilən şəxslərin sayı çox olduqda), hökmün nəticəvi hissəsindən hər bir təqsirləndirilən şəxsə çıxarış verilir. Belə hallarda hökmün surəti ertəsi gündən gec olmayaraq hazırlanmalı və 3 gündən gec olmayaraq kargüzarlıq xidməti tərəfindən göndərilməlidir.

197.             Məhkəməyə daxil olmuş apellyasiya şikayəti və apellyasiya protestinin üzərində onu qəbul edən şəxs tərəfindən daxil olma tarixi göstərilməlidir. Poçt rabitəsi vasitəsilə alınan şikayət və ya protestin verilmə müddətini müəyyən etmək üçün içərisində şikayət və ya protest göndərilmiş zərf şikayətə və protestə əlavə edilməlidir.

198.             Birinci instansiya məhkəməsinin hökm və ya digər yekun qərarından, o cümlədən məhkəmə hazırlıq iclasının qanunla nəzərdə tutulmuş qərarlarından verilmiş apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti məhkəməyə daxil olduqdan sonra kargüzarlıq xidməti onların surətlərini 48 saat müddətində CPM-in 383-cü maddəsində göstərilən şəxslərə (46 nömrəli əlavə) təqdim edir (göndərir), cinayət prosesinin digər iştirakçılarına isə məlumat verir.

199.             Apellyasiya şikayəti və ya protesti ilə bağlı təqdim edilmiş etiraz (vəsatət) kargüzarlıq xidməti tərəfindən qanunla müəyyən edilmiş müddətdə cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə işə əlavə edilir və onunla birlikdə apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilir (47 nömrəli əlavə ).

200.             Həbsdə saxlanılan təqsirləndirilən şəxsə apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinin verilməsi haqqında məlumat həbsdə saxlanılma yeri müdiriyyəti və ya onun müdafiəçisi vasitəsilə (48 nömrəli əlavə) verilir.

201.             İşlərin müvafiq apellyasiya məhkəmələrindən birinci instansiya məhkəmələrinə qaytarılması, apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinə baxılmasının nəticələri bütün hallarda kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydiyyat vərəqəsində qeyd edilməlidir.

202.             Birinci instansiya məhkəmələrinin məhkəmə nəzarətinin həyata keçirilməsi qaydasında qəbul etdiyi qərarlardan apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti verildikdə, kargüzarlıq xidməti bu barədə təxirəsalınmadan ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora və ya müvafiq prokurora, təqsirləndirilən şəxsə, təqdimatın baxılmasında iştirak etdikləri halda müdafiəçiyə, qanuni nümayəndəyə apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinin surətini göndərməklə yazılı məlumat verir, eyni zamanda, apellyasiya şikayətini və ya apellyasiya protestini materiallarla birlikdə müvafiq apellyasiya məhkəməsinə göndərir.[67]

203.             Hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarlarının icrası qaydasında icraatla bağlı çıxarılmış məhkəmə qərarlarından apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti verildikdə, kargüzarlıq xidməti onların surətlərini göndərməklə bu barədə aidiyyəti şəxslərə yazılı məlumat verir, işi və ya materialı isə 10 gün müddətində apellyasiya məhkəməsinə göndərir.

            203-1. Hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarının icrası qaydasında məsələlərə dair məhkəmə qərarının surəti elan edildiyi vaxtdan 3 (üç) gündən gec olmayaraq CPM-in 520.2-ci maddəsində göstərilən şəxslərə verilməlidir.[68]

204.             Məhkəmə nəzarətinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar müraciətlərin baxılmasının vaxtı və yeri barədə iştirak etmək hüququna malik olan şəxslərə kargüzarlıq xidməti tərəfindən bildiriş, teleqram, telefon, telefonoqram, faksoqram və digər vasitələrlə məlumat verilir.

205.             Hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarının icrası qaydasında məsələlərə dair müraciətlərin baxılmasının vaxtı və yeri barədə eyni qaydada məlumat verilir.

206.             İstintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması, prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiq edilməsi və əməliyyat-axtarış tədbirinin həyata keçirilməsi ilə bağlı hərəkətlər məhkəmənin qərarı olmadan təxirəsalınmadan aparıldığı hallarda əməliyyat-axtarış, təhqiqat və istintaq orqanlarından bu barədə daxil olmuş məlumatlar və qərarlar kitabda (62 nömrəli əlavə) qeydə alınır və qovluqda saxlanılır.

207.             Yekun məhkəmə qərarının surəti məhkəmə iclası katibi tərəfindən çoxaldılır, hakimin imzası və məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edilir, hakim tərəfindən imzalanmış müşayiətedici məktubla aidiyyəti üzrə göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim olunur.

208.             İş üzrə xüsusi qərar çıxarıldıqda, məhkəmə iclası katibi onun surətini hakimin imzaladığı müşayiətedici məktubla aidiyyəti üzrə göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

209.             Məhkəmə iclası katibi icra sənədini tərtib edir, hakim tərəfindən imzalanıb məhkəmənin möhürü ilə təsdiq olunduqdan sonra onu hakimin müşayiətedici məktubu ilə aidiyyəti üzrə göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

210.             Baxılıb qurtarmış işi və ya materialı məhkəmə iclası katibi kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir. Kargüzarlıq xidmətinin buna məsul olan işçisi Təlimatda nəzərdə tutulmuş hərəkətlərin məhkəmə iclası katibi tərəfindən yerinə yetirilib-yetirilməməsini yoxlayır və işin baxılma nəticəsi barədə qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparır, yekun məhkəmə qərarının və xüsusi qərarın surətini nəzarət qovluğuna əlavə edir.

B. Apellyasiya instansiyası məhkəməsində

211.             Daxil olmuş bütün işlər və materiallar kargüzarlıq xidməti (məsul katib) tərəfindən onlara Təlimatın 148-ci bəndində göstərilmiş qaydada nömrə verilməklə, əlifba göstəricisi (16 nömrəli əlavə) və qeydiyyat vərəqəsi tərtib edilməklə qeydə alınır, bundan sonra məhkəmə sədrinə və ya onun sərəncamı ilə müəyyən edilmiş qaydada birbaşa hakimlərə təqdim edilir.

212.             Apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti bilavasitə apellyasiya məhkəmələrinə daxil olduqda, qeydə alındıqdan sonra, kargüzarlıq xidməti (məsul katib) tərəfindən təxirəsalınmadan qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş tələblərə əməl olunması üçün birinci instansiya məhkəməsinə göndərilir.

213.             Apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinə ilkin baxılması ilə əlaqədar qəbul olunmuş qərarlar üzrə (apellyasiya şikayətinin və ya apellyasiya protestinin baxışının təyin edilməsi haqda qərar istisna olmaqla) məhkəmə iclasının katibi müvafiq sənədləri hazırlayır, işlərin, materialların, qəbul olunmuş qərarların surətlərinin və digər sənədlərin (tərtib etdiyi reyestrlə birlikdə) aidiyyəti üzrə göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

214.             Apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinə ilkin baxılması zamanı icraatın dayandırılması haqqında qərar qəbul edildikdə, cinayət işi (material) ilə bağlı kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparılır.

215.             Apellyasiya şikayətinə və ya apellyasiya protestinə məhkəmə baxışının təyin edilməsi haqqında qərar qəbul edildikdə, məhkəmə iclası katibi məhkəmə iclasına çağırılmalı olan şəxslərə çağırış vərəqələrini və işin apellyasiya baxışına təyin edilməsi haqqında qərarın surətini aidiyyəti üzrə çatdırılması üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir. Rəsmi məktubla çağırılması mümkün olmadıqda və ya işə baxılması daha qısa müddət tələb etdikdə, məhkəmə iclasında iştirak etməli olan şəxslər məhkəmə iclasına telefonoqram və ya teleqramla çağırılması mümkündür.

216.             Daxil olmuş apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protestinə əlavələr, eləcə də, işlə bağlı digər sənəd və materiallar kargüzarlıq xidmətində ümumi qaydada qeydiyyata alınır və müvafiq kitabda imza etdirməklə məruzəçi hakimə verilir.

217.             Apellyasiya şikayətinə və ya apellyasiya protestinə baxılmasının vaxtı və yeri barədə məhkəmə baxışına ən geci 3 gün qalmış məhkəmə iclası katibinin təqdim etdiyi siyahı əsasında kargüzarlıq xidməti tərəfindən elanlar lövhəsində məlumat asılır.

217-1. Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınmasına dair təqdimata baxılarkən kargüzarlıq xidməti məhkəmənin iclasının vaxtı və yeri barədə Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğuna, habelə barəsində hökmün və ya digər yekun qərarın çıxarıldığı şəxslərə və ya hökmün və qərarın tanınmasının hüquq və mənafelərinə təsir göstərə biləcəyi digər maraqlı şəxslərə (onlar məlum olduqda) məlumat verməlidir.

217-2. Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınmasına dair təqdimata baxılması başqa vaxta keçirildikdə kargüzarlıq xidməti maraqlı şəxsi yeni məhkəmə baxışının vaxtı barədə xəbərdar edir.

217-3. Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınması barədə təqdimata baxılmasının yeri və vaxtı haqqında, barəsində hökmün və ya digər yekun qərarın çıxarıldığı şəxslər, habelə həmin hökmün və ya qərarın tanınmasının hüquq və mənafelərinə təsir göstərə biləcəyi digər maraqlı şəxslər bilavasitə və ya sorğu edən dövlət vasitəsilə məlumatlandırılır.

217-4. Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin hökmlərinin və ya digər yekun qərarlarının tanınması, yaxud bundan imtina edilməsi barədə qərarın surəti kargüzarlıq xidməti tərəfindən onun çıxarıldığı gündən 3 gün müddətində Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğuna, habelə barəsində qərarın çıxarıldığı şəxsə və ya onun nümayəndəsinə, hökmün və ya digər yekun qərarın tanınmasının hüquq və mənafelərinə təsir göstərə biləcəyi digər maraqlı şəxslərə (məlum olduqda) bilavasitə və ya sorğu edən xarici dövlət vasitəsilə göndərilir.

218.             Hər bir iş üzrə yekun məhkəmə qərarının surətinin bir nüsxəsi və birinci instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş hökm və ya qərarlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün məhkəmə iclas katibi tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.[69]

219.             Apellyasiya məhkəməsinin qərarı ilə həbsdə olan şəxs barəsində həbs qətimkan tədbiri ləğv olunduqda və yaxud dəyişdirildikdə, qərarın surəti dərhal icra edilmək üçün hakimin imzaladığı müşayiətedici məktubla məhkəmə iclası katibi tərəfindən mühafizə xidmətinə verilir. Şəxs həbsdə saxlanılma yerində olduqda isə həmin sənədlər həbsdə saxlanılma yerinə göndərilmək üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edilir.

Qərarın icraya yönəldilməsi ilə əlaqədar müşayiətedici məktubun surətini kargüzarlıq xidməti işə tikir.

220. Birinci instansiya məhkəməsinin hökmü və ya digər qərarı apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən dəyişdirilmədikdə (və ya dəyişdirildikdə) cinayət işi qərar elan olunduğu gündən 15 gün müddətində birinci instansiya məhkəməsinə göndərilməlidir

221.              Məhkəmə iclası katibi məhkəmə iclasında etirazla əlaqədar cinayət işinə (materiallara) baxılmasında proses iştirak­çıları­nın, o cümlədən etiraz verilmiş şəxs(lər)in iştirakını təmin edir. Etiraza baxıldıqdan sonra məhkəmə iclası katibi cinayət işini (materialı) ümumi qaydada hazırlayır (sənədləri ardıcıllıqla tikir, vərəqləri nömrələyir, siyahıya alır və imza edir) və hakimin qəbul etdiyi qərarın imzalanmış və məhkəmənin möhürü ilə təsdiq olunmuş surətini işlə (materialla) birlikdə kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

C. Kassasiya instansiya məhkəməsində

221-1. Apellyasiya instansiyası məhkəməsində prosessual hərəkətlər CPM-in 51-2.1-ci maddəsinə uyğun olaraq videokonfrans əlaqə sistemindən istifadə edilməklə həyata keçirildikdə kargüzarlıq xidməti tətbiq edilən texniki vasitələrdə səsin və görüntünün keyfiyyətini və real vaxt rejimində ötürülməsini, cinayət məhkəmə icraatının aşkarlığı və digər əsas prinsip və şərtlərinə riayət edilməsini, habelə informasiya təhlükəsizliyini təmin etməlidir.

222.     Kassasiya şikayəti və ya kassasiya protesti apellyasiya instansiyası məhkəməsi vasitəsilə, apellyasiya məhkəmələrinin hökm və ya digər yekun qərarı ilə maraqlarına toxunan işdə iştirak etməyə cəlb olunmayan şəxsin müraciəti isə bilavasitə Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin (bundan sonra – Ali Məhkəmə) kargüzarlıq xidmətinə təqdim edilir (göndərilir).

Kassasiya şikayəti və ya kassasiya protesti birinci instansiya məhkəməsinə verildikdə şikayət və ya protest həmin məhkəmənin kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydə alınır və təxirəsalınmadan cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materialları ilə birlikdə aidiyyəti üzrə apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilir. Kassasiya şikayəti və ya kassasiya protesti kassasiya instansiyası məhkəməsinə verildikdə şikayət və ya protest həmin məhkəmənin kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydə alınır və təxirəsalınmadan aidiyyəti üzrə apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilir.

Apellyasiya məhkəmələrinin hökm və ya digər yekun qərarı ilə maraqlarına toxunan işdə iştirak etməyə cəlb olunmayan şəxsin müraciəti birinci instansiya məhkəmələrinə və ya apellyasiya məhkəmələrinə verildikdə, həmin məhkəmələrin kargüzarlıq xidmətində qeydə alınmalı və təxirəsalınmadan aidiyyəti üzrə Ali Məhkəməyə göndərilməlidir.

Kassasiya şikayəti və ya kassasiya protestinin apellyasiya instansiyası məhkəməsi vasitəsilə verildiyi, habelə bu Təlimatın 222-ci bəndinin ikinci abzasında göstərilən hər iki halda apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən CPM-in 415 və 417.1-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş tələblər yerinə yetirildikdən sonra kassasiya şikayəti və ya kassasiya protestinin apellyasiya instansiyası məhkəməsinə daxil olduğu vaxtdan 23 (iyirmi üç) gündən gec olmayaraq kassasiya şikayəti və ya kassasiya protesti cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materialları ilə birlikdə kassasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilir.[70]

223.              Ali Məhkəməyə daxil olan kassasiya şikayəti, kassasiya protesti və ya apellyasiya məhkəmələrinin hökm və ya digər yekun qərarı ilə maraqlarına toxunan işdə iştirak etməyə cəlb olunmayan şəxsin müraciəti kargüzarlıq xidmətində buna məsul olan işçi tərəfindən qeydə alınır, qeydiyyat kitabında imzalatmaqla aidiyyəti üzrə müvafiq kollegiyanın məsul katibinə təqdim edilir.

 Kollegiyanın məsul katibi daxil olan müraciətləri qəbul etdiyi gün özündə olan kitabda qeydə alır, müraciətin təkrar olub-olmadığını yoxlayır, təkrar olmadığı müəyyən edildikdə, ayrıca icraat açaraq hakimlər arasında bölüşdürülməsi üçün kassasiya şikayətini və ya kassasiya protestini məhkəmə kollegiyasının sədrinə, apellyasiya məhkəmələrinin hökm və ya digər yekun qərarı ilə maraqlarına toxunan işdə iştirak etməyə cəlb olunmayan şəxsin müraciətini isə Ali Məhkəmənin sədrinə təqdim edir.

224.              Kassasiya şikayəti, kassasiya protesti və ya apellyasiya məhkəmələrinin hökm və ya digər yekun qərarı ilə maraqlarına toxunan işdə iştirak etməyə cəlb olunmayan şəxsin müraciəti hakimlər arasında bölündükdən sonra kollegiyanın məsul katibi onları dərkənara uyğun olaraq ilkin öyrənilməsi üçün qeydiyyat kitabında imzalatmaqla hakimlərə verir.

224-1. Kassasiya şikayətini və ya kassasiya protestini ilkin öyrənən Ali Məhkəmənin müvafiq kollegiyasının hakimi apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən CPM-in 415.1-ci maddəsinin tələbləri, habelə kassasiya baxışının keçirilməsinə mane olduğu halda CPM-in 417.1-ci maddəsinin tələblərinin yerinə yetirilmədiyini müəyyən etdikdə kargüzarlıq xidməti vasitəsilə cinayət işini, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materiallarını və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraatın materiallarını apellyasiya instansiyası məhkəməsinə qaytarır.

225.              Tələb edilmiş cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraat materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə materiallar birbaşa kargüzarlıq xidmətinə daxil olur, orada buna məsul olan işçi tərəfindən qeydə alınır və qeydiyyat kitabında imzalatmaqla həmin gün aidiyyəti üzrə kollegiyanın məsul katibinə təhvil verilir. Kollegiyanın məsul katibi işi (materialı) qəbul etdiyi gün qeydiyyat kitabında qeydə alır və baxılması üçün imzalatmaqla onu tələb etmiş hakimə verir.

225-1. Kassasiya instansiyası məhkəməsində prosessual hərəkətlər CPM-in 51-2.1-ci maddəsinə uyğun olaraq videokonfrans əlaqə sistemindən istifadə edilməklə həyata keçirildikdə kargüzarlıq xidməti tətbiq edilən texniki vasitələrdə səsin və görüntünün keyfiyyətini və real vaxt rejimində ötürülməsini, cinayət məhkəmə icraatının aşkarlığı və digər əsas prinsip və şərtlərinə riayət edilməsini, habelə informasiya təhlükəsizliyini təmin etməlidir.

226.               Məhkəmə iclasının katibi mahiyyəti üzrə baxılmağa təyin edilmiş işin (materialın) dörd nüsxədən ibarət siyahısını tərtib edir və onun nüsxələrini Ali Məhkəmənin rəhbərliyinə, məhkəmə kollegiyasının sədrinə, icra qurumuna, inzibati binanın bunun üçün xüsusi ayrılmış yerindən asılması üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir. Eyni zamanda, məhkəmə bildirişlərinin göndərilməsini təşkil edir.

227.              İşə (materiala) mahiyyəti üzrə baxılanadək kollegiyanın məsul katibi onlarla əlaqədar daxil olmuş etiraz, izahat və digər sənədləri qeydə alaraq həmin gün imzalatmaqla məruzəçi hakimə verir.

İşə (materiala) mahiyyəti üzrə baxılıb qurtardıqdan sonra məhkəmə iclasının katibi onun hər bir vərəqini tikməli, nömrələməli və siyahıya almalıdır.

228.              Məhkəmə iclasının katibi iş (material) üzrə çıxarılmış məhkəmə qərarının surətini məhkum(lar)a və qanunla nəzərdə tutulmuş digər şəxslərə göndərilmək üçün tərtib etdiyi reyestrlə birlikdə kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

228-1. Ali Məhkəmənin kollegiyası tərəfindən hər bir iş üzrə çıxarılmış qərarın surətinin bir nüsxəsi, eləcə də aşağı instansiyası məhkəmələrinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş hökm və ya qərarlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün məhkəmə iclası katibi tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.[71]

229.              Məruzəçi hakim icraatı başa çatmış işi (materialı) özündə olan qeydiyyat kitabında imzalatmaqla kollegiyanın məsul katibinə qaytarır.

230.              Kollegiyanın məsul katibi hər bir iş (material) üzrə çıxarılmış məhkəmə qərarının bir nüsxəsinin nəzarət qovluğunda saxlanılmasını təmin edir.

231.              Məsul katib baxılması qurtarmış işi (materialı) tərtib etdiyi reyestrə və məktuba imzalatmaqla aidiyyəti üzrə göndərilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə verir. Məsul katib reyestrin və məktubun surətini ayrıca qovluqda saxlayır.

232.              Ali Məhkəmənin kollegiyalarında bütün məlumatlar Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 dekabr 2004-cü il tarixli 172 nömrəli Fərmanının tələblərinə uyğun olaraq kompüterə daxil edilir, kodlaşdırılır və saxlanılır. Kompüterlər yalnız Ali Məhkəmənin rəhbərliyinin razılığı ilə internet xəttinə qoşula bilər. Vahid kompüter şəbəkəsinə qoşulmuş kompüterlərdən kənar şəxslərin istifadə etməsinə yalnız Ali Məhkəmənin rəhbərliyinin razılığı ilə yol verilir. ^[72]

233.              Həmin Fərmanın birinci bəndinə əsasən Dövlət sirri təşkil edən və yayılması məhdudlaşdırılmış xidməti informasiya işlənilən, habelə məhdudlaşdırılmış daxilolma növlü informasiya ehtiyatları yerləşən informasiya sistemlərinin, rabitə şəbəkələrinin və fərdi kompüterlərin informasiya mübadiləsi üçün istifadə edilən digər informasiya sistemləri və şəbəkələrinin, rabitə şəbəkələrinin, o cümlədən İnternet qlobal informasiya şəbəkəsinin tərkibinə daxil edilməsi qadağandır. [73]

Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Aparatında və apellyasiya məhkəmələrinin Aparatlarında İnternet şəbəkəsi ilə əlaqə, ondan istifadə və həmin şəbəkədə informasiyanın yerləşdirilməsi yalnız Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin sərəncamında olan Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanları üçün İnternet şəbəkəsi seqmenti vasitəsilə həyata keçirilir.

 

12-1. Cinayət məhkəmə icraatında kargüzarlığın elektron qaydada aparılmasının xüsusiyyətləri[74]

 

            233-1. Cinayət məhkəmə icraatında  məhkəmə, cinayət prosesinin iştirakçıları və cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslər tərəfindən prosessual sənədlərin elektron formada tərtib edilməsi, göndərilməsi, qəbulu, sənədlərin elektron qeydiyyatı və elektron dövriyyəsi Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi və Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu ilə razılaşdırmaqla müəyyən etdiyi cinayət mühakimə icraatında “Elektron məhkəmə” informasiya sistemindən istifadə qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilir.

            233-2. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə cinayət prosesinin iştirakçıları və cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslər “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində qeydiyyatdan keçmişlərsə, məhkəmə CPM-ə əsasən həmin şəxslərə verilməsi nəzərdə tutulmuş prosessual sənədləri və digər məlumatları onların elektron kabinetlərində yerləşdirir. Bu barədə həmin şəxslərə “Elektron məhkəmə” informasiya sistemi vasitəsilə elektron qaydada (elektron poçt və SMS vasitəsilə) məlumat verilir.

233-3. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə hakim CPM-ə müvafiq olaraq dövlət ittihamçısına verilməsi nəzərdə tutulmuş prosessual sənədləri və digər məlumatları onun həmin sistemdə yaradılmış elektron kabinetində yerləşdirir və bu barədə ona həmin sistem vasitəsilə elektron qaydada məlumat verir.

233-4. Elektron qaydada göndərilən prosessual sənədlər hakimin elektron imzası ilə təsdiq olunur. Elektron qaydada göndərilən prosessual sənədlərin və digər məlumatların təkrarən kağız daşıyıcıda göndərilməsinə yalnız “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində texniki nasazlıqlar yarandığı halda yol verilir.

233-5. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə, məhkəmə CPM-ə müvafiq olaraq qəbul etdiyi hökm, qərar və digər prosessual sənədləri elektron sənəd formasında tərtib edərək və hakimin elektron imzası ilə təsdiq edərək CPM-də həmin prosessual sənədlər üçün müəyyən edilmiş müddətlərdə “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yerləşdirir.

233-6. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə məhkəmənin yekun qərarının nəticəvi hissəsi barədə məlumat həmin qərarın elan edildiyi gün hakimin elektron imzası ilə təsdiq edilməklə “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yerləşdirilir.

 

13. MÜLKİ MƏHKƏMƏ İCRAATI ÜZRƏ KARGÜZARLIQ HƏRƏKƏTLƏRİ

 

234.               Məhkəmələrin icraatında olan mülki və kommersiya mübahisələrinə dair işlər prosessual qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddət və qaydada baxılması üçün kargüzarlıq xidməti işdə iştirak edən şəxslərə aşağıdakı məhkəmə sənədlərini rəsmi qaydada verməlidir: [75]

234.1. iddia ərizəsini;

234.2.         qarşılıqlı iddia ərizəsini;

234.3.         iddia tələblərinin təsdiqi və ya ona qarşı etiraz kimi tərəflərin hazırladığı sənədlərin surətlərini;

234.4.        məhkəmə bildirişini;

234.5.        birinci instansiya məhkəməsinin, apellyasiya və kassasiya instansiyası məhkəmələrinin aktlarını;

234.6. iş üzrə icraatın qurtardığını göstərən qərardadı;

234.7.        məhkəmə əmrini;

234.8.        apellyasiya şikayətinin surətini;

234.9.        kassasiya şikayətinin surətini.

235.              MPM-nin 134.2-ci maddəsinə uyğun olaraq, hakimin göstərişi ilə işə aid olan digər məhkəmə sənədləri də rəsmi qaydada verilir. ^[76]

236.              Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması və rəsmi qaydada verilməsi MPM-ə və bu Təlimata uyğun olaraq həyata keçirilir.

Bu Təlimatın 239-1-ci və 239-3-cü bəndlərində müəyyən edilmiş hallar istisna olmaqla, bu Təlimatın 234-cü bəndində sadalanan məhkəmə sənədləri «Poçt haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş sifarişli poçt göndərişi (məktubu) ilə çatdırılır. Məhkəmə sənədinin çatdırılması hakim tərəfindən məhkəmə işçisinə və ya işdə iştirak edən şəxsə sənədin kötüyünə imza etdirilməklə həvalə olunması mümkündür.^[77]

237. Məhkəmə sənədləri məhkəməyə qaytarılmalı olan forması bu Təlimatla təsdiq edilmiş qəbzə və ya sənədin kötüyünə imza etdirilməklə, ünvan sahibinə rabitə orqanları, yaxud məhkəmə sənədlərinin çatdırılması tapşırılmış şəxslər tərəfindən şəxsən verilir. Hüquqi şəxsə ünvanlanmış məhkəmə sənədləri müvafiq vəzifəli şəxsə qəbzə və ya sənədin kötüyünə imza etdirilməklə verilir. Məhkəmə sənədlərinin rəsmi qaydada verilməsi məhkəmədə həyata keçirilməsi mümkündür. ^[78]

238. Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması vəzifəsi üzərinə düşən şəxs ünvan sahibini onun yaşadığı, yaxud işlədiyi yer üzrə tapmadıqda, həmin sənədlər ünvan sahibi ilə birlikdə yaşayan yetkinlik yaşına çatmış ailə üzvlərindən birinə (onların razılığı ilə), onlar olmadıqda yerli icra hakimiyyəti orqanına, ünvan sahibinin yaşadığı yer üzrə yerli özünüidarə orqanına, yaxud onun işlədiyi yer üzrə müdiriyyətə verilir. Ünvan sahibinin əvəzinə məhkəmə sənədlərini qəbul etmiş şəxs qəbzdə və ya sənədin kötüyündə öz soyadını, adını, atasının adını, ünvan sahibinə münasibətini və ya tutduğu vəzifəni göstərməli və imkan olan kimi məhkəmə sənədlərini ünvan sahibinə verməlidir.

239. Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması vəzifəsi üzərinə düşən rabitə orqanları, yaxud məhkəmə sənədlərinin çatdırılması tapşırılmış şəxslər bunu məhkəmə sənədlərini aldıqları tarixdən sonrakı iş günündən gec olmayaraq yerinə yetirməli və məhkəmə sənədlərinin çatdırılması barədə bir gün müddətində məhkəməyə xəbər verməlidirlər.

239-1. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə mülki işlər üzrə işdə iştirak edən şəxslər “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində qeydiyyatdan keçmişlərsə, məhkəmə sənədləri bu şəxslərin həmin sistemdə yaradılmış “elektron kabinet”lərində yerləşdirilir və onlara bu barədə məlumat həmin sistem vasitəsilə elektron qaydada (elektron poçt, SMS və s. vasitəsilə) çatdırılır.

239-2. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə mülki işlər üzrə işdə iştirak edən şəxslər “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində qeydiyyatdan keçməmişlərsə, onlara məhkəmə sənədləri barədə məlumat bu sistem vasitəsilə şəxsin təqdim etdiyi mobil telefon nömrəsinə SMS-lə çatdırılır.

239-3. Kommersiya mübahisələri üzrə işdə iştirak edən şəxslərin məhkəmə sənədləri onların “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış “elektron kabinet”lərində yerləşdirilir və onlara bu barədə məlumat həmin sistem vasitəsilə elektron qaydada (elektron poçt, SMS və s. vasitəsilə) çatdırılır.[79]

240. Bu Təlimatın 237 – 239-1-ci və 239-3-cü bəndlərində nəzərdə tutulmuş hallarda məhkəmə sənədi rəsmi qaydada verilmiş hesab edilir.[80]

241. Bu Təlimatın 237-238-ci bəndlərində nəzərdə tutulmuş qəbzdə:

- məhkəmənin adı və ünvanı;

- məhkəmə sənədlərinin verilməli olduğu şəxsin soyadı, adı, atasının adı və ya hüquqi şəxsin adı və yerləşdiyi ünvan;

- verilən məhkəmə sənədinin adı;

- verilmənin vaxtı (tarix və saat) və yeri;

- məhkəmə sənədinin verilməməsinin səbəbləri (almaqdan imtina, göstərilən ünvanda olmama, səhv ünvan və sair);

- məhkəmə sənədinin verildiyi şəxs;

- məhkəmə sənədinin çatdırılması tapşırılmış şəxsin, yaxud rabitə orqanının nümayəndəsinin soyadı, adı, atasının adı, ünvan sahibinə münasibəti, vəzifəsi, ünvanı və imzası göstərilməlidir (38 nömrəli əlavə).

242. Məhkəmə sənədlərinin ünvanlandığı şəxs qanuni əsas olmadan onları qəbul etməkdən imtina edərsə, məhkəmə sənədləri verildiyi ünvanda qalmalıdır. Bu halda məhkəmə sənədləri rəsmi qaydada verilmiş hesab olunur.

243. Ünvan sahibi və ya digər şəxs məhkəmə bildirişini qəbul etməkdən imtina etdikdə, onu təqdim edən şəxs məhkəmə bildirişində müvafiq qeydlər etdikdən sonra onu məhkəməyə qaytarır. Bu halda məhkəmə bildirişi rəsmi qaydada verilmiş hesab olunur.

244. Məhkəmə işçiləri mülki və ya kommersiya mübahisələrinə dair işdə iştirak edən şəxsləri məhkəmə iclasının vaxtı və yeri, prosessual hüquq və vəzifələri, habelə ayrı-ayrı prosessual hərəkətlər haqqında xəbərdar etməlidir. [81]

245. İşdə iştirak edən şəxslər məhkəmə iclasının vaxtı və yeri, prosessual hüquq və vəzifələri, habelə ayrı-ayrı prosessual hərəkətlərin yerinə yetirilməsi haqqında məhkəmə bildirişi vasitəsilə xəbərdar edilir, şahidlər, ekspertlər, mütəxəssislər və tərcüməçilər isə məhkəmə bildirişi vasitəsilə məhkəməyə çağırılırlar.[82]

246. İşdə iştirak edən şəxslərin öz müdafiəsini hazırlamağa və məhkəməyə vaxtında gəlmələrinə imkan yaratmaq üçün məhkəmə bildirişi onlara məhkəmə iclasının və ya müvafiq prosessual hərəkətin tarixinə ən azı 10 gün qalmış verilməlidir.

247. Məhkəmə bildirişinin çatdırılması mümkün olmadıqda və qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda işdə iştirak edən şəxslər və prosesin digər iştirakçıları məhkəmə bildirişinin məzmununun ötürülməsini təmin edən rabitə vasitələrindən istifadə edilməklə, eləcə də məhkəmənin tapşırığı ilə məhkəmə işçisi tərəfindən xəbərdar edilir, yaxud çağırılır. ^[83]

247-1. İqtisadi mübahisələr üzrə işdə iştirak edən şəxslər “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində qeydiyyatdan keçmişlərsə, məhkəmə bildirişləri bu şəxslərin həmin sistemdə yaradılmış elektron kabinetlərində yerləşdirilir və onlara bu barədə məlumat elektron qaydada (elektron poçt və ya SMS vasitəsilə) çatdırılır.^[84]

248. Məhkəmə bildirişi məhkəmənin rəsmi sənədi olmaqla bu Təlimatla təsdiq edilmiş formaya uyğun olaraq tərtib edilir.

249. Məhkəmə bildirişində:

- məhkəmənin adı, ünvanı və əlaqə üçün məlumatlar (indeks, telefon, faks və s.);

- gəlmə vaxtı (tarix və saat) və yeri;

- xəbər verilən, yaxud məhkəməyə çağırılan şəxsin soyadı, adı, atasının adı və ya hüquqi şəxsin adı;

- xəbər verilən, yaxud məhkəməyə çağırılan şəxsin ünvanı və ya hüquqi şəxsin yerləşdiyi ünvan;

- ünvan sahibinin kim qismində xəbərdar edilməsi və ya çağırılması;

- ünvan sahibinin xəbərdar edildiyi, yaxud çağırıldığı işin adı;

- işdə iştirak edən şəxslərə iş üzrə onlarda olan bütün sübutların təqdim edilməsinə dair təklif;

- işdə iştirak edən şəxslərin prosessual hüquq və vəzifələrinin izahı;[85]

- ünvan sahibinin olmadığı təqdirdə məhkəmə bildirişini qəbul edən şəxsin imkan olan kimi onu ünvan sahibinə vermək vəzifəsinə dair qeyd;

- xəbər verilən və ya çağırılan şəxsin məhkəməyə gəlməməsinin nəticələrinə və gəlməmənin səbəbləri barədə məhkəməyə məlumat vermək vəzifəsinə dair qeydlər göstərilməlidir (39, 39-3 və 39-4 nömrəli əlavələr).

250. Məhkəmə bildirişinin ünvan sahibi tərəfindən qəbul edilməsindən imtina barədə qeyd onun yaşayış yeri üzrə yerli özünüidarə orqanı, yerli icra hakimiyyəti orqanı və ya onun iş yerinin müdiriyyəti tərəfindən təsdiq edilməlidir. Məhkəmə bildirişinin ünvanlandığı şəxs tərəfindən həmin sənədləri qəbul etməkdən imtina edilməsi isə işə baxılması üçün və ya ayrı-ayrı prosessual hərəkətlərin edilməsi üçün maneə deyildir.

251. Məhkəmə sənədini ünvan sahibinə çatdırmaq üçün qəbul etməkdən imtina edən və ya onu səhlənkarlıq nəticəsində ünvan sahibinə çatdırmayan orqanlar, vəzifəli şəxslər, yaxud məhkəmə sənədinin çatdırılması tapşırılmış digər şəxslər MPM-in 126-cı məddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada iyirmi manat miqdarında cərimə edilir.

252. Məhkəmədə iştirak edən şəxslər və nümayəndələr iş üzrə icraat zamanı öz ünvanlarını dəyişdirmələri barədə məhkəməyə məlumat verməlidirlər. Belə məlumat olmadıqda isə məhkəmə bildirişləri məhkəməyə məlum olan axırıncı ünvana çatdırılır və çağırılan şəxs artıq həmin ünvanda yaşamasa da, məhkəmə bildirişi rəsmi qaydada verilmiş hesab edilir.

253. Cavabdehin faktiki olduğu yer məlum olmadıqda isə məhkəmə baxışı başlamamışdan əvvəl cavabdehin məlum olan axırıncı yaşayış yeri üzrə yerli özünüidarə orqanının, yerli icra hakimiyyəti orqanının və ya cavabdehin məlum olan axırıncı iş yeri üzrə müdiriyyətin məhkəmə bildirişini aldığını təsdiq edən qeyd yazılmış məhkəmə bildirişi mülki işə tikilməlidir.

254. Ərizəni qəbul etməkdən imtina haqqında qərardad ərizəyə əlavə olunmuş bütün sənədlərlə birlikdə ərizəçiyə rəsmi qaydada verilməlidir.

255. Hakimin tapşırığına əsasən məhkəmə işçiləri iddia ərizəsinin sürətinin və ona əlavə edilmiş sənədlərin cavabdehə rəsmi qaydada verilməsini təmin edir.

İddia ərizəsinin sürətinin və ona əlavə edilmiş sənədlərin rəsmi qaydada cavabdehə verilməsi iddiaçı tərəfindən həyata keçirildikdə, iddiaçı məhkəməyə onların verilməsini təsdiq edən sənədi təqdim etməlidir.

256. Kargüzarlıq xidməti iş üzrə çıxarılmış qətnamə və qərardadların nüsxələrini xronoloji ardıcıllıqla bu Təlimatın 419.18-ci bəndində nəzərdə tutulan qovluqlara tikilməsini təmin edir.

257.             Tərəfin Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda yaşayış yeri, olduğu yeri, yaxud ofisi vardırsa və onun Azərbaycan Respublikasında yaşayan nümayəndəsi yoxdursa, ona və ya təyin edilmiş səlahiyyətli nümayəndəsinə məhkəmə baxışında iştirak etmək hüquqları sifarişli məktubla izah edilir. ^[86]

   Əgər tərəf bu vaxt ərzində səlahiyyətli nümayəndə təyin etməmişsə, onda sifarişli məktubun poçta verildiyi gündən 1 ay müddətində onun çatdırılması barədə bildiriş təqdim edilməsə də, məktub çatdırılmış hesab olunur.

   Kargüzarlıq xidməti bu məsələlər üzrə əmələ gələ bilən şərait və nəticələr barədə tərəflərə məlumat verməlidir.

258.             Xarici dövlətin məhkəmə qətnaməsinin tanınması və məcburi icrası barədə ərizələr üzrə kargüzarlıq xidməti işdə iştirak edən şəxslərə ərizəyə baxılmasının vaxtı və yeri barədə xəbər verməlidir.

Bildiriş vərəqəsinin işdə iştirak edən şəxslərə rəsmi qaydada verilməsi barədə məlumat olarsa, onların üzürlü səbəblər olmadan məhkəməyə gəlməməsi ərizəyə baxılmasına mane olmur. [87]

259.             Mülki icraatla bağlı ərizələr kargüzarlıq xidməti tərəfindən qəbul edilərkən MPM-nin 150-ci maddəsində göstərilən sənədlərin ərizələrə əlavə edilib-edilməməsini yoxlamalıdır. ^[88]

260. Məhkəmənin qətnaməsi işdə iştirak edən şəxslərə tərtib edildikdən sonra 3 gün ərzində rəsmi qaydada verilməlidir.

“Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə hakim qətnaməni tərtib etdikdən sonra onu elektron imzası ilə təsdiq etməklə 3 (üç) gün ərzində işdə iştirak edən şəxslərin “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış elektron kabinetlərində yerləşdirilməsini təmin edir.

Qətnamənin giriş və nəticə hissələrini əks etdirən çıxarış təsdiq olunaraq elan olduğu gün tərəflərə rəsmi qaydada verilməlidir.

“Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə qətnamənin elan edilmiş nəticə hissəsi barədə məlumat həmin gün hakimin elektron imzası ilə təsdiq edilməklə “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yerləşdirilir.[89]

MPM-in 227.2-ci maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq məhkəmə tərəfindən qətnamənin nəticəvi hissəsi elan olunduğu gün məhkəmə işçiləri onun təsdiq olunmuş surətini işdə iştirak edən şəxslərə rəsmi qaydada verməlidir.

260-1. İnzibati-iqtisadi məhkəmənin iqtisadi mübahisələrlə bağlı qərarının surətinin bir nüsxəsi elektron qaydada yayılması üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.

261.               Qətnamə icraya yönəldikdən sonra ondan verilmiş apellyasiya (kassasiya) şikayəti müvafiq məhkəmənin icraatına qəbul olunduqda, həmin məhkəmə tərəfindən bu barədə icra qurumuna dərhal məlumat verilməlidir.[90]

262.              Qiyabi qətnamə çıxarıldıqdan sonra 10 gündən gec olmayan müddətdə kargüzarlıq xidməti tərəfindən işdə iştirak edən şəxslərə rəsmi qaydada verilməlidir.

262-1. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə hakim qiyabi qətnaməni elektron imzası ilə təsdiq etməklə qiyabi qətnamə çıxarıldığı vaxtdan 10 (on) gündən gec olmayan müddətdə işdə iştirak edən şəxslərin “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış elektron kabinetlərində yerləşdirilməsini təmin edir.

263.              Kargüzarlıq xidməti xüsusi qərardadların qeydiyyatını aparmalı və ayrıca qovluqda saxlamalıdır.

264.              Qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qətnaməsinin icra olunmaması ilə bağlı məhkəmə cinayət işinin başlanması haqqında xüsusi qərardad çıxarıb prokurora xəbər verdikdə, kargüzarlıq xidməti həmin qərardadın surətini ayrıca qovluqda toplamaqla müvafiq qeydiyyat aparmalıdır.

265.              Məhkəmənin ayrıca akt şəklində qəbul etdiyi qərardad çıxarıldıqdan sonra kargüzarlıq xidməti tərəfindən 5 gün müddətində işdə iştirak edən şəxslərə, aidiyyəti olan digər şəxslərə rəsmi qaydada verilir.

265-1. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə hakim qərardadı çıxardıqdan sonra 5 (beş) gün müddətində elektron imzası ilə təsdiq etməklə işdə iştirak edən şəxslərin “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış elektron kabinetlərində yerləşdirilməsini təmin edir.

265-2. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə elan olunmuş qərardad barədə məlumat həmin gün hakimin elektron imzası ilə təsdiq edilməklə “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yerləşdirilir.[91]

266.               Qərardaddan verilmiş şikayət hakim tərəfindən təmin edilmədikdə kargüzarlıq xidməti 7 gün müddətində şikayətin işlə birlikdə apellyasiya məhkəməsinə göndərilməsini təmin etməlidir.

267.              Məhkəmə iclasında, habelə məhkəmə iclasından kənar hər bir ayrıca prosessual hərəkət barədə protokol tərtib edilməlidir. Məhkəmə iclasının və ya məhkəmədən kənar ayrıca prosessual hərəkətin protokolu işə baxmanın və ya ayrıca prosessual hərəkətin bütün mühüm anlarını əks etdirməli və MPM-in 271-ci maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq tərtib edilməlidir. [92]

267-1. Kommersiya mübahisələri üzrə, həmçinin “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə məhkəmə iclasının video-audio yazısına dair məlumat məhkəmə iclasının protokolunda göstərilir və həmin yazı maddi daşıyıcıda protokola əlavə olunur.^[93]

268.              Məhkəmə iclasının protokolu məhkəmə iclası qurtardıqdan sonra, 10 gündən gec olmayaraq, ayrıca prosessual hərəkətlər barədə protokol isə onun edildiyindən sonrakı gündən gec olmayaraq, tərtib edilməli və imzalanmalıdır.

269.              Kargüzarlıq xidməti qapalı məhkəmə iclasında baxılmış işlər üzrə (övladlığa götürmə, vərəsəlik, kommersiya, ixtira, vergi, şəxsi, ailə və digər) sirlərin qorunmasına əməl etməlidir.

270.              Apellyasiya şikayəti məhkəmə qətnaməsi rəsmi qaydada verildiyi gündən 1 ay müddətində verilə bilər. Birinci instansiya məhkəməsi qanunla müəyyən edilmiş qaydada verilmiş apellyasiya şikayətini ona əlavə olunmuş sənədlərlə və işlə birlikdə apellyasiya şikayətinin verilmə müddəti bitdikdən sonra 7 gün müddətində apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərir.

271.              İşlərə baxıldıqdan sonra kargüzarlıq xidməti:

271.1.         xronoloji qaydada məhkəmə baxışından əvvəlki qərardad və yazışmaları, məhkəmə baxışı zamanı işə əlavə edilmək üçün alınmış bütün sənədləri, məhkəmə iclası protokolunu, qətnaməni və ya qərardadı işə tikir;

271.2.         işin vərəqlərini nömrələyir və işdə olan sənədlərin siyahısını tərtib edərək imzalayır;

271.3.         məhkəmə iclasında baxılmış işlərin nəticələrinə dair qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparır;

271.4.         dərhal icra edilməli məhkəmə qərarları üzrə icra sənədi tərtib edir, həmin sənədi hakim imza etdikdən və möhür vurulduqdan sonra icra yeri üzrə icra məmuruna göndərir (təqdim edir).

A. Apellyasiya instansiyası məhkəməsində

272.              Apellyasiya məhkəmələrinə daxil olmuş mülki işlər bu Təlimatın müəyyən etdiyi qaydalara uyğun olaraq qeydiyyat vərəqəsi tərtib edilməklə qeydə alınır, nömrə verilir, əlifba göstəricisi tərtib edilir və işlərin bərabər bölüşdürülməsi qaydası üzrə məruzəçi hakimə təqdim edilir. [94]

İşə baxılanadək daxil olmuş apellyasiya şikayətinə əlavələri və digər sənədləri də kargüzarlıq xidməti müvafiq kitabda qeydiyyata alır və imza etdirməklə məruzəçi hakimə verir.

273.              İş üzrə icraat dayandırıldıqda bu barədə hakim tərəfindən imzalanmış və məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edilmiş qərardadın surəti nəzarət qovluğuna əlavə edilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim olunur və qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparılır.

274.              Apellyasiya mümkün hesab edildikdə, kargüzarlıq xidməti apellyasiya şikayətinin və ona əlavə edilmiş sənədlərin surətinin əks tərəfə rəsmi qaydada verilməsini təmin edir.    

275.              Apellyasiya şikayətinə baxılmasının vaxtı və yeri barədə kargüzarlıq xidməti tərəfindən məhkəmə iclası gününə ən geci 10 gün qalmış elanlar lövhəsində məlumat asılır.

276.              İşin baxılması təxirə salındıqda məhkəmə iclası katibi gələn şəxslərə bu barədə məlumat verməklə onlara məhkəmə bildirişində imza etdirir, gəlməyənlərə isə ümumi qaydada yenidən məhkəmə bildirişinin rəsmi qaydada göndərilməsini təmin edir.

277.              İşə baxılıb qurtardıqdan sonra məhkəmə iclası katibi sənədləri nömrələyib, xronoloji ardıcıllıqla tikir və tərtib edilmiş siyahını imzası ilə təsdiq edir.

278.              Baxılmış işlər üzrə qətnamə və ya qərardadın surəti sədrlik edən hakim tərəfindən imzalanıb, məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edildikdən sonra kargüzarlıq xidməti sədrlik edən hakimin imzası ilə məktub hazırlayır və özünün tərtib etdiyi reyestrə əsasən aidiyyəti üzrə rəsmi qaydada göndərir.

279.              İş üzrə icra vərəqi verilməli olduğu təqdirdə kargüzarlıq xidməti icra hərəkətlərini yerinə yetirir.

280.              Baxılıb qurtarmış işlər üzrə yuxarıda sadalanan hərəkətlər yerinə yetirildikdən sonra işlər kargüzarlıq xidmətinə təqdim edilir. Təlimatda nəzərdə tutulmuş hərəkətlərin yerinə yetirilməsi yoxlanılır və işin baxılma nəticəsi barədə qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparılır, məhkəmə qətnaməsinin, qərardadının və xüsusi qərardadın surəti nömrə ardıcıllığı ilə nəzarət qovluğuna əlavə edilir.

281.              Apellyasiya məhkəmələrinin hər bir iş üzrə qətnamə və qərardadının surəti, eləcə də birinci instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş qətnamə və qərardadlarının surətləri elektron qaydada yayılmaq üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul şəxsə təqdim edilir. Elektron qaydada yayılmış qərarların uçot və qeydiyyatı aparılır.[95]

282.              Apellyasiya məhkəmələrinin mülki işlər və kommersiya mübahisələrinə dair işlər üzrə qətnamə və ya qərardadlarından kassasiya şikayəti və ya kassasiya protesti yazılı formada apellyasiya məhkəmələri vasitəsi ilə verilir. Kommersiya mübahisələri üzrə işlərdə belə şikayətlərin göndərilməsi “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılan elektron kabinet vasitəsilə həyata keçirilir. “Elektron məhkəmə” informasiya sisteminin tətbiq olunduğu məhkəmələrdə mülki işlər üzrə belə şikayətlərin göndərilməsi “Elektron məhkəmə” informasiya sistemi vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Kassasiya şikayəti, kassasiya protesti Ali Məhkəməyə və ya birinci instansiya məhkəmələrinə verildikdə, həmin məhkəmələrin kargüzarlıq xidmətində qeydə alınmalı və təxirə salınmadan aidiyyəti üzrə apellyasiya məhkəməsinə göndərilməlidir. [96]  

283.              İşdə iştirak etməyə cəlb olunmayan, məhkəmə aktı ilə maraqlarına toxunan şəxsin apellyasiya məhkəmələrinin qətnamə və ya qərardadlarından müraciəti Ali Məhkəməyə verilir.

İşdə iştirak etməyə cəlb olunmayan, məhkəmə aktı ilə maraqlarına toxunan şəxsin apellyasiya məhkəmələrinin qətnamə və ya qərardadlarından müraciəti birinci instansiya məhkəmələrinə və ya apellyasiya məhkəmələrinə verildikdə, həmin məhkəmələrin kargüzarlıq xidmətində qeydə alınmalı və təxirə salınmadan Ali Məhkəməyə göndərilməlidir.

Apellyasiya instansiyası məhkəməsi qanunla müəyyən edilmiş qaydada verilmiş kassasiya şikayətini ona əlavə olunmuş sənədlərlə və işlə birlikdə kassasiya şikayətinin verilmə müddəti bitdikdən sonra 7 gün müddətində kassasiya instansiyası məhkəməsinə göndərir.

284.              Apellyasiya instansiya məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsini və ya qərardadını dəyişdirmədən saxlamaq və yaxud qərardadı ləğv edib işi birinci instansiya məhkəməsinə göndərmək barədə məhkəmə aktı qəbul etdikdən sonra, bunlardan şikayət olmadıqda, iş apellyasiya instansiyası məhkəməsi aktının təsdiq edilmiş surəti ilə birlikdə birinci instansiya məhkəməsinə göndərilməlidir.

B. Kassasiya instansiyası məhkəməsində

285.              Daxil olan mülki işi kargüzarlıq xidmətinin işçisi həmin gün qeydə alır, qeydiyyat kitabında imzalatmaqla onu aidiyyəti üzrə müvafiq məhkəmə kollegiyasının məsul katibinə təqdim edir. [97]

Kollegiyanın məsul katibi işi həmin gün kitabda qeydə alır və qeydiyyat vərəqəsində işlə əlaqədar ilkin qeydiyyat apararaq bölüşdürülməsi üçün onu Ali Məhkəmənin sədrinə və ya kollegiyanın sədrinə təqdim edir, bölüşdürüləndən sonra işi aidiyyəti üzrə hakimə imzalatmaqla təqdim edir.

286.              Sonrakı hərəkətlərdən asılı olaraq kollegiyanın məsul katibi işin uçot-qeydiyyat kartoçkasının rekvizitlərini tam doldurmalıdır. Qeydiyyat vərəqələri kartotekada ardıcıllıqla yerləşdirilməli, axırıncı nömrə qabaqda olmaqla düzülməlidir.

287.              Kollegiyaya daxil olan hər bir mülki işə bu Təlimatın tələblərinə uyğun olaraq indeksləşdirilmiş yeni nömrə verilir. Bu nömrə mülki işin, məhkəmə iclası protokolunun və çıxarılmış məhkəmə qərarlarının sıra nömrəsi hesab olunur. İndeksləşdirilmiş nömrə işin üz qabığının birinci səhifəsində yazılır. [98]

288.              Kassasiya şikayəti, kassasiya protesti, təqdimat və ya məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə şikayət icraata qəbul edildikdən sonra məhkəmə iclası katibi hakimin tapşırığı əsasında icraata qəbuletmə barədə qərardadı kassasiya şikayəti, kassasiya protesti, təqdimat və ya məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə şikayət və onlara əlavə edilmiş sənədlərin surəti ilə birlikdə digər proses iştirakçılarına rəsmi qaydada göndərilməsini təmin edir. [99]

Geri qaytarılmış kassasiya şikayəti, kassasiya protesti və ya məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə şikayət yenidən daxil olduqda, işə yeni nömrə verilmir, əvvəlki nömrə üzrə qeydiyyat davam etdirilir. [100]

289.              Kollegiyanın məsul katibi baxılmağa təyin edilmiş işlərin dörd nüsxədən ibarət siyahısını tərtib edir və onun nüsxələrini Ali Məhkəmənin sədrinə, məhkəmə kollegiyasının sədrinə, icra qurumuna, inzibati binanın bunun üçün xüsusi ayrılmış yerindən asılmaq üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

290.              Kollegiyanın məsul katibi işə baxılanadək kassasiya şikayətinə, kassasiya protestinə, təqdimata və ya məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə şikayətə dair kargüzarlıq xidmətindən daxil olmuş etiraz, vəsatət, izahat və digər sənədləri qeydə alaraq həmin gün imzalatmaqla məruzəçi hakimə verir. [101]

291.              İşdə (məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə işlər istisna olmaqla) iştirak edən şəxslər və onların nümayəndələri və vəkilləri işə baxılma vaxtı və yeri barədə məhkəmə iclası katibi tərəfindən xəbərdar edilir. Məhkəmə iclası katibi məhkəmə iclasına tərəflərin gəlib-gəlməməsini yoxlayır.[102]

292.              İşə baxılıb qurtardıqdan sonra məhkəmə iclası katibi işin hər bir vərəqini tikilmiş, nömrələnmiş və siyahıya alınmış vəziyyətdə özündəki qeydiyyat kitabına imzalatmaqla kollegiyanın məsul katibinə təhvil verir.

292-1. Ali Məhkəmənin kollegiyası tərəfindən hər bir iş üzrə çıxarılmış qərarın surətinin bir nüsxəsi, eləcə də apellyasiya instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş qətnamə və ya qərardadlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.

293.              Bunlardan əlavə müvafiq məhkəmə kollegiyasının məsul katibi:

293.1.         Ali Məhkəmənin kollegiyası tərəfindən çıxarılmış qərarları onun qəbul edildiyi gündən bir ay müddətində işdə iştirak edən şəxslərə sifarişli məktubla göndərir və yaxud qəbz alınmaqla təqdim edir;

293.2.         hər bir iş üzrə çıxarılmış məhkəmə qərarının bir nüsxəsinin nəzarət qovluğunda saxlanılmasını təmin edir;

293.3.         çıxarılmış xüsusi qərardadların sıra nömrəsini, baxılma tarixini, göndərilmə tarixini qeydiyyatını aparır, onların ayrıca qovluqlarda saxlanılmasını təmin edir. Qeydiyyat kitabında xüsusi qərardadlar ardıcıllıqla yazılır;

293.4.         baxılıb qurtarmış işləri aidiyyəti üzrə göndərilmək üçün imzalatmaqla kargüzarlıq xidmətinə təhvil verir;

293.5.         məhkəmə icraatı ilə bağlı digər təşkilati məsələləri yerinə yetirir.

293-1. Məhkəmə aidiyyətinə dair mübahisələr üzrə çıxarılmış qərar işdə iştirak edən şəxslərə qəbul edildiyi gündən 3 gün müddətində sifarişli məktubla göndərilməli və yaxud qəbz alınmaqla təqdim edilməlidir.[103]

294.               Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin və arbitrajlarının qətnaməsinin tanınması Ali Məhkəmənin çıxarmış olduğu qərardadla rədd edildikdə, kargüzarlıq xidməti qərardadın surətini onun çıxarıldığı gündən 3 gün müddətində ərizə vermiş şəxsə və ya onun nümayəndəsinə və qətnamənin tanınmasına qarşı etiraz etmiş şəxsə göndərməlidir.

295.              Xarici dövlətlərin məhkəmələrinin və arbitrajlarının qətnamələri dedikdə mülki işlər və kommersiya mübahisələri üzrə qətnamələr, cinayət işləri üzrə hökmlərin cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsi barədə hissələri, arbitraj məhkəmələrinin qətnamələri, habelə xarici dövlətlərin digər aktları başa düşülür. [104]

 

13-1. İNZİBATİ MÜBAHİSƏLƏRƏ DAİR İŞLƏR ÜZRƏ KARGÜZARLIQ HƏRƏKƏTLƏRİ[105]

 

295-1. Məhkəmələrin icraatında olan inzibati mübahisələrə dair işlərə prosessual qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada baxılması üçün kargüzarlıq xidməti işdə iştirak edən şəxslərə aşağıdakı məhkəmə sənədlərini rəsmi qaydada verməlidir:

295-1.1. hakimin sərəncamını;

295-1.2. iddia ərizəsini;

295-1.3. qarşılıqlı iddia ərizəsini;

295-1.4. iddia tələblərinin təsdiqi və ya ona qarşı etiraz kimi tərəflərin hazırladığı sənədlərin surətlərini;

295-1.5. məhkəmə bildirişini;

295-1.6. birinci instansiya məhkəməsinin, apellyasiya və kassasiya instansiyası məhkəmələrinin aktlarını;

295-1.7. iş üzrə icraatın qurtardığını göstərən qərardadı;

295-1.8. apellyasiya şikayətinin surətini;

295-1.9. kassasiya şikayətinin surətini.

295-2. qanunvericiliyə uyğun olaraq hakimin göstərişi ilə işə aid olan digər məhkəmə sənədləri də rəsmi qaydada verilir.

295-3. İPM-in 20.2-ci maddəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikasının ərazisində yaşayış yeri və ya olduğu yer olmayan proses iştirakçısı, məhkəmənin tələbinə əsasən ona ünvanlanmış məhkəmə aktlarını və digər məhkəmə sənədlərini almaq üçün Azərbaycan Respublikasının ərazisində daimi yaşayış yeri olan tam fəaliyyət qabiliyyətli şəxsi müvəkkil təyin etməyə borcludur. Müvəkkilin təyin edilmədiyi hallarda, məhkəmə həmin proses iştirakçısı qarşısında təqdimetmə vəzifəsi daşımır və təqdim edilməli sənədləri məhkəmə binasının elanlar lövhəsində asmaqla kifayətlənə bilər.

295-4. Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması və rəsmi qaydada verilməsi İPM-in 20.1-ci və 20.2-ci maddələrinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla MPM-ə və bu Təlimata uyğun olaraq həyata keçirilir.

295-5. Bu Təlimatın 295-1-ci hissəsində sadalanan məhkəmə sənədləri “Poçt haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş sifarişli poçt göndərişi (məktubu) ilə çatdırılır. Məhkəmə sənədinin çatdırılması hakim tərəfindən məhkəmə işçisinə və ya işdə iştirak edən şəxsə sənədin kötüyünə imza etdirilməklə həvalə olunması mümkündür.

295-6. Məhkəmə sənədləri məhkəməyə qaytarılmalı olan forması bu Təlimatla təsdiq edilmiş qəbzə və ya sənədin kötüyünə imza etdirilməklə, ünvan sahibinə rabitə orqanları, yaxud məhkəmə sənədlərinin çatdırılması tapşırılmış şəxslər tərəfindən şəxsən verilir. Hüquqi şəxsə ünvanlanmış məhkəmə sənədləri müvafiq vəzifəli şəxsə qəbzə və ya sənədin kötüyünə imza etdirilməklə verilir. Məhkəmə sənədlərinin rəsmi qaydada verilməsi məhkəmədə həyata keçirilməsi mümkündür.

295-7. Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması vəzifəsi üzərinə düşən şəxs ünvan sahibini onun yaşadığı, yaxud işlədiyi yer üzrə tapmadıqda, həmin sənədlər ünvan sahibi ilə birlikdə yaşayan yetkinlik yaşına çatmış ailə üzvlərindən birinə (onların razılığı ilə), onlar olmadıqda yerli icra hakimiyyəti orqanına, ünvan sahibinin yaşadığı yer üzrə yerli özünüidarə orqanına, yaxud onun işlədiyi yer üzrə müdiriyyətə verilir. Ünvan sahibinin əvəzinə məhkəmə sənədlərini qəbul etmiş şəxs qəbzdə və ya sənədin kötüyündə öz soyadını, adını, atasının adını, ünvan sahibinə münasibətini və ya tutduğu vəzifəni göstərməli və imkan olan kimi məhkəmə sənədlərini ünvan sahibinə verməlidir.

295-8. Məhkəmə sənədlərinin çatdırılması vəzifəsi üzərinə düşən rabitə orqanları, yaxud məhkəmə sənədlərinin çatdırılması tapşırılmış şəxslər bunu məhkəmə sənədlərini aldıqları tarixdən sonrakı iş günündən gec olmayaraq yerinə yetirməli və məhkəmə sənədlərinin çatdırılması barədə bir gün müddətində məhkəməyə xəbər verməlidirlər.

295-9. Bu Təlimatın 295-1-295-6-cı hissələrində nəzərdə tutulmuş hallarda məhkəmə sənədi rəsmi qaydada verilmiş hesab edilir.

295-10. Bu Təlimatın 295-5-ci hissəsində nəzərdə tutulmuş qəbzdə:

295-10.1. məhkəmənin adı və ünvanı;

295-10.2. məhkəmə sənədlərinin verilməli olduğu şəxsin soyadı, adı, atasının adı və ya hüquqi şəxsin adı və yerləşdiyi ünvan;

295-10.3. verilən məhkəmə sənədinin adı;

295-10.4. verilmənin vaxtı (tarix və saat) və yeri;

295-10.5. məhkəmə sənədinin verilməməsinin səbəbləri (almaqdan imtina, göstərilən ünvanda olmama, səhv ünvan və sair);

295-10.6. məhkəmə sənədinin verildiyi şəxs;

295-10.7. məhkəmə sənədinin çatdırılması tapşırılmış şəxsin, yaxud rabitə orqanının nümayəndəsinin soyadı, adı, atasının adı, ünvan sahibinə münasibəti, vəzifəsi, ünvanı və imzası göstərilməlidir (39-1 nömrəli əlavə).

295-11. Məhkəmə sənədlərinin ünvanlandığı şəxs qanuni əsas olmadan onları qəbul etməkdən imtina edərsə, məhkəmə sənədləri verildiyi ünvanda qalmalıdır. Bu halda məhkəmə sənədləri rəsmi qaydada verilmiş hesab olunur.

295-12. Ünvan sahibi və ya digər şəxs məhkəmə bildirişini qəbul etməkdən imtina etdikdə, onu təqdim edən şəxs məhkəmə bildirişində müvafiq qeydlər etdikdən sonra onu məhkəməyə qaytarır. Bu halda məhkəmə bildirişi rəsmi qaydada verilmiş hesab olunur.

295-13. Məhkəmə işçiləri inzibati məhkəmə icraatında iştirak edən şəxsləri məhkəmə iclasının vaxtı və yeri, habelə ayrı-ayrı prosessual hərəkətlər haqqında xəbərdar etməlidir.

295-14. İşdə iştirak edən şəxslər məhkəmə iclasının vaxtı və yeri, habelə ayrı-ayrı prosessual hərəkətlərin yerinə yetirilməsi haqqında məhkəmə bildirişi vasitəsilə xəbərdar edilir, şahidlər, ekspertlər, mütəxəssislər və tərcüməçilər isə məhkəmə bildirişi vasitəsilə məhkəməyə çağırılırlar.

295-15. İşdə iştirak edən şəxslərin öz müdafiəsini hazırlamağa və məhkəməyə vaxtında gəlmələrinə imkan yaratmaq üçün məhkəmə bildirişi onlara məhkəmə iclasının və ya müvafiq prosessual hərəkətin tarixinə ən azı 10 gün qalmış verilməlidir.

295-16. Məhkəmə bildirişinin çatdırılması mümkün olmadıqda və qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda işdə iştirak edən şəxslər və prosesin digər iştirakçıları məhkəmə bildirişinin məzmununun ötürülməsini təmin edən rabitə vasitələrindən istifadə edilməklə, eləcə də məhkəmənin tapşırığı ilə məhkəmə işçisi tərəfindən xəbərdar edilə, yaxud çağırıla bilərlər.

295-17. Məhkəmə bildirişi məhkəmənin rəsmi sənədi olmaqla bu Təlimatla təsdiq edilmiş formaya uyğun olaraq tərtib edilir.

295-18. Məhkəmə bildirişində:

295-18.1. məhkəmənin adı, ünvanı və əlaqə üçün məlumatlar (indeks, telefon, faks və s.);

295-18.2. gəlmə vaxtı (tarix və saat) və yeri;

295-18.3. xəbər verilən, yaxud məhkəməyə çağırılan şəxsin soyadı, adı, atasının adı, hüquqi şəxsin adı;

295-18.4. xəbər verilən, yaxud məhkəməyə çağırılan şəxsin ünvanı və ya hüquqi şəxsin yerləşdiyi ünvan;

295-18.5. ünvan sahibinin kim qismində xəbərdar edilməsi və ya çağırılması;

295-18.6. ünvan sahibinin xəbərdar edildiyi, yaxud çağırıldığı işin adı;

295-18.7. işdə iştirak edən şəxslərə iş üzrə onlarda olan bütün sübutların təqdim edilməsinə dair təklif;

295-18.8. ünvan sahibinin olmadığı təqdirdə məhkəmə bildirişini qəbul edən şəxsin imkan olan kimi onu ünvan sahibinə vermək vəzifəsinə dair qeyd;

295-18.9. xəbər verilən və ya çağırılan şəxsin məhkəməyə gəlməməsinin nəticələrinə və gəlməmənin səbəbləri barədə məhkəməyə məlumat vermək vəzifəsinə dair qeydlər göstərilməlidir (39-2, 39-3 və 39-4 nömrəli əlavələr).[106]

295-19. Məhkəmə bildirişinin ünvan sahibi tərəfindən qəbul edilməsindən imtina barədə qeyd onun yaşayış yeri üzrə yerli özünüidarə orqanı, yerli icra hakimiyyəti orqanı və ya onun iş yerinin müdiriyyəti tərəfindən təsdiq edilməlidir. Məhkəmə bildirişinin ünvanlandığı şəxs tərəfindən həmin sənədləri qəbul etməkdən imtina edilməsi isə işə baxılması üçün və ya ayrı-ayrı prosessual hərəkətlərin edilməsi üçün maneə deyildir.

295-20. Məhkəmədə iştirak edən şəxslər və nümayəndələr iş üzrə icraat zamanı öz ünvanlarını dəyişdirmələri barədə məhkəməyə məlumat verməlidirlər. Belə məlumat olmadıqda isə məhkəmə bildirişləri məhkəməyə məlum olan axırıncı ünvana çatdırılır və çağırılan şəxs artıq həmin ünvanda yaşamasa da, məhkəmə bildirişi rəsmi qaydada verilmiş hesab edilir.

295-21. Cavabdehin faktiki olduğu yer məlum olmadıqda isə məhkəmə baxışı başlamamışdan əvvəl cavabdehin məlum olan axırıncı yaşayış yeri üzrə yerli özünüidarə orqanının, yerli icra hakimiyyəti orqanının və ya cavabdehin məlum olan axırıncı iş yeri üzrə müdiriyyətin məhkəmə bildirişini aldığını təsdiq edən qeyd yazılmış məhkəmə bildirişi işə tikilməlidir.

295-22. İddianın mümkün sayılmaması haqqında qərardad iddia ərizəsinə əlavə olunmuş bütün sənədlərlə birlikdə ərizəçiyə rəsmi qaydada verilməlidir.

295-23. Hakimin tapşırığına əsasən məhkəmə işçiləri iddia ərizəsinin sürətinin və ona əlavə edilmiş sənədlərin cavabdehə rəsmi qaydada verilməsini təmin edir.

295-24. Kargüzarlıq xidməti iş üzrə çıxarılmış qərar və qərardadların nüsxələrini xronoloji ardıcıllıqla bu Təlimatın 418-ci hissəsində nəzərdə tutulan qovluqlara tikilməsini təmin edir.

295-25. Məhkəmə aktları kargüzarlıq xidmətinə təqdim edildikdən sonra 3 gündən gec olmayaraq işdə iştirak edən şəxslərə rəsmi qaydada verilməlidir (göndərilməlidir).

295-26. Qərar icraya yönəldikdən sonra ondan verilmiş apellyasiya (kassasiya) şikayəti müvafiq məhkəmənin icraatına qəbul olunduqda, həmin məhkəmə tərəfindən bu barədə icra qurumuna dərhal məlumat verilməlidir.[107]

295-27. Kargüzarlıq xidməti məhkəmə aktlarından verilmiş şikayətlərin 5 gün müddətində işlə birlikdə apellyasiya məhkəməsinə göndərilməsini təmin etməlidir.

295-28. Məhkəmə iclasında, habelə məhkəmə iclasından kənar hər bir ayrıca prosessual hərəkət barədə protokol tərtib edilməlidir. Məhkəmə iclasının və ya məhkəmədən kənar ayrıca prosessual hərəkətin protokolu işə baxmanın və ya ayrıca prosessual hərəkətin bütün mühüm anlarını əks etdirməli və İPM-in tələblərinə uyğun tərtib edilməlidir.

295-29. Məhkəmə iclasının protokolu məhkəmə iclası qurtardıqdan sonra, 10 gündən gec olmayaraq, ayrıca prosessual hərəkətlər barədə protokol isə onun edildiyindən sonrakı gündən gec olmayaraq, tərtib edilməli və imzalanmalıdır.

295-30. Kargüzarlıq xidməti qapalı məhkəmə iclasında baxılmış işlər üzrə sirlərin qorunmasına əməl etməlidir.

295-31. İşlərə baxıldıqdan sonra kargüzarlıq xidməti:

295-31-1. xronoloji qaydada məhkəmə baxışından əvvəlki qərardad və yazışmaları, məhkəmə baxışı zamanı işə əlavə edilmək üçün alınmış bütün sənədləri, məhkəmə iclası protokolunu, qərarı və ya qərardadı işə tikir;

295-31-2. işin vərəqlərini nömrələyir və işdə olan sənədlərin siyahısını tərtib edərək imzalayır;

295-31-3. məhkəmə iclasında baxılmış işlərin nəticələrinə dair qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparır.

A. Apellyasiya instansiyası məhkəməsində

295-32. Apellyasiya məhkəmələrinə daxil olmuş inzibati işlər bu Təlimatın müəyyən etdiyi qaydalara uyğun olaraq qeydiyyat vərəqəsi tərtib edilməklə qeydə alınır, nömrə verilir, əlifba göstəricisi tərtib edilir və işlərin bərabər bölüşdürülməsi qaydası üzrə məruzəçi hakimə təqdim edilir.

295-33. İşə baxılanadək daxil olmuş apellyasiya şikayətinə əlavələri və digər sənədləri də kargüzarlıq xidməti müvafiq kitabda qeydiyyata alır və imza etdirməklə məruzəçi hakimə verir.

295-34. İş üzrə icraat dayandırıldıqda bu barədə hakim tərəfindən imzalanmış və məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edilmiş qərardadın surəti nəzarət qovluğuna əlavə edilməsi üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim olunur və qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparılır.

295-35. Apellyasiya mümkün hesab edildikdə, kargüzarlıq xidməti apellyasiya şikayətinin və ona əlavə edilmiş sənədlərin surətlərinin icraatın digər iştirakçılarına rəsmi qaydada verilməsini təmin edir.

295-36. Apellyasiya şikayətinə baxılmasının vaxtı və yeri barədə kargüzarlıq xidməti tərəfindən məhkəmə iclası gününə ən geci 10 gün qalmış elanlar lövhəsində məlumat asılır.

295-37. İşin baxılması təxirə salındıqda məhkəmə iclası katibi gələn şəxslərə bu barədə məlumat verməklə onlara məhkəmə bildirişində imza etdirir, gəlməyənlərə isə ümumi qaydada yenidən məhkəmə bildirişinin rəsmi qaydada göndərilməsini təmin edir.

295-38. İşə baxılıb qurtardıqdan sonra məhkəmə iclası katibi sənədləri nömrələyib, xronoloji ardıcıllıqla tikir və tərtib edilmiş siyahını imzası ilə təsdiq edir.

295-39. Baxılmış işlər üzrə məhkəmə aktlarının surətləri sədrlik edən hakim tərəfindən imzalanıb, məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edildikdən sonra kargüzarlıq xidməti sədrlik edən hakimin imzası ilə məktub hazırlayır və özünün tərtib etdiyi reyestrə əsasən aidiyyəti üzrə rəsmi qaydada göndərir.

295-40. Baxılıb qurtarmış işlər üzrə yuxarıda sadalanan hərəkətlər yerinə yetirildikdən sonra işlər kargüzarlıq xidmətinə təqdim edilir. Təlimatda nəzərdə tutulmuş hərəkətlərin yerinə yetirilməsi yoxlanılır və işin baxılma nəticəsi barədə qeydiyyat vərəqəsində müvafiq qeydlər aparılır, məhkəmə aktlarının surətləri nömrə ardıcıllığı ilə nəzarət qovluğuna əlavə edilir.

295-41. Apellyasiya məhkəmələrinin hər bir iş üzrə qərar və qərardadının surəti, eləcə də birinci instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş qərar və qərardadlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul şəxsə təqdim edilir. Elektron qaydada yayılmış qərarların uçot və qeydiyyatı aparılır.[108]

295-42. Apellyasiya məhkəmələrinin inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə qərar və ya qərardadlarından kassasiya şikayəti yazılı formada apellyasiya məhkəmələri vasitəsi ilə verilir. Kassasiya şikayəti Ali Məhkəməyə və ya birinci instansiya məhkəmələrinə verildikdə, həmin məhkəmələrin kargüzarlıq xidmətində qeydə alınmalı və təxirə salınmadan aidiyyəti üzrə apellyasiya məhkəməsinə göndərilməlidir.

295-43. Apellyasiya instansiyası məhkəməsi kassasiya şikayətini ona əlavə olunmuş sənədlərlə və işlə birlikdə 5 gün müddətində kassasiya instansiyası məhkəməsinə göndərir.

295-44. Apellyasiya instansiya məhkəməsi iş üzrə məhkəmə aktı qəbul etdikdən sonra, bunlardan şikayət olmadıqda, iş apellyasiya instansiyası məhkəməsi aktının təsdiq edilmiş surəti ilə birlikdə birinci instansiya məhkəməsinə göndərilməlidir.

B. Kassasiya instansiyası məhkəməsində

295-45. Daxil olan inzibati işi kargüzarlıq xidmətinin işçisi həmin gün qeydə alır, qeydiyyat kitabında imzalatmaqla onu aidiyyəti üzrə müvafiq məhkəmə kollegiyasının məsul katibinə təqdim edir.

295-46. Kollegiyanın məsul katibi işi həmin gün kitabda qeydə alır və qeydiyyat vərəqəsində işlə əlaqədar ilkin qeydiyyat apararaq bölüşdürülməsi üçün onu Ali Məhkəmənin sədrinə və ya kollegiyanın sədrinə təqdim edir, bölüşdürüləndən sonra işi aidiyyəti üzrə hakimə imzalatmaqla təqdim edir.

295-47. Sonrakı hərəkətlərdən asılı olaraq kollegiyanın məsul katibi işin uçot-qeydiyyat kartoçkasının rekvizitlərini tam doldurmalıdır. Qeydiyyat vərəqələri kartotekada ardıcıllıqla yerləşdirilməli, axırıncı nömrə qabaqda olmaqla düzülməlidir.

295-48. Kollegiyaya daxil olan hər bir inzibati mübahisəyə dair işə bu Təlimatın tələblərinə uyğun olaraq indeksləşdirilmiş yeni nömrə verilir. Bu nömrə inzibati işin, məhkəmə iclası protokolunun və çıxarılmış məhkəmə qərarlarının sıra nömrəsi hesab olunur. İndeksləşdirilmiş nömrə işin üz qabığının birinci səhifəsində yazılır.

295-49. Kassasiya şikayəti icraata qəbul edildikdən sonra məhkəmə iclasının katibi hakimin tapşırığı əsasında icraata qəbuletmə barədə qərardadı kassasiya şikayəti və ona əlavə edilmiş sənədlərin surəti ilə birlikdə icraatın digər iştirakçılarına rəsmi qaydada göndərilməsini təmin edir.

295-50. Geri qaytarılmış kassasiya şikayəti yenidən daxil olduqda, işə yeni nömrə verilmir, əvvəlki nömrə üzrə qeydiyyat davam etdirilir.

295-51. Kollegiyanın məsul katibi baxılmağa təyin edilmiş işlərin dörd nüsxədən ibarət siyahısını tərtib edir və onun nüsxələrini Ali Məhkəmənin sədrinə, məhkəmə kollegiyasının sədrinə, icra qurumuna, inzibati binanın bunun üçün xüsusi ayrılmış yerindən asılmaq üçün kargüzarlıq xidmətinə təqdim edir.

295-52. Kollegiyanın məsul katibi işə baxılanadək kassasiya şikayətinə dair kargüzarlıq xidmətindən daxil olmuş etiraz, vəsatət, izahat və digər sənədləri qeydə alaraq həmin gün imzalatmaqla məruzəçi hakimə verir.

295-53. İşdə iştirak edən şəxslər (onların nümayəndələri) və vəkilləri işə baxılma vaxtı və yeri barədə məhkəmə iclası katibi tərəfindən xəbərdar edilir.

295-54. İşə baxılıb qurtardıqdan sonra məhkəmə iclasının katibi işin hər bir vərəqini tikilmiş, nömrələnmiş və siyahıya alınmış vəziyyətdə özündəki qeydiyyat kitabına imzalatmaqla kollegiyanın məsul katibinə təhvil verir.

Ali Məhkəmənin kollegiyası tərəfindən hər bir iş üzrə çıxarılmış qərarın surətinin bir nüsxəsi, eləcə də apellyasiya instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş qərar və ya qərardadlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.[109]

295-55. Bunlardan əlavə müvafiq məhkəmə kollegiyasının məsul katibi:

295-55.1. Ali Məhkəmənin kollegiyası tərəfindən çıxarılmış qərarları onun qəbul edildiyi gündən bir ay müddətində işdə iştirak edən şəxslərə sifarişli məktubla göndərir və yaxud qəbz alınmaqla təqdim edir;

295-55.2. hər bir iş üzrə çıxarılmış məhkəmə qərarının bir nüsxəsinin nəzarət qovluğunda saxlanılmasını təmin edir;

295-55.3. baxılıb qurtarmış işləri aidiyyəti üzrə göndərilmək üçün imzalatmaqla kargüzarlıq xidmətinə təhvil verir;

295-55.4. məhkəmə icraatı ilə bağlı digər təşkilati məsələləri yerinə yetirir.

 

14. İNZİBATİ XƏTALAR HAQQINDA İŞLƏR ÜZRƏ KARGÜZARLIQ HƏRƏKƏTLƏRİ

 

296.              İnzibati xətalar haqqında işin baxılmağa hazırlanması zamanı qərardadla sənədlər onu tərtib etmiş orqana, vəzifəli şəxsə geri qaytarıldıqda, məhkəmə iclası katibi (məsləhətçi) protokolu və ya digər sənədləri qərardadın surəti ilə birlikdə hakim tərəfindən imzalanmış müşayiətedici məktubla onu tərtib etmiş orqana və ya vəzifəli şəxsə qaytarır, kargüzarlıq xidməti isə uçot qeydiyyat kartoçkasında qeydlər aparır.

297.              İnzibati xətalar haqqında işin baxılmağa hazırlanması zamanı qərardadla sənədlər aidiyyəti üzrə göndərildikdə də eyni qayda tətbiq edilir.

298.              İnzibati xətalar haqqında işin baxılmağa hazırlanması zamanı iş hakim tərəfindən baxılması üçün təyin edildikdə, məhkəmə iclası katibi (məsləhətçi) növbəti gündən gec olmayaraq, barəsində inzibati xətalar haqqında iş üzrə icraat aparılan şəxsə, hüquqi şəxsin nümayəndəsinə, zərərçəkmiş şəxsə, şahidlərə və digər aidiyyəti şəxslərə məhkəmə bildirişləri göndərməlidir (49 nömrəli əlavə). Həmin sənədlərin ikinci nüsxəsi işə tikilməlidir. İnzibati həbs tənbeh növü nəzərdə tutan inzibati xətalar haqqında işlərə protokol daxil olduğu gün baxılmalı olduğundan məhkəmə iclası katibi (məsləhətçi) protokol tərtib etmiş orqanın əməkdaşlarının iştirakı ilə məhkəmə iclasına çağırılmalı olan şəxslərin həmin gün məhkəməyə gətirilmələrini təşkil edir.[110]

299.              İnzibati xəta haqqında iş üzrə qərarın surəti aidiyyəti şəxslərə kargüzarlıq xidməti tərəfindən 2 gün müddətində verilir və ya göndərilir. İnzibati xəta haqqında iş üzrə həbs tənbeh növü tətbiq edildikdə, qərar dərhal icra edildiyindən kargüzarlıq xidməti həmin qərarın surətini təxirə salınmadan barəsində inzibati xəta haqqında iş üzrə qərar çıxarılmış şəxsi müşayiət edən orqanın əməkdaşına imza etdirməklə təqdim edir.[111]

300.              İnzibati xətalar haqqında işlərə baxıldıqdan sonra kargüzarlıq xidməti xronoloji ardıcıllıqla məhkəmə baxışından əvvəlki qərardad (qərar) və yazışmaları, məhkəmə baxışı zamanı işə əlavə edilmək üçün alınmış bütün sənədləri, məhkəmə iclası protokolunu və qərarı işə tikir, işin vərəqlərini nömrələyir və işdə olan sənədlərin siyahısını tərtib edərək imzalayır, məhkəmə iclasında baxılmış işlərin nəticələrinə dair müvafiq kitabda qeydiyyat aparır.

301.              Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 53-cü maddəsinə əsasən inzibati xətalar haqqında işlər üzrə icraatı rədd edən hallar olduqda kargüzarlıq xidməti bu barədə qeydiyyat vərəqəsində qeydiyyat aparır.[112]

302.              İnzibati həbs tənbeh növünün tətbiqi barədə qərardan şikayət və ya protest apellyasiya məhkəməsinə inzibati xəta haqqında işlə birlikdə şikayətin və ya protestin daxil olduğu gün digər tənbeh növləri üzrə şikayət və ya protest 3 gün müddətində göndərilir. Şikayət və protestin daxil olması və apellyasiya məhkəməsinə göndərilməsi barədə haqqında inzibati tənbeh tətbiq edilən şəxsə, zərərçəkmiş şəxsə, habelə digər aidiyyəti şəxslərə şikayət və ya protestin surəti göndərilməklə yazılı məlumat verilir.

303.              Apellyasiya məhkəməsinə həbslə bağlı inzibati tənbehdən verilmiş şikayətə və ya protestə 1 gün müddətində baxılmalı olduğundan bu barədə verilmiş apellyasiya şikayəti və ya protesti apellyasiya məhkəməsində təxirəsalınmadan qeydə alınmaqla, məhkəmə sədrinin dərkənarından sonra işə baxacaq hakimə imzalatmaqla verilir. Digər inzibati tənbeh haqqında işlər apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti ilə apellyasiya məhkəməsinə daxil olduqda da kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydiyyata alınmaqla məhkəmə sədrinin dərkənarından sonra imzalatmaqla işə baxacaq hakimə verilir. İnzibati xətalar haqqında işlər apellyasiya şikayəti və ya apellyasiya protesti əsasında apellyasiya məhkəməsinə daxil olduqdan sonra qeydiyyat vərəqəsində işlərin hərəkəti barədə qeydlər aparılır.[113]

304.              Şikayət və ya protestlə bağlı şəxs barəsində həbs tənbeh növü ləğv olunduqda və ya dəyişdirildikdə, kargüzarlıq xidməti həmin qərarın surətini təxirəsalınmadan icra üçün şəxsin həbsdə saxlanıldığı yerin müdiriyyətinə göndərir.

304-1. Apellyasiya instansiyası məhkəməsinin qərarlarının surətinin bir nüsxəsi, eləcə də birinci instansiya məhkəməsinin ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş qərarlarının surətləri elektron qaydada yayılması üçün kargüzarlıq xidməti tərəfindən bu işə məsul olan şəxsə təqdim edilir.

 

15. APELLYASİYA MƏHKƏMƏLƏRİNİN RƏYASƏT HEYƏTİNDƏ KARGÜZARLIQ HƏRƏKƏTLƏRİ

 

305.              Apellyasiya məhkəməsinin Aparatı Rəyasət Heyəti iclaslarının hazırlanmasına dair təşkilati işləri həyata keçirir, protokolun aparılmasını təmin edir. Rəyasət Heyətinin qəbul etdiyi qərarların icrası üçün digər zəruri tədbirlər görür.

306.              Kargüzarlıq xidməti Rəyasət Heyəti iclasının keçirilməsi vaxtı və müzakirəyə çıxarılan məsələlər barədə Rəyasət Heyətinin üzvlərinə iclasa ən geci 10 gün qalmış məlumat verir, qərar layihələrini və başqa materialları onlara təqdim edir.

307.              Kargüzarlıq xidməti Rəyasət Heyəti iclasının keçirilməsi vaxtı və müzakirəyə çıxarılan məsələlər barədə müvafiq məlumatı Rəyasət Heyətinin iclaslarına dəvət olunmuş digər şəxslərə də çatdırır.

308.              Kargüzarlıq xidməti aşağıdakı sənədlərin müvafiq kitabda qeydiyyatını aparmaqla onların ayrıca qovluqlarda saxlanılmasını təmin edir:

308.1.         Qanunla müəyyən edilmiş qaydada hüquqi aktların Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına uyğunsuzluğu barədə Konstitusiya Məhkəməsinə verilmiş sorğuları;[114]

308.2.          Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tətbiqinin məhkəmə təcrübəsinə dair məsələləri üzrə apellyasiya məhkəmələrinin kollegiya sədrlərinin və həmin apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələri sədrlərinin dinlənilmiş məlumatlarını;

308.3.          Apellyasiya məhkəməsində baxılan işlər üzrə məhkəmə təcrübəsinin ümumiləşdirilməsinə dair Rəyasət Heyətində baxılmış materiallarını;

308.4.         məhkəmə statistikasının təhlili barədə Rəyasət Heyətində baxılmış materiallarını;

308.5.         qanunvericilik aktlarının düzgün tətbiq edilməsi barədə həmin apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələrinə metodik köməyə dair materiallarını;

308.6.         Rəyasət Heyətinin iş qaydası ilə bağlı digər sənədlərini.

309.              Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məhkəməsinin Aparatının kargüzarlıq xidməti Təlimatın 303-cü bəndində göstərilənlərlə yanaşı:

309.1.         Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsi sədrinin təqdimatına əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsi yanında Elmi-Məsləhət Şurasının Əsasnaməsinə və tərkibinin təsdiq edilməsinə dair materiallarını;

309.2.         Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tətbiqinin məhkəmə təcrübəsinə dair məsələləri üzrə və Naxçıvan Muxtar Respublikasında ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi vəziyyətinə dair Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsi sədrinin, onun müavininin, kollegiya sədrlərinin, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələrinin sədrlərinin məlumatlarının müvafiq kitabda qeydiyyatının aparılmasını və ayrıca qovluqlarda saxlanılmasını təmin edir.

 

16. ALİ MƏHKƏMƏNİN PLENUMUNDA KARGÜZARLIQ

 

310.              Ali Məhkəmənin Plenumuna əlavə kassasiya qaydasında daxil olmuş təqdimat, şikayət və ya protest, hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar və ya yeni açılmış hallar üzrə icraatlarla əlaqədar müraciətlər, həmçinin Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarlarından verilmiş şikayətlər kargüzarlıq xidməti tərəfindən həmin gün qeydə alınır.

311.              Kargüzarlıq xidməti daxil olmuş muraciət üzrə ayrıca icraat açır və təxirəsalınmadan onu Ali Məhkəmənin sədrinə təqdim edir.

312.              Əlavə kassasiya qaydasında Ali Məhkəməyə daxil olmuş şikayət və ya protest, yeni açılmış hallar üzrə ərizə, həmçinin hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar üzrə müraciətlər Ali Məhkəmənin sədrinin dərkənarına əsasən ona əlavə edilmiş sənədlərlə birlikdə ilkin öyrənilməsi üçün müvafiq kollegiyanın hakimlərindən birinə verilir.

313.              Protest və ya şikayətin məzmunu onda məhkəmənin mübahisə edilən hökm və ya qərarının qanuniliyinə və əsaslılığına şübhə yaratdıqda, iş (material) öyrənilmək üçün müvafiq məhkəmədən tələb edilir. Tələb edilmiş iş (material) daxil olanadək kargüzarlıq xidməti icraatı nəzarətdə saxlayır. ^[115]

314.               Tələb edilən iş (material) kargüzarlıq xidmətinə daxil olduqda, qeydə alınaraq əlavə kassasiya qaydasında şikayət və ya protest öyrənilmək üçün aidiyyəti hakimə verilir.

315.              Məruzəçi hakim əlavə kassasiya qaydasında verilmiş şikayət və ya protest üzrə işin Plenumda baxılmağa çıxarılmasına dair rəyi gündəliyə daxil edilmək üçün işlə (materialla) birlikdə Ali Məhkəmə Plenumunun məsul katibinə verir.

316.               Ali Məhkəmənin Plenumunda baxılmaq üçün verilən işlər (materiallar) Plenumun məsul katibi tərəfindən qeydiyyata alınır.

317.               Əlavə kassasiya qaydasında şikayət və ya protest Ali Məhkəməyə daxil olduqdan sonra onun surətləri kargüzarlıq xidməti tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətdə aidiyyəti şəxslərə göndərilir.

318.               Cinayət işi, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materialları və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə barəsində əlavə kassasiya qaydasında təqdimat, protest və ya şikayət verilmiş hər bir məhkum haqqında, mülki və kommersiya mübahisələrinə dair işlər barəsində isə əlavə kassasiya qaydasında təqdimat, protest və ya şikayət verilmiş hər bir iddiaçı (ərizəçi) və cavabdeh haqqında əlifba göstəricisi və qeydiyyat kitabı aparılır, müvafiq qeydiyyat vərəqəsi doldurulur. [116]

319.               Plenumun katibliyi növbəti iclasın gündəliyini tərtib edir. Gündəlikdə Plenumun müzakirəsinə verilən ümumi məsələlər və Plenumda baxılacaq işlər göstərilir.

Plenumun çağırılması vaxtı və müzakirəyə çıxarılan məsələlər barədə Plenumun üzvlərinə və iştirak edən digər şəxslərə Plenuma ən geci 10 gün qalmış məlumat verilir, qərar layihəsi və başqa materialların surətləri onlara təqdim edilir.

320.               Plenumun katibliyi iclasların hazırlanmasına dair digər təşkilati işləri həyata keçirir, protokolun aparılmasını təmin edir, Plenumun qəbul etdiyi qərarların icrası üçün zəruri tədbirlər görür.

321.               Plenumun qərarlarını və iclas protokollarını iclasa sədrlik edən imzalayır.

322.               Plenumun iclaslarının protokolları və qəbul etdiyi qərarların surəti Plenumun katibliyində saxlanılan qovluqlara tikilir.

323.               Plenumun ümumi məsələlər, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə qanunvericilik təşəbbüsü ilə etdiyi müraciətlər və Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinə verdiyi sorğularla əlaqədar qəbul etdiyi qərarlar, verdiyi rəylər və aparılan yazışmalar Plenumun katibliyində qeydiyyata alınır və Təlimatın 413-cü bəndində göstərilən aidiyyəti qovluqlara tikilərək saxlanılır.

324.               Plenumun katibliyində aparılan sənədləşmələr qeydiyyat kitabında qeydə alınır və xüsusi qovluqlarda yerləşdirilir, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 dekabr 2004-cü il tarixli 172 nömrəli Fərmanının tələblərinə uyğun olaraq kompüterə daxil edilir və saxlanılır.

 

16-1. ELEKTRON QAYDADA YAYILAN MƏHKƏMƏ QƏRARLARININ ANONİMLƏŞDİRİLMƏSİ QAYDALARI[117]

 

324-1. Məhkəmələrin bütün qərarları qəbul olunduğu gündən bir aydan gec olmayaraq anonimləşdirilməklə elektron qaydada yayılmalıdır. Elektron qaydada yayılan məhkəmə qərarlarının anonimləşdirilməsi “Elektron məhkəmə” informasiya sistemi vasitəsilə təmin edilir.

324-2. Elektron qaydada yayılan məhkəmə qərarları aşağıdakı kimi anonimləşdirilir:

324-2.1. proses iştirakçılarının adı, soyadı və ata adı qeyd olunmadan həmin iş üzrə prosessual statusu göstərilir (məsələn, “iddiaçı”, “cavabdeh”, “şahid” və s.), eyni prosessual statusu olan bir neçə proses iştirakçısı olduqda isə sıra nömrələrindən istifadə olunur (məsələn, “iddiaçı 1”, “iddiaçı 2” və s.), proses iştirakçısı olmayıb işdə adı keçən bir və ya bir neçə fiziki və hüquqi şəxslərin (dövlətə məxsus hüquqi şəxslər istisna olmaqla) adları isə müvafiq olaraq “X” və ya “X1”, “X2” və s. işarələri ilə ifadə olunur;

324-2.2. şəxsin doğum tarixində yalnız illər saxlanılmaqla günlər və aylar, habelə fərdi identifikasiya nömrəsi “X” işarəsi ilə, şəxsiyyət vəsiqələrinin və digər sənədlərin seriyaları saxlanılmaqla nömrələri, nəqliyyat vasitələrinin dövlət qeydiyyat nişanlarının seriyaları saxlanılmaqla nömrələri, vergi ödəyicilərinin eyniləşdirmə nömrələri, telefon nömrələri anonimləşdirilərək müvafiq rəqəmlər ulduz (*) işarəsi ilə ifadə olunur;

324-2.3. ünvanlar və ya elektron ünvanlar göstərilmədən müvafiq olaraq “ünvan” və ya “elektron ünvan” sözləri ilə ifadə edilir, bir neçə ünvan və ya elektron ünvan olduqda isə sıra nömrələrindən istifadə olunur (məsələn, ünvan 1, elektron ünvan 1 və s.).

324-3. İşdə iştirak edən və ya adı keçən dövlət orqanlarının (qurumlarının) və yerli özünüidarə orqanlarının adları anonimləşdirilmir (hərbi hissələr istisna olmaqla).

324-4. Məhkəmə qərarlarının nömrələri anonimləşdirilmir, lakin “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış elektron kabinetə malik şəxslərdən başqa digər şəxslər üçün nömrələrə görə məhkəmə qərarlarının axtarış imkanları istisna olunur.

 

17. CİNAYƏT MƏHKƏMƏ İCRAATI ÜZRƏ HÖKM VƏ QƏRARLARIN İCRAYA YÖNƏLDİLMƏSİ

 

325.               Kargüzarlıq xidməti hökm qanuni qüvvəyə mindikdən sonrakı 5 gün müddətində ibtidai istintaqın kim tərəfindən aparılmasından asılı olmayaraq, baxılmış bütün işlər üzrə olan forma № 6 arayışlarını həmin cinayət işlərinin qeydiyyata alındığı ərazi üzrə polis orqanlarına göndərir.

Ağır cinayətlər və hərbi məhkəmələr tərəfindən baxılmış işlər üzrə çıxarılmış hökmlər, eləcə də Azərbaycan Respublikasının pelyasiya məhkəmələri və Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi tərəfindən baxılmış işlərə dair qəbul edilmiş qərarların bir nüsxəsi kargüzarlıq xidməti tərəfindən qeydiyyatın aparılması üçün Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin Baş əməliyyat və statistik informasiya idarəsinə göndərilməlidir.

326.              Hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarı qanuni qüvvəyə mindikdən sonra kargüzarlıq xidməti dərhal hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarını hakimin göstərişi ilə (51 nömrəli əlavə) birlikdə icra edilmək üçün müvafiq müəssisə və ya orqanların vəzifəli şəxslərinə göndərir.

327.              Azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilmiş və həbsdə saxlanılan təqsirləndirilən şəxs barəsində kargüzarlıq xidməti hakimin imzası ilə hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarının qanuni qüvvəyə minməsinə dair göstərişi (51 nömrəli əlavə) həbsdə saxlanılma yerinin müdiriyyətinə göndərir.

328.              Hökmün icra edilməsi haqqında göstərişlə bərabər, həbsdə olan və azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş şəxsin ailəsinə kargüzarlıq xidməti hakim tərəfindən imzalanmış hökmün icraya yönəldilməsi barədə məlumat göndərməlidir (52 nömrəli əlavə).

329.              Bir neçə təqsirləndirilən şəxs haqqında pelyasiya şikayəti və ya protesti verildikdə (təqsirləndirilən şəxslərin sayı çox olduğu işlər üzrə) yuxarı instansiya məhkəməsi tərəfindən hökm, qərar dəyişdirilmədikdə bütün məhkumlar barəsində hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarı qanuni qüvvəyə minmiş sayılır və icraya yönəldilir.

            329-1. Məhkəmə baxışının nəticələrinə dair məhkəmənin yekun qərarı bir neçə təqsirləndirilən şəxs barəsində çıxarıldıqda, həmin yekun qərar barəsində apellyasiya qaydasında protest və ya şikayət verilməmiş şəxsə münasibətdə və yalnız ona aid hissədə CPM-in 384.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müddətin başa çatdığı vaxtdan sonrakı gün qüvvəyə minmiş sayılır və icraya yönəldilir.[118]

330.              Hökm və ya məhkəmənin digər yekun qərarının icra olunması haqqında həbsdə saxlanılma yerindən (cəzaçəkmə müəssisəsindən) alınan məlumat kargüzarlıq xidməti tərəfindən işə əlavə edilir.

331.              Təqsirləndirilən şəxs azadlıqdan məhrum etmə ilə əlaqədar olmayan cəzaya məhkum edildikdə hökm qanuni qüvvəyə mindikdən sonra onun surəti icra olunmaq üçün məhkumun yaşayış və ya iş yeri üzrə icra məmuruna göndərilir (51 nömrəli əlavə).

332.              Yetkinlik yaşına çatmayan təqsirləndirilən şəxslərin şərti məhkum edilmələrinə, habelə azadlıqdan məhrum etmə ilə bağlı olmayan cəzalara məhkum olunmalarına dair hökmün surətləri məhkumun yaşayış yeri üzrə yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyaya və icra məmuruna göndərilir (51 nömrəli əlavə).

333.              Əgər şərti məhkum edilmiş şəxs hərbi qulluqdadırsa, bu zaman hökmün surəti icra üçün məhkumun xidmətdə olduğu hərbi hissənin və ya müəssisənin komandanlığına göndərilməlidir.

334.              Hərbi çağırışçılar haqqında qanuni qüvvəyə minmiş hökmlər barədə kargüzarlıq xidməti 3 gün müddətində məlumat üçün məhkumun yaşadığı Azərbaycan Respublikası Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin yerli idarə, şöbə və bölməsinə hakim tərəfindən imzalanmış və gerbli möhürlə təsdiqlənmiş məlumat göndərir (53 nömrəli əlavə). [119]

335.              Azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilmiş pensiyaçılar barəsində qanuni qüvvəyə minmiş hökmün surəti məlumat üçün müvafiq dövlət sosial müdafiə orqanına göndərilir.

336.              Cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl, habelə xəstəliyə görə, yaxud zərərçəkmiş şəxslə barışmaqla, cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanı və ya əldə edilmiş gəliri tamamilə ödəməklə bağlı cəzanın qalan hissəsini çəkməkdən azad edilmiş məhkumlar barədə məhkəmə qərarının surəti hökmün icra edildiyi müvafiq cəzaçəkmə müəssisəsinə və işə əlavə edilmək üçün hökmü çıxarmış məhkəməyə göndərilir. Yetkinlik yaşına çatmayanlar cəzadan azad edildikdə göstərilənlərdən əlavə qərarın surəti onların yaşayış yeri üzrə yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyaya da göndərilməlidir.[120]

337.              Azadlıqdan məhrum etmə cəzasının çəkilməmiş hissəsi azadlıqdan məhrum etmə ilə əlaqədar olmayan digər cəza növləri ilə əvəz edildikdə qərarın 3 nüsxədən ibarət surətləri cəzaçəkmə müəssisəsinə göndərilir.

338.              Cəzaçəkmə müəssisəsi növünün dəyişdirilməsi haqqında işlər üzrə məhkəmə qərarının surəti cəzaçəkmə müəssisəsinə, məhkuma, prokurora və hökmü çıxarmış məhkəməyə göndərilir. Hökmün və ya məhkəmənin digər yekun qərarının icrası qaydasında məsələlərə dair müraciətlər üzrə başqa qərarların surətləri məhkuma, onun müdafiəçisinə və ya qanuni nümayəndəsinə, prokurora və icra vəzifəsi üzərinə qoyulmuş müəssisə və ya orqanın nümayəndəsinə göndərilir.

339.              Azadlıqdan məhrum etmə yerində olan məhkum haqqında tibbi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edildikdə, məhkəmə-psixiatriya ekspertizasının rəyi və məhkəmə qərarının surəti məhkumun cəza çəkdiyi müəssisəyə və həmin tədbirlərin tətbiq edildiyi tibb müəssisəsinə göndərilir. Qalan hallarda göstərilən sənədlər icra edilmək üçün məhkumun ekspertizadan sonra olduğu yerə və ya səhiyyə orqanına göndərilir.

340.              Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsi haqqında qərara məhkumun şəxsiyyət vəsiqəsi və ya şəxsiyyətini təsdiq edən digər sənədlər əlavə edilir.

341.              Xüsusi müsadirə barədə hökmü çıxarmış məhkəmə hökm qanuni qüvvəyə mindikdən sonra hökmün surətini, hökmün icrası barədə göstərişi və əmlakın siyahısının surətini əmlakın olduğu yerin icra məmuruna göndərir və bu barədə müvafiq maliyyə orqanına məlumat verir. [121]

342.              Hökmdə vurulan ziyanın ödənilməsi göstərilmişsə, o zaman hökm qanuni qüvvəyə mindikdən sonra birinci iş günündən gec olmayaraq, kargüzarlıq xidməti tələbkarların sayına uyğun tərtib edilmiş, hakimin imzası və məhkəmənin gerbli möhürü ilə təsdiq edilmiş icra sənədlərini və əmlakın siyahısını məhkumun son yaşayış yerinin və ya əmlakının olduğu yerin icra məmuruna göndərir. İcra sənədinin göndərilməsi barədə tələbkar(lar)a məlumat verilir.

343.              Təqsirləndirilən şəxs azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edildikdə vurulmuş zərərin məhkumun şəxsi əmlakı hesabına ödənilməsi mümkün olmadıqda icra sənədi məhkumun cəza çəkdiyi müəssisəyə göndərilməlidir. İcra sənədində borcun (borcun qalığının) və borclunun əmək haqqından tutulmalı məbləğin faizi göstərilməlidir. İcra sənədinin göndərilməsi barədə məktubun surətləri tələbkara və icraya nəzarət edən icra məmuruna göndərilir.

344.              Zərərin ödənilməsi barədə icra sənədinin icrası üzrə tələbin borclunun əmlakına yönəldilməsi təliqə məktubunda qeyd edilməlidir. İcra sənədlərində tələbin cinayət əməli nəticəsində vurulan ziyan üzrə olduğu mütləq qeyd edilməli, həmçinin məhkumun cinayət qanununun hansı maddəsi ilə məhkum olunduğu göstərilməlidir.

345.              Məhkəmənin hökmündə borcun bir neçə şəxs tərəfindən müştərək qaydada ödənilməsi göstərilmişdirsə, icra sənədi borcluların sayına uyğun yazılmalı və hər icra sənədində ümumi məbləğ və müştərək borcluların hamısı haqqında məlumat göstərilməlidir. İcra sənədləri ardıcıl saylarla nömrələnməlidir.

346.              Cinayət işi üzrə hökmün, qərarın, habelə yuxarı instansiya məhkəməsinin hökmünün, qərarının icra edilməsi barədə məlumat alındıqdan sonra iş üzrə icraat qurtarmış hesab edilir və iş məhkəmənin arxivinə verilir.

347.              Kargüzarlıq xidməti hökmün və digər qərarın icrası barədə məlumat almadıqda, məhkəmə iclasına sədrlik etmiş hakimə və ya məhkəmə sədrinə vaxtaşırı məruzə etməli və bu barədə icranı həyata keçirməli olan orqana sorğular göndərməlidir.

348.              Məhkəmədən gizlənən şəxsin axtarılması haqqında cinayət işi üzrə qərar olduqda iş ancaq gizlənən şəxs tutulduqdan və onun haqqında çıxarılan hökmün, qərarın icrası barədə məlumat alındıqdan sonra qurtarmış hesab edilir və məhkəmənin arxivinə təhvil verilir.

349.              Təqsirləndirilən şəxsin axtarışı haqqında məhkəmə qərarının icrası polis orqanlarına sorğu göndərilməklə, icra barədə məlumat olmadıqda isə bu barədə ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora CPM-in 319.3-cü maddəsinə əsasən məlumat verilməklə müntəzəm surətdə yoxlanılmalıdır. Təqsirləndirilən şəxsin axtarılmasına dair yazışmalar formal olmamalı, vaxtaşırı polis orqanlarına sorğu məktubları göndərilməli, təqsirləndirilən şəxs barəsində polis orqanları tərəfindən axtarış işi açılıb-açılmaması dəqiqləşdirilməlidir.

350.              Prosessual məcburiyyət tədbirlərinin tətbiq edilməsi ilə bağlı məhkəmə qərarlarının surəti kargüzarlıq xidməti tərəfindən 3 gündən gec olmayaraq, icra edilməsi üçün təqsirləndirən şəxsin həbsdə saxlanılma yerinin müdiriyyətinə göndərilir. Təqsirləndirilən şəxs barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildiyi halda, bu xarakterli qərarların surəti qərar elan olunan gün təqsirləndirilən şəxsin saxlanılması üçün aidiyyəti polis orqanına verilir.

351.              İstintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması və əməliyyat–axtarış tədbirlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı təqdimatlar üzrə məhkəmə qərarlarının surəti də 3 gündən gec olmayaraq, CPM-in 448.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş şəxslərə (CPM-in 177.3.4-177.3.6-cı maddələrində göstərilən istintaq hərəkətlərinin məcburi aparılması ilə bağlı təqdimatlar üzrə qərarlar istisna olmaqla) göndərilir. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərindən və ya qərarlarından məhkəməyə şikayət verilməsi ilə bağlı müraciətlər üzrə məhkəmə qərarlarının surəti şikayət vermiş şəxsə, hərəkətindən və ya qərarından şikayət verilən şəxsə, ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora və ya yuxarı prokurora, habelə şəxsin hüquq və azadlıqlarının pozulmasına yol vermiş vəzifəli şəxsə qarşı tabeçilik qaydasında yuxarı orqanın rəhbərinə göndərilir.

352.              Cinayət işi üzrə çıxarılmış xüsusi qərarlar kitabda (54 nömrəli əlavə) qeydə alınır və ayrıca qovluqda ardıcıllıqla saxlanılır. Onların icrasına həmin qərarı çıxarmış məhkəmə (sədrlik edən hakim) nəzarət edir. Xüsusi qərarların icrasına nəzarət məsləhətçiyə də həvalə edilə bilər. ^[122]

 

18. MÜLKİ MƏHKƏMƏ İCRAATI ÜZRƏ MƏHKƏMƏ AKTLARININ İCRAYA YÖNƏLDİLMƏSİ

 

353.              Məhkəmənin qətnaməsi, qərardadı qanuni qüvvəyə mindikdən sonra növbəti iş günündən gec olmayaraq icra sənədi verilir.

Dərhal icra edilməli olan məhkəmə qətnamələri və qərardadları üzrə icra sənədi iş üzrə qətnamə və qərardadın qəbul edildiyi günün ertəsi günündən gec olmayaraq verilir.[123]

354.              İcra sənədi düzəlişə yol verilmədən aydın və səlis doldurulmalıdır.

355.              İcra sənədində aşağıdakılar göstərilir:

355.1.          məhkəmənin adı;

355.2.          icra sənədinin verilməsinə əsas olan iş (material) və onların nömrələri;

355.3.          icra edilməli olan qərarın qəbul edildiyi tarix;

355.4.          tələbkar və borclunun soyadı, adı, atasının adı, onların yaşayış yeri, borclunun doğulduğu yer və tarix, onun iş yeri, tələbkar və borclu hüquqi şəxsin adı, ünvanı;

355.5.          məhkəmə qərarının nəticə hissəsi;

355.6.          məhkəmə qərarının qanuni qüvvəyə mindiyi tarix;

355.7.          icra sənədinin verildiyi vaxt və onun icraya yönəldilməsi müddəti.

356.              Məhkəmə qərarına əsasən verilmiş icra sənədi hakim tərəfindən imzalanır və məhkəmənin möhürü ilə təsdiqlənir.

357.              İcra sənədlərinin vaxtında və düzgün icra edilməsinə nəzarət icra qurumunun rəhbəri və məhkəmə tərəfindən öz səlahiyyətləri daxilində həyata keçirilir. ^[124]

İcraata başlama haqqında qərarın surəti qanunla müəyyən edilmiş müddətdə məhkəməyə daxil olmadıqda kargüzarlıq xidmətinin aidiyyəti işçisi tərəfindən hakimin imzası ilə təkrar sorğu hazırlanır və göndərilir.

358.               Nikahın pozulması, nikahın etibarsız hesab edilməsi, valideynlik hüquqlarından məhrum etmə, valideynlik hüquqlarının məhdudlaşdırılması, övladlığa götürmə və övladlığa götürmənin ləğvi barədə işlər üzrə qətnamə qanuni qüvvəyə mindikdən sonra qətnamədən çıxarış kargüzarlıq xidməti tərəfindən 3 gün müddətində müvafiq vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının dövlət qeydiyyatı orqanına göndərilir.

359.              Məhkəmənin qətnaməsi, qərar və ya hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən orqanın rəhbərinə, vəzifəli şəxsə, yaxud tabelik qaydasında yuxarı orqana və ya vəzifəli şəxsə qətnamənin qanuni qüvvəyə minməsindən sonra kargüzarlıq xidməti tərəfindən 3 gün müddətində göndərilir. Qətnamənin icrası barədə onun rəsmi qaydada verildiyi gündən 1 ay müddətində məhkəməyə məlumat verilmədikdə, kargüzarlıq xidməti müvafiq vəzifəli şəxsin ünvanına qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş məsuliyyətin elan edilməsinə dair xəbərdarlıq məktubunun göndərilməsini təmin etməlidir.

360.              Hərbi vəzifəli şəxslərin və hərbi idarə orqanlarının qərarları və hərəkətlərindən (hərəkətsizliyindən) mübahisələrə dair işlər üzrə qanuni qüvvəyə minmiş qətnamələrin icraya yönəldilməsi də eyni qaydada həyata keçirilir. [125]

361.              İcra sənədinə aid tələblərin pozulması nəticəsində icra məmuru «İcra haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsinə uyğun olaraq icra sənədini məhkəməyə qaytardıqda kargüzarlıq xidmətinin işçiləri yol verilmiş pozuntuları 3 gün müddətində aradan qaldırmalı və həmin icra sənədini icra üçün yenidən icra məmuruna göndərməlidir.

362.              Yuxarı instansiya məhkəməsi tərəfindən ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş məhkəmə qərarlarının icrası həmin hissədə yuxarı instansiya məhkəməsi tərəfindən həyata keçirilir.

363.              İcra sənədi poçt rabitəsi vasitəsilə göndərildikdə sənəd sifarişli məktuba qoşulur.

364.              İcra sənədi tələbkara şəxsən təqdim edildikdə bu barədə ondan qəbz alınır.

365.              Tələbkarın yazılı xahişi ilə icra sənədi məhkəmə tərəfindən icra edilmək üçün xahişdə göstərilən ünvana göndərilməsi mümkündür. Belə xahiş “Elektron məhkəmə” informasiya sistemində yaradılmış elektron kabinet vasitəsilə “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş elektron sənəd formasında verilə bilər. Borclu işləmədikdə icra sənədi onun yaşayış yeri üzrə icra məmuruna göndərilir.^[126]

366.              İcra sənədinin icraya yönəldilməsini təsdiq edən məlumat alındıqdan sonra iş məhkəmənin arxivinə təhvil verilir.

367.              İddia tələbi rədd edilmiş mülki və ya kommersiya mübahisələrinə dair işlər üzrə icraat qətnamə qanuni qüvvəyə mindikdən sonra qurtarmış hesab edilir və iş məhkəmənin arxivinə təhvil verilir. [127]

368.              “İcra haqqında” Qanunun 20.7-ci maddəsinə uyğun olaraq icra məmuru tərəfindən məhkəməyə qaytarılmış icra sənədi kargüzarlıq xidməti işçiləri tərəfindən aidiyyəti işə əlavə edilməlidir.[128]

369.              Mülki və ya kommersiya mübahisələrinə dair işlər üzrə çıxarılmış xüsusi qərardadlar kitabda (54 nömrəli əlavə) qeydə alınır və ayrıca qovluqda ardıcıllıqla saxlanılır. [129]

370.              Kargüzarlıq xidməti işçiləri bilməlidir ki, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə başqa qaydalar nəzərdə tutulmamışsa, xarici məhkəmələrin qətnamələrinin tanınması şərtləri və qaydası və icra edilməsi MPM-də nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir. [130]

Xarici məhkəmələrin qətnamələri, qətnamənin qanuni qüvvəyə mindiyi andan 3 il müddətində məcburi qaydada icraya yönəldilir. ^[131]

371.              MPM-in 468-ci maddəsinə əsasən xarici dövlətin məhkəmə qətnaməsi və Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin qərardadı əsasında bu qətnamənin məcburi qaydada icra edilməsinin həll olunması haqqında məhkəmə qətnaməsinin icra edilmə yerinə göndərilməklə icra vərəqəsi verilir.

Xarici dövlətin məhkəmə qətnaməsinin məcburi qaydada icra edilməsi barədə hərəkətlər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən qətnamənin icrasını həyata keçirən orqanlar tərəfindən edilir.

 

19. İNZİBATİ XƏTALAR HAQQINDA İŞLƏR ÜZRƏ QƏRARLARIN İCRAYA YÖNƏLDİLMƏSİ

 

372.              Kargüzarlıq xidməti inzibati xətalara dair işlər üzrə məhkəmə qərarlarının icrasını Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsi və «İcra haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirir.

373.              İnzibati cərimə növündə inzibati tənbeh tətbiq etmə haqqında məhkəmənin qərarı qanuni qüvvəyə mindikdən və ya Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 143-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş möhlət verilmənin, təxirə salmanın müddəti bitdikdən on gündən gec olmayaraq inzibati xəta törətmiş şəxs inzibati cəriməni ödəməlidir.[132]

374.              Həmin müddətdə inzibati cərimə ödənilmədikdə, inzibati cərimə növündə inzibati tənbeh tətbiq etmə haqqında məhkəmənin qərarı məcburi icraya yönəldilir.

375.              Barəsində inzibati həbs və ya xüsusi hüququn məhdudlaşdırılması tətbiq edilmiş şəxslər haqqında çıxarılmış qərarlar icra edilmək üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına göndərilir.

376.              İnzibati xətanın törədilməsində alət və ya inzibati xətanın bilavasitə obyekti olmuş predmetin ödənişlə və ya ödənişsiz müsadirəsi barədə qərarlar əmlakın olduğu yer üzrə icra məmuruna göndərilir.[133]

377.              İnzibati xətalara dair işlər üzrə icraat həmin iş üzrə qərarın surətinin göndərildiyi müvafiq orqandan qərarın icra olunduğuna dair məlumat alındıqdan sonra qurtarmış hesab edilir və məhkəmənin arxivinə təhvil verilir.

 

20. SƏNƏDLƏRİN VƏ MƏHKƏMƏ QƏRARLARININ İCRASINA NƏZARƏTİN TƏŞKİLİ

 

378.               Sənədlərdə olan təkliflərin, tapşırıqların və məsələlərin icrasına daim nəzarət edilməlidir. Belə nəzarətdən məqsəd sənədlərin vaxtında və keyfiyyətli icrasına nail olmaqdır.

379.              Sənədlərin və onlarda olan tapşırıqların icrasına nəzarəti məhkəmə sədri və ya məhkəmə aparatının rəhbərləri həyata keçirirlər.

Sənədlərin icrasına bilavasitə nəzarət edilməsi kargüzarlıq xidmətinə və məhkəmədə xüsusi olaraq yaradılan nəzarət xidmətinə tapşırılır. Struktur bölmələrində sənədlərin icrasına nəzarəti struktur bölmələrinin kargüzarlıq üçün məsul olan əməkdaşları həyata keçirirlər.

380.              Aşağıdakı sənədlər xüsusi nəzarətə götürülür:[134]

380.1.         bilavasitə qanunvericilik aktlarının və məhkəmə qərarlarının icrası ilə əlaqədar sənədlər;

380.2.         icra müddəti göstərilməklə müvafiq dövlət hakimiyyəti orqanlarından və ya yuxarı instansiya məhkəmələrindən daxil olan sənədlər;[135]

380.3.         icra müddəti göstərilməklə məhkəmələrin özlərinin müəyyən etdikləri tapşırıqlarını nəzərdə tutan sənədlər.

Məhkəmə sədrinin göstərişi ilə icrasının nəticəsinin məruzə edilməsi nəzərdə tutulan digər sənədlər də nəzarətə götürülə bilər. ^[136]

381.              Sənədlərin ümumi icra müddəti qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq məhkəmənin özü tərəfindən müəyyən edilir. ^[137]

Hər hansı ayrıca sənədin icrası ilə əlaqədar məhkəmənin sədri və ya yuxarı instansiya məhkəməsi sədri tərəfindən xüsusi icra müddəti müəyyən edilə bilər.

382.              Sənəddə cavab alınmaq üçün müddət göstərilmişdirsə, bir qayda olaraq, həmin müddətə riayət edilməlidir.

383.              Sənədin icra müddəti onun məhkəməyə daxil olduğu vaxtdan hesablanır.

384.              Məhkəmə sədrinin sənədin icra müddətini icraçının (icraçıların) əsaslandırılmış yazılı xahişi ilə uzatmaq hüququ vardır.^[138]

385.              Sənəd dövriyyəsi böyük olan məhkəmələrdə sənədlərin icrasına nəzarət, nəzarət vərəqələrində qeydlər edilməklə aparılır (55 nömrəli əlavə). Sənəd dövriyyəsi kiçik olan məhkəmələrdə nəzarət daxil olan və göndərilən sənədlərin qeydiyyat kitablarında nəzarətdə olması barədə qeydiyyat aparılmaqla həyata keçirilir (56 nömrəli əlavə).

386.              Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi tətbiq edilən təşkilatlar istisna olmaqla, nəzarət vərəqələrində, habelə nəzarətdə olan sənədlərdə (birinci vərəqin yuxarı sağ kənarında) nəzarət işarəsi («N») qoyulur və ya «Nəzarətdədir» ştampı vurulur (12 nömrəli əlavə). Bundan sonra sənəd icraçıya verilir,vərəqənin əlavə nüsxəsi isə nəzarət kartotekasına qoyulur.[139]

387.              Sənədlərin icrasına nəzarət kitabda qeydlər edilməklə aparılır.

388.              Sənədlərin icrasının gedişi haqqında məlumat «İcra haqqında qeyd» sütununda qeyd edilir.

389.              Sənəd ancaq orada qaldırılan məsələlər həll olunduqda və sənəd göndərənə mahiyyətcə cavab verildikdə icra edilmiş sayılır.

Əgər icra sənədləşdirilməmişdirsə, bu barədə nəzarət vərəqəsinin «İcra haqqında qeyd» sütununda məlumat yazılır.

390.              Nəzarətdə olan sənədlərin icrası haqqında məhkəmə sədrinə ayda 1 dəfə məlumat verilir.

Digər sənədlərin icrasının gedişi və nəticələri haqqında məlumat ildə azı 1 dəfə təhlil edilir. Təhlil əsasında sənədlərin icrasını sürətləndirmək və icra intizamını yüksəltmək məqsədi ilə müvafiq tədbirlər planı işlənib hazırlanır.

391.              Sənədlərin və məhkəmə qərarlarının icrasına nəzarət edilməsi ilə bağlı bütün yazışma işlərinin aparılmasını kargüzarlıq xidməti həyata keçirir.

392.              Məhkəmə qərarları (dərhal icra edilməli olan məhkəmə qərarları istisna olmaqla) qanuni qüvvəyə mindikdən sonra icraya yönəldilir. İcra sənədlərinin vaxtında və düzgün icra edilməsinə nəzarət icra qurumunun rəhbəri və hakim tərəfindən öz səlahiyyətləri daxilində həyata keçirilir. ^[140]

393.              İcra olunmaq üçün göndərilən məhkəmə qərarlarının surətləri və məhkəmə tərəfindən verilən icra sənədi məhkəmə iclasına sədrlik etmiş hakim tərəfindən imzalanır və məhkəmənin gerbli möhürü ilə təsdiq edilir.

394.              Qərarların icra edilməsi ilə əlaqədar məlumatlar işə tikilir. İcraatı başa çatan işlər yalnız məhkəmə sədrinin və ya məhkəmə iclasına sədrlik edən hakimin dərkənarı ilə arxivə təhvil verilir.

395.              Sənədlər bir qayda olaraq, icra edildikdən sonra nəzarətdən çıxarılır. Sənədin icrası və nəzarətdən çıxarılması haqqında məlumat nəzarət kitabında qeyd edilir. Digər hallarda sənədi nəzarətdən yalnız onu nəzarətə götürmüş vəzifəli şəxs çıxarılır. Bu zaman sənəddə və nəzarət kitabında «Nəzarət götürülmüşdür» qeydi yazılır. ^[141]

 

21. MADDİ SÜBUTLARIN QEYDƏ ALINMASI VƏ SAXLANILMASI

 

396.              Cinayət işləri üzrə maddi sübutlar və məhkumların şəxsi sənədləri, habelə həmin məhkəmə tərəfindən işlərə əlavə edilən maddi sübutlar və əşyalar bu Təlimata uyğun olaraq qeydə alınır və saxlanılır (57 nömrəli əlavə).

397.              Mülki məhkəmə icraatı qaydasında baxılan işlər üzrə məhkəmə tərəfindən qəbul edilmiş maddi sübutlar işdə saxlanılır. [142]

398.              İşə əlavə edilə bilməyən maddi sübutlar (əşyalar) məsləhətçinin (məhkəmə iclas katibinin) məsuliyyəti altında dəmir seyfdə, məhkəməyə gətirilə bilməyən sübutlar isə olduqları yerdə saxlanılır.

399.              İstintaq və təhqiqat orqanlarından daxil olan cinayət işləri üzrə maddi sübutların mövcudluğu və tamlığı təqdim edilən müşayiət məktubu və arayış üzrə yoxlanılır. Təqdim edilmiş maddi sübutlar haqqında arayış və ya işə əlavə edilməsi göstərilmiş maddi sübut olmadıqda akt tərtib edilir, məhkəmə sədri və kargüzarlıq xidməti əməkdaşı tərəfindən imzalanır.

400.              Məhkəmənin tələbi ilə idarə, müəssisə və təşkilatlardan daxil olmuş mülki məhkəmə icraatı qaydasında baxılan işlər üzrə maddi sübutlar təliqə məktubu əsasında yoxlanılır və kitabda (57 nömrəli əlavə) qeyd edilir. [143]

401.              Maddi sübutların gələcək taleyi haqqında məhkəmə tərəfindən qərar çıxarıldıqda müvafiq sənədə (maddi sübutların məhv edilməsinə dair akt, müsadirə edilməli və ya satılmalı olan əşyaları qəbul edən orqanın qəbzi və s.) əsaslanmaqla həmin qərarın nə vaxt çıxarıldığı və icra olunduğu kitabda qeyd edilir.

402.              Məhkəmənin hökmü əsasında müsadirə edilməli və ya satılmalı olan əşyalar, kargüzarlıq xidməti tərəfindən maddi sübutların qeydiyyatı kitabına imza etdirilməklə, hökmdən çıxarışla birlikdə icra məmuruna təhvil verilir. Maddi sübutların məhv edilməsinə dair akt və ya təhvil verilməsinə dair qəbz işə tikilir.

403.              Məhkəmənin qərarı ilə sahiblərinə qaytarılmalı olan maddi sübutlar onlara qəbzlə verilir və qəbz işə tikilir.

404.              Təqsirləndirilən şəxs həbs edilərkən götürülmüş şəxsiyyət vəsiqəsi, hərbi bilet və s. Sənədlər ayrıca zərfə qoyulub möhürlənir, işə baxıldıqdan sonra aidiyyəti üzrə müvafiq orqana, şəxsiyyət vəsiqəsi isə göstərişlə birlikdə təcridxanaya, yaxud icra yerinə göndərilir.

405.              İş üzrə icraata xitam verildikdə, bəraət hökmü çıxarıldıqda həbsə alınan şəxs həbsdən azad olunduğu hallarda ondan alınmış bütün sənədlər şəxsin özünə qaytarılır və imza etdirilmiş qəbz işə tikilir.

406.              Azadlıqdan məhrum edilmiş hərbi mükəlləfiyyətli şəxsin hərbi bileti, hərbi çağırışçının bileti hökm qanuni qüvvəsini aldıqdan sonra məhkumun qeydiyyatda olduğu Azərbaycan Respublikası Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin yerli idarə, şöbə və bölməsinə göndərilir. [144]

407.              Cinayət işində, sadələşdirilmiş icraat materialında və xüsusi ittihamlı materialda şəxsiyyət vəsiqəsi və ya hərbi bilet olmadığı hallarda bu barədə məhkəmə istintaq təcridxanasına və ya müvafiq orqanlara məlumat verir.

 

22. İŞLƏRLƏ (MATERİALLARLA) TANIŞLIQ, ONLARIN GÖNDƏRİLMƏSİ VƏ SƏNƏDLƏRİN VERİLMƏSİ QAYDALARI

 

408.              Məhkəmənin binasında işlə (materiallarla) tanış olmağa ancaq məhkəmə sədri və ya hakimin icazəsi ilə aşağıdakı sənədlər təqdim edildikdə icazə verilir:

408.1.         cinayət məhkəmə icraatı üzrə təqsirləndirilən şəxslərə və zərər çəkmiş şəxslərə, mülki icraat üzrə tərəflərə, üçüncü və maraqlı şəxslərə, şəxsiyyəti təsdiq edən sənədləri (şəxsiyyət vəsiqəsi, hərbi bileti, qulluq vəsiqəsi və s.) təqdim etdikdə;

408.2.         işdə iştirak edən müdafiəçilər (vəkillər) xidməti vəsiqəsini və vəkillər qurumunun orderini təqdim etdikdə;

408.3.         işdə iştirak edən digər şəxslər və onların nümayəndələri səlahiyyətlərinə dair etibarnamə və şəxsiyyətini təsdiq edən sənədi təqdim etdikdə;

408.4.         yuxarı məhkəmələrin hakimlərinə, prokurora və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada digər səlahiyyətli şəxslərə şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd və xidməti vəsiqə təqdim edildikdə.

409.              İşlər (materiallar) ancaq qanunla işi tələb etmək səlahiyyəti olan məhkəmə orqanının yazılı tələbnaməsinə əsasən məhkəmə sədrinin sərəncamı əsasında xüsusi poçt rabitəsi və ya kuryer vasitəsilə göndərilir.

410.              İş məhkəməyə qayıdana qədər onun göndərilməsi haqqında tələbnamə və işin göndərilməsinə dair yazılmış məktubun surəti, hökmün (qərarın) və ya qətnamənin (qərardadın) surəti kitabda qeydiyyat aparılmaqla (58 nömrəli əlavə) nəzarət qovluğunda saxlanılır.

411.              İşin kimə, nə zaman və hansı sorğu üzrə göndərildiyi və məhkəməyə qaytarıldığı vaxt qeydiyyat vərəqəsində qeyd edilir.

412.              İşdə olan sənədlərin əsli məhkəmə qətnaməsi qanuni qüvvəyə mindikdən sonra həmin sənədləri təqdim etmiş şəxslərin xahişi ilə onlara qaytarılır. ^[145]

Həmin şəxslər bu sənədləri tələb etməklə eyni zamanda onların lazımi qaydada təsdiq olunmuş surətlərini məhkəməyə təqdim edir və ya işdə qalan surətlərin həqiqiliyini təsdiq etməyi məhkəmədən xahiş edirlər.

Qətnamə qanuni qüvvəyə minənədək iş üzrə icraat prosesində sənədlər onları təqdim edən şəxslərə o şərtlə qaytarılır ki, məhkəmə bu sənədlərin qaytarılmasının mübahisənin düzgün həllinə xələl gətirməyəcəyinə əmin olsun.

413.              Məhkəmənin hökmü qanuni qüvvəyə mindiyi gündən bir il keçdikdən sonra və ya cinayət prosesini həyata keçirən orqanın cinayət təqibi üzrə icraata xitam verilməsi haqqında qərarı qüvvəyə mindikdən sonra cinayət təqibi üzrə icraatın materiallarında olan sənədlərin əsilləri qanuni sahiblərinin xahişi ilə onlara qaytarılır. Bu halda kargüzarlıq xidməti cinayət təqibi üzrə icraatın materiallarına saxlandığı yerdən asılı olaraq qaytarılan sənədlərin surətlərini çıxarmalı, doğruluğunu «əsli ilə düzdür» ştampı ilə (12 nömrəli əlavə) təsdiq etməli və həmin materiallarda saxlamalıdır. ^[146]

414.              Məhkəmə qərarlarının surətləri hakimin imzası və məhkəmənin möhürü ilə təsdiq edilməlidir.

415.              Məhkəmə qərarının surətini alan şəxs bu barədə qəbzdə və ya məlumat vərəqində imza etməlidir. Əgər məhkəmə qərarının surəti ərizəçiyə poçt rabitəsi vasitəsilə göndərilirsə, bu barədə məlumat vərəqində qeydiyyat aparılır. Sənədin əslini alan şəxs bu sənədin alınması barədə sənədin işdə qalan surətinə imza edir.

416.              Məhkəmə aktlarının və onların surətlərinin təkrarən verilməsi sənəd tələb edənin ərizəsi əsasında məhkəmə sədrinin icazəsi ilə kargüzarlıq xidməti tərəfindən «Dövlət rüsumu haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq dövlət rüsumu ödənilməklə verilir, həmin ərizə və dövlət rüsumunun ödənilməsi barədə sənəd isə işə tikilir.[147]

 

23. İŞLƏRİN VƏ MATERİALLARIN NOMENKLATURUNUN TƏRTİB EDİLMƏSİ, QOVLUQLARIN FORMALAŞDIRILMASI VƏ ARXİV İŞİNİN TƏŞKİLİ

 

417.       Qovluqların düzgün formalaşdırılması, sənədlərin tez tapılmasının təmin edilməsi, işlərin və materialların sistemləşdirilməsi və uçotu, onların saxlanma müddətinin müəyyən edilməsi və gələcəkdə arxivə lazımi səviyyədə təhvil verilməsi məqsədilə hər il məhkəmədə işlərin (materialların) ümumi nomenklatur-siyahısı tərtib olunur (59 nömrəli əlavə).

418.       Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində kargüzarlıq üzrə hər ilin əvvəlində aşağıdakı qovluqlar açılır:

418.1. məhkəmələrin fəaliyyəti ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının qanunlarına, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarına və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarına dair;

418.2.    İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarlarına dair;

418.3.    Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinə verilən sorğulara və onların baxılmasının nəticələrinə dair;

418.4.    Məhkəmə-Hüquq Şurasından daxil olmuş məlumat və qərarlara dair;

418.5.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu­nun qərarlarına dair;

418.6.    qanunvericiliyin sistemləşdirilməsi və kodifikasiyasına dair;

418.7.    məhkəmə aparatı işinin təşkilinə dair;

418.8.    məhkəmənin iş planına dair;

418.9.    məhkəmə sədrinin əmr və sərəncamlarına dair;

418.10.  məhkəmə fəaliyyətinin maddi-texniki, maliyyə və təsərrüfat təminatına dair;

418.11.  məhkəmə təcrübəsinin öyrənilməsinə və ümumiləş­dirilməsinə dair;

418.12.  məhkəmə statistikasının aparılmasına və təhlilinə dair;

418.13.  işlərin hakimlər arasında bərabər bölüşdürülməsinin cədvəllərinə dair;

418.14.  icra və əmək intizamına riayət edilməsi vəziyyətinin öyrənilməsinə və müzakirəsinə dair;

418.15.  daxili nəzarətin təşkilinə və xidməti araşdırmalara dair;

418.16.  məhkəmənin və hakimlərin illik iş fəaliyyətinin analitik təhlilinə dair;

418.17.  çıxarılmış xüsusi qərarlara (qərardadlara) dair (hər bir icraat üzrə ayrılıqda);

418.18.  yekun məhkəmə qərarlarının nüsxələrinin saxlanılmasına dair;

418.19.  məhkəmə aparatı işçilərinin şəxsi işlərinə və əmək müqavilələrinə dair;

418.20.  məhkəmə aparatı işçilərinin əmək kitabçalarına dair;

418.21.  məhkəmə aparatı işçilərinin attestasiyadan keçirilməsinə, ixtisasının artırılmasına və onlara dövlət qulluqçusunun ixtisas dərəcələrinin verilməsinə dair;

418.22.  dövlət təltiflərinə və mükafatlarına təqdim edilmiş məhkəmə işçiləri haqqında materiallara (arayışlar, xasiyyətnamələr və s.) dair;

418.23.  hakimlərin ezamiyyət və məzuniyyətlərinə dair;

418.24.  işçilərin ümumi yığıncaqlarının protokollarına dair;

418.25.  nəzarətə və ya xüsusi nəzarətə götürülmüş müraciətlərə baxılması nəticəsinə dair;

418.26.  icraatı dayandırılmış işlər üzrə nəzarətin təşkilinə dair (hər bir icraat üzrə ayrılıqda);

418.27.  şəxslərin qəbulu, onların təklif, ərizə və şikayətlərinə baxılması işlərinin təşkilinə dair;

418.28.  Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi ilə aparılan yazışmalara dair;

418.29.  Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Ədliyyə Akademiyası və Məhkəmə-Hüquq Şurası yanında Hakimlərin və dövlət ittihamçılarının tədrisi sektoru ilə yazışmalara dair;

418.30.  digər məhkəmələrlə yazışmalara dair;

418.31.  dövlət hakimiyyət orqanları ilə yazışmalara dair;

418.32.  digər orqanlar ilə yazışmalara dair;

418.33.  göndərilən poçtun reyestrlərinin surətlərinə dair;  

418.34.  elektron sənədlərə, teleqram, telefonoqram və faksoqrama dair;

418.35. arxiv işlərinə dair;

418.36.  kitabxana işinin təşkilinə dair;

418.37.  beynəlxalq əlaqələrə dair;

418.38.  ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsinin kütləvi informasiya vasitələrində işıqlandırılmasına dair;

418.39.  konfrans, seminar və sair tədbirlərin materiallarına dair;

418.40.  icra məmurlarının fəaliyyətinə dair;

418.41.  digər məsələlərə dair.

419.       Təlimatın 418-ci bəndində göstərilənlərdən əlavə Azərbaycan Respublikasının birinci instansiya məhkəmələrinin aparatlarında aşağıdakı qovluqlar tərtib edilir:

419.1.    məhkəmə təcrübəsi və ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi vəziyyəti barədə məhkəmə sədrinin müvafiq apellyasiya instansiyası məhkəmələrinin Rəyasət Heyətinin və Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun iclaslarında verdiyi məlumatlara dair;

419.2.    yuxarı instansiya məhkəmələri tərəfindən göndərilmiş metodiki tövsiyələrə dair;

419.3.    Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin əmr və təlimatlarına dair;

419.4.    yuxarı instansiya məhkəmələrinə göndərilmiş işlərə dair (hər bir icraat üzrə ayrılıqda);

419.5.    yuxarı instansiya məhkəmələri tərəfindən ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş məhkəmə qərarlarına dair (hər bir icraat üzrə ayrılıqda);

419.6.    məhkəmə qərarları ilə icraatı dayandırılmış icra sənədlərinə dair (37 nömrəli əlavə).

420.       Təlimatın 418-ci bəndində göstərilənlərdən əlavə Azərbaycan Respublikası apellyasiya instansiyası məhkəmələrinin və Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin aparatlarında aşağıdakı qovluqlar tərtib edilir:

420.1.    məhkəmə aparatının strukturuna, ştat cədvəlinə və xərc smetasına dair;

420.2.    məhkəmə kollegiyalarının tərkibinə və onların işinin təşkilinə dair;

420.3.    məhkəmə kollegiyalarında baxılan işlərin siyahısına dair;

420.4.    məhkəmə kollegiyalarının qərarlarının surətinin saxlanılmasına dair;

420.5.    məhkəmə təcrübəsinin ümumiləşdirilməsi ilə əlaqədar işlərin (materialların) məhkəmələrdən tələb edilməsinə, qaytarılmasına və icmal məktublara dair;

420.6.    məhkəmə təcrübəsinin ümumiləşdirilməsi nəticəsində aşkara çıxan qanun pozuntuları ilə bağlı hakimlər haqqında intizam icraatının başlanması üçün məhkəmə sədrinin Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciətinə dair;

420.7.    işlərə baxılarkən hakimlər haqqında çıxarılmış xüsusi qərarlarla (qərardadlarla) əlaqədar məhkəmə sədrinin Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciətinə dair;

420.8.    şəxslərin hakimlər haqqında korrupsiya hüquqpozmaları ilə bağlı məlumatları ilə əlaqədar məhkəmə sədrinin Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciətinə dair.

421.       Təlimatın 418 və 420-ci bəndlərində göstərilənlərdən əlavə Azərbaycan Respublikası apellyasiya instansiyası məhkəmələrinin aparatlarında aşağıdakı qovluqlar tərtib edilir:

421.1.    Rəyasət Heyətinin qərarlarına və iclas protokollarına dair;

421.2.    məhkəmə kollegiyaları sədrlərinin və həmin apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələri sədrlərinin məhkəmə təcrübəsi üzrə məlumatlarına dair;

421.3.    qanunvericilik aktlarının düzgün tətbiq edilməsi barədə həmin apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələrinə metodik köməyə dair;

421.4.    apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələri və apellyasiya instansiyası məhkəmələri sədrlərinin məhkəmə təcrübəsi və ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi vəziyyəti barədə Ali Məhkəmənin Plenumunun iclaslarında verdikləri məlumatlara dair;

421.5.    apellyasiya məhkəməsi və həmin apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələri hakimlərinin mükafatlandırılması barədə Məhkəmə-Hüquq Şurasına verilmiş təkliflərə dair;

421.6.    apellyasiya məhkəməsinin ərazi yurisdiksiyasına aid edilmiş birinci instansiya məhkəmələri hakimlərinin və apellyasiya məhkəməsi hakimlərinin intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi barədə Məhkəmə- Hüquq Şurasına verilmiş müraciətlərə dair.

422.       Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Aparatında Təlimatın 418 və 420-ci bəndlərində göstərilənlərdən əlavə aşağıdakı qovluqlar tərtib edilir:

422.1.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin sədrinin kassasiya qaydasında verdiyi təqdimatlara dair;

422.2.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumuna Ali Məhkəmənin sədrinin əlavə kassasiya qaydasında və ya yeni açılmış hallar üzrə verdiyi təqdimatlara dair;

422.3.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu­nun gündəliyinə və iclas protokollarına dair;

422.4.    qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə müraciətlərə və onların baxılmasının nəticələrinə dair;

422.5.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun ümumi məsələlər üzrə qərarlarına və onların icrasına dair;

422.6.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun xüsusi qərarlarına və onların icrasına dair;

422.7.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun hüquq və azadlıqlarının pozulması ilə bağlı yeni hallar və ya yeni açılmış hallar üzrə qərarlarına və onların icrasına dair;

422.8.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarlarından verilən şikayətlər üzrə qərarlarına dair;

422.9.    Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi sədrinin Azərbaycan Respublikası məhkəmələri hakimlərinin səlahiyyətlərinə xitam verilməsi barədə Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciətlərinə dair;

422.10.  Elmi-Məsləhət Şurasının fəaliyyətinə dair;

422.11.  Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin bülleteninin nəşrinə dair;

422.12. əfv etmə materiallarına dair.

423. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsinin Aparatında Təlimatın 418 və 420-ci bəndlərində göstərilənlərdən əlavə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsi yanında Elmi-Məsləhət Şurasının fəaliyyətinə dair qovluq aparılır.

424.       İş və material nomenklaturunu kargüzarlıq xidməti əməkdaşları tərtib edir, məhkəmənin sədri isə təsdiq edir. İcra edilmiş sənədlər təsdiq edilmiş iş və material nomenklaturuna uyğun olaraq qovluqda formalaşdırılır.

425.       Qovluqlar saxlanılmaq üçün məhkəmənin arxivinə təhvil verilməzdən əvvəl kargüzarlıq xidməti tərəfindən aşağıdakı tələblərə riayət edilməlidir:

425.1.    qovluqda sənədlərin siyahı üzrə hamısının olub-olmadığını yoxlamaq;

425.2.    qovluqda işə və materiala tikilməli sənədlərin bu Təlimata uyğun surətdə qeydə alınıb-alınmadığını yoxlamaq və qeydə alınmamış sənədlər aşkar edildikdə, onları qeydə almaq;

425.3.    qovluqda sənədlərin yerləşməsinin düzgünlüyünü yoxlamaq;

425.4.    işlərin və materialların siyahısının tikilmiş sənədlərə uyğun gəlib-gəlmədiyini yoxlamaq;

425.5.    qovluğun vərəqlərini sağ küncdən başlayaraq, ardıcıllıqla adi karandaşla nömrələmək.

426.       Qovluğun məhkəmənin arxivinə təhvil verilməli olub-olmadığı iş nomenklaturuna uyğun müəyyən edilir.

427.       Məhkəmə işləri və materialları arxivdə illər və nömrələr üzrə saxlanılır. Məhkəmənin cari arxivinə verilmiş sənədlərin istifadə üçün götürülməsi yalnız məhkəmənin sədrinin icazəsi ilə mümkündür.

428.       Növbəti ilə adlayan işlər istisna olmaqla, bir ilin bütün sənədləri qovluqlarda yerləşdirilir. Bir qovluqdakı vərəqlərin sayı 200-250-dən çox olmamalıdır. Sənədlər qovluğa bir nüsxədə tikilir.

430.       İşlərin və materialların nomenklaturu tərtib edilərkən, işlər və materiallar formalaşdırılarkən və sənədlərin işlərə düzgün daxil edilməsi yoxlanılarkən məhkəmə sənədlərinin ekspertizası keçirilir. Ekspertizanı məhkəmədə daimi fəaliyyət göstərən sənədlərin ekspertizası və arxiv işi üzrə ekspert komissiyası aparır. Ekspert komissiyasının tərkibi məhkəmə sədri tərəfindən təsdiq edilir.

431.       Sənədlər (işlər və materiallar) Dövlət Arxivinə təhvil verilmək üçün hazırlanarkən onlar yenidən ekspertizadan keçirilməli, daim saxlanılan sənədlərin, işlərin və materialların siyahıları, ləğv edilmək üçün ayrılan sənədlərin, işlərin və materialların aktları tərtib edilməlidir.

432.       Məhkəmədə kağız və (və ya) elektron formada olan sənədlər “Milli arxiv fondu haqqında müəyyən edilmiş müvəqqəti saxlanma müddəti başa çatdıqdan sonra daimi saxlanmaq üçün Dövlət Arxivinə təhvil verilir. Arxivə təhvil verilməli olmayan sənədlər ekspertiza komissiyasının qərarı ilə məhkəmə sədrinin təsdiq etdiyi akt üzrə məhv edilir.[148]

433.       Sənədlər (işlər) daimi saxlanmaq üçün Dövlət Arxivinə təhvil verilərkən aşağıdakı tələblərə riayət edilməlidir:

433.1.    sənədlərin tərtibi və keyfiyyəti yoxlanılmalıdır;

433.2.    üz qabığında (qovluğun axırında), ümumi qovluqda isə, həm də bölmələrin siyahısında təsdiqləyici imza qoyulmalı, qovluğun nömrələnmiş vərəqlərinin sayı rəqəmlə və sözlə göstərilməli, lazım gəldikdə, vərəqlərin nömrələnməsinin xüsusiyyətləri və işə tikilmiş sənədlərin fiziki vəziyyəti qeyd edilməlidir;

433.3.    ara qatları, metal bəndlər, pərçimlər qovluqdan çıxarılmalı və sənədlər müəyyən edilmiş qaydada tikilməlidir.

434.       qovluğu arxivə təhvil vermək üçün hazırladıqdan sonra ümumi qovluğun bölmələr siyahısının birinci səhifəsində (sağdan aşağı küncdə), ayrı-ayrı qovluqların isə sonuncu sənədində (axırıncı səhifənin arxa tərəfində) «Arxivə» sözü yazılmış ştamp vurulmalıdır.

435.       İcrası başa çatmış işlər, materiallar və sənədlər, qovluqlar, kitablar və kartoçkalar saxlanılmaq üçün məhkəmənin cari arxivinə təhvil verilir.

436.       Arxivə təhvil verilməli olan məhkəmə işlərində və materiallarında onlara əlavə edilmiş bütün sənədlər tikilir, nömrələnir və siyahıya alınır, sonra isə işdəki vərəqlərin ümumi sayı kargüzarlıq xidməti əməkdaşının imzası ilə təsdiq edilir.

437.       Məhkəmə arxivinə təhvil verilmək üçün işlərin və materialların siyahısı məhkəmənin sədri və məsləhətçi (dəftərxana müdiri) tərəfindən imzalanır (60 nömrəli əlavə).

438.       Arxivə təhvil verilən işlərin və materialların qovluqlarında, həmçinin qeydiyyat vərəqərində və ya qeyd kitabında işin arxivə təhvil verilməsi barədə siyahı üzrə arxiv nömrəsi qoyulur və siyahının öz nömrəsi də göstərilir.

 

24. Elektron sənədlərlə bağlı kargüzarlığın aparılmasının xüsusiyyətləri[149]

 

439. Məhkəmələrin kargüzarlığı elektron formada da aparmaq hüququ vardır.

439-1. Mülki işlər və kommersiya mübahisələri üzrə məhkəmə və proses iştirakçıları tərəfindən ərizə, şikayət və digər sənədlərin elektron formada tərtib edilməsi, göndərilməsi, qəbulu, sənədlərin elektron qeydiyyatı və elektron dövriyyəsi Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi ilə birlikdə müəyyən etdiyi “Elektron məhkəmə” informasiya sistemindən istifadə qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilir.[150]

439-2. Cinayət məhkəmə icraatında  məhkəmə, cinayət prosesinin iştirakçıları və cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslər tərəfindən prosessual sənədlərin elektron formada tərtib edilməsi, göndərilməsi, qəbulu, sənədlərin elektron qeydiyyatı və elektron dövriyyəsi Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi və Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğu ilə razılaşdırmaqla müəyyən etdiyi cinayət mühakimə icraatında “Elektron məhkəmə” informasiya sistemindən istifadə qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilir.

440. Sənəd elektron formada qəbul edildikdə, məhkəmə bu Təlimatın 443-cü bəndində göstərilən informasiya sistemini tətbiq etməlidir.

441. Məhkəmələrdə elektron sənədlərin hazırlanmasına dair ümumi tələblər aşağıdakılardan ibarətdir:

441.1. elektron sənəd “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda göstərilən tələblərə cavab verməlidir;

441.2. elektron sənəd “Unicode” standartını, “UTF-8” formatını dəstəkləməlidir;

441.3. elektron sənədin cədvəl, təqdimat, mətn, qrafik və arxivləşdirmə redaktorlarında oxunma və redaktə olunma imkanları olmalıdır;

441.4. elektron sənəd “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 22-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş quruluşda olmalıdır;

441.5. elektron sənədin razılaşdırılması müvafiq vəzifəli şəxsin elektron və ya gücləndirilmiş elektron imzasının əlavə edilməsi yolu ilə həyata keçirilməlidir;

441.6. elektron sənədə qoşulan bütün əlavələr vahid elektron faylda birləşdirilməlidir və həmin sənədi təsdiq etmək səlahiyyəti olan şəxsin elektron və ya gücləndirilmiş elektron imzası ilə təsdiqlənməlidir;[151]

441.7. elektron sənəd dövriyyəsi sistemi tətbiq olunan məhkəmələrdə kağız daşıyıcıda daxil olan sənədlər və onların əlavələri skan edilərək, eyni formatda olan vahid elektron fayla çevrilir.

442. Elektron sənədin əsli və surəti “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq hazırlanır və təsdiq edilir.[152]

443. Məhkəmələrdə elektron sənədlərlə kargüzarlığın aparılması üçün aşağıdakı funksiyaların həyata keçirilməsini təmin edən informasiya sistemi tətbiq olunur:

443.1. elektron sənədin yaradılması;

443.2. rekvizitlərin və gücləndirilmiş elektron imzanın əlavə edilməsi;

443.3. elektron sənədin göndərilməsi;

443.4. elektron sənədin həqiqiliyinin yoxlanılması;

443.5. elektron sənədin alınmasının təsdiqi;

443.6. daxil olan və ya göndərilən elektron sənədin qeydiyyatı;

443.7. elektron sənədin yaradılması, qeydə alınması, göndərilməsi və saxlanılması zamanı kollektiv işin təmin edilməsi;

443.8. elektron sənədin icrasına nəzarət;

443.9. elektron sənədin axtarışı;

443.10. elektron sənədin saxlanılması.

444. Elektron sənəd aşağıdakı məlumatlar yoxlandıqdan sonra qəbul edilir və qeydə alınır:

444.1. elektron imza vasitələrindən istifadə etməklə, yoxlama məlumatları əsasında elektron sənədi təsdiq edən gücləndirilmiş elektron imzanın həqiqiliyi;

444.2. elektron sənədin bütün rekvizitləri;

444.3. gücləndirilmiş elektron imzadan istifadə etmiş imza sahiblərinin səlahiyyətləri.

445. Elektron sənəd çap edilərkən avtomatik olaraq birinci səhifənin üz tərəfində aşağıdakıları özündə əks etdirən qeydiyyat şifrəsi və ya ştrix-kod yerləşdirilməlidir:

445.1. məhkəmənin tam adı;

445.2. məhkəmənin hüquqi ünvanı;

445.3. elektron sənədin qeydiyyat nömrəsi və qeydiyyat tarixi.

446. Elektron sənəd göndərilməzdən əvvəl göndərən onun düzgün tərtib edildiyini (elektron imzanın, əsas və əlavə rekvizitlərin olmasını) və ünvanlanmasını yoxlayır.

447. Elektron sənədin qəbul edilməsi və qeydiyyatı onu göndərənə informasiya sistemi tərəfindən aşağıdakıları özündə əks etdirən elektron bildirişin göndərilməsi ilə təsdiq olunur:

447.1. bildirişi göndərən haqqında məlumatlar;

447.2. elektron sənədin qəbul edilməsi tarixi və vaxtı;

447.3. elektron sənədin qeydiyyatı tarixi və nömrəsi.

448. “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 27.3-cü maddəsi ilə müəyyən edilmiş hallarda alan elektron sənədi göndərən tərəfindən göndərilməmiş hesab etməlidir.

449. Göndərən tərəf elektron sənədin qəbul edildiyi barədə elektron bildirişi alanadək, “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 27.4-cü maddəsinə əsasən elektron sənəd alınmamış hesab olunur. Elektron sənədin göndərilməsindən sonra göndərənin göstərdiyi və ya tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilmiş müddət ərzində bildiriş alınmadıqda, digər rabitə vasitələrindən istifadə etməklə elektron sənədin məzmununu ona çatdırır.

450. Elektron sənəd kimi qeydə alınmış sənəd kağız daşıyıcıda da daxil olduqda, onun üzərinə elektron sənədin qeydiyyat nömrəsini və tarixini əks etdirən ştamp vurulur.

451. Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi tətbiq olunan məhkəmələrdə alınan və göndərilən elektron sənədlərin hərəkəti, həmçinin təşkilatdaxili yazışmalar sistem vasitəsilə qeydə alınır. Sistem iştirakçılarına sənədlərin təhvil verilməsi sistem vasitəsilə təsdiq olunur. Elektron sənəd dövriyyəsi zamanı yalnız dərkənarların və göndərilən sənədlərin elektron imza ilə təsdiq edilməsi tələb olunur.[153]

452. Elektron sənədlərin və onların arxivlərinin saxlanılması qaydası:

452.1. elektron sənədlər “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq elektron informasiya daşıyıcılarında onların bu daşıyıcılarda bütövlüyünü yoxlamağa imkan verəcək formada saxlanılmalıdır;

452.2. elektron sənədlərin elektron informasiya daşıyıcılarında saxlanılması müddəti müvafiq sənədlərin kağız daşıyıcıları üçün “Milli arxiv fondu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda müəyyən edilmiş müddətdən az olmamalıdır;

452.3. elektron sənədlərdə olan informasiyadan gələcəkdə istifadə, həmçinin elektron sənədlərin kağız daşıyıcıda surətlərinin çıxarılması mümkün olmalıdir;

452.4. elektron sənədin onun yaradıldığı, göndərildiyi və ya alındığı formatda bərpası mümkün olmalıdır;

452.5. elektron sənəddə onun mənbəyini və təyinatını, onu göndərəni, qəbul edəni, göndərilmə və qəbul edilmə vaxtını və tarixini müəyyənləşdirməyə imkan verən informasiya saxlanılmalıdır;

452.6. “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda və ya iştirakçılar arasındakı müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, elektron sənədlər onların yaradıldığı, göndərildiyi və ya qəbul edildiyi formatda saxlanılır;

452.7. elektron sənədlər daimi saxlanılmaq üçün dövlət arxivinə elektron informasiya daşıyıcısında saxlandığı formatda təhvil verilir;

452.8. elektron sənədlərin arxivləri icazəsiz daxilolma, məhv edilmə və (və ya) təhrif edilmə hallarından mühafizə olunmalıdır.

453. Elektron sənədin mühafizəsi “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və “İdarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi haqqında Əsasnamə”yə uyğun olaraq təmin edilir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Təlimata 17-1 nömrəli əlavə[162]

 

 

 

 

 

 

 

(arxa tərəfi)

 

 

 

 

 

(arxa tərəfi)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                

 

 

 

 

 

(arxa tərəfi)