Ticarət
Gəmiçiliyi Məcəlləsi
Azərbaycan RESPUBLİKASININ Qanunu
I fəsil
Ümumi
müddəalar
Maddə 1. Azərbaycan Respublikasının Ticarət
Gəmiçiliyi Məcəlləsi ilə
tənzimlənən münasibətlər
1.1. Bu Məcəllə
ticarət gəmiçiliyi fəaliyyətinin hüquqi
əsaslarını, onun səmərəli təşkili
və məqsədli inkişafından yaranan münasibətləri
tənzimləyir.
1.2. Ticarət
gəmiçiliyindən yaranan münasibətlər bu
Məcəllə, Azərbaycan Respublikasının
qanunları, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq müqavilələri
və onların əsasında qəbul edilən normativ
hüquqi aktlar ilə tənzimlənir.
1.3. Ticarət
gəmiçiliyindən yaranan və bu Məcəllə
ilə tənzimlənməyən və ya tam
tənzimlənməyən əmlak
münasibətlərinə Azərbaycan Respublikasının
mülki qanunvericiliyinin müddəaları tətbiq edilir.
Maddə 2. Ticarət gəmiçiliyi
Məcəlləsində əsas anlayışlar
2.1. Ticarət gəmiçiliyi
dedikdə, gəmilərdən istifadə etməklə
həyata keçirilən aşağıdakı
fəaliyyət növləri nəzərdə tutulur:
2.1.1. yüklərin,
sərnişinlərin və onların baqajlarının,
poçt göndərişlərinin daşınması;
2.1.2. su bioloji
ehtiyatlarının ovu:
2.1.3. gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsi;
2.1.4. dənizin dibində və
təkində mineral ehtiyatların kəşfiyyatı və
hasilatı;
2.1.5. yedəkləmə,
buzqırma, axtarış və xilasetmə
əməliyyatları;
2.1.6. dənizdə
batmış əmlakın qaldırılması;
2.1.7. dəniz mühitinin
qorunması və saxlanması;
2.1.8. digər
təsərrüfat, elmi, tədris, idman və mədəni
məqsədlər üçün istifadə.
2.2. Gəmi —
özühərəkətedən və ya
özühərəkətetməyən, ticarət
gəmiçiliyi məqsədləri üçün
istifadə olunan üzən qurğu.
2.3. Gəmi sahibi — gəminin
mülkiyyətçisi olmasından və ya gəmidən
başqa qanuni əsaslarla istifadə etməsindən
asılı olmayaraq, gəmini öz adından istismar edən
şəxs.
2.4. Dəniz limanı (bundan sonra - liman və ya dəniz
limanı) — xüsusi ərazidə və akvatoriyada
yerləşən və ticarət gəmiçiliyi
məqsədi ilə istifadə olunan gəmilərə və
sərnişinlərə xidmət göstərilməsi, yük ilə
əməliyyatların aparılması və dəniz
limanlarında həyata keçirilən digər
xidmətlərin göstərilməsi üçün
nəzərdə tutulan qurğular kompleksi.[1]
2.5. Liman
idarəsi – limanın fəaliyyətinin təşkili və
idarə olunması məqsədi ilə yaradılan və
nizamnaməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən təsdiq edilən hüquqi şəxs.[2]
2.6. Gəminin tutumu —
gəmilərin ölçülməsinə dair beynəlxalq
müqavilələrə uyğun olaraq gəminin
müəyyən edilən ümumi tutumu.
2.7. Hesablaşma vahidi —
beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının
müəyyən etdiyi borcalmanın xüsusi hüququ vahidi.
2.8. Kabotaj — Azərbaycan
Respublikasının dəniz limanları arasında icra
edilən daşıma və dəniz yedəkləməsi.
2.9. Bayraq
nəzarəti – Azərbaycan Respublikasının müvafiq
gəmi reyestrində qeydiyyata alınmış və
Azərbaycan Respublikasının dövlət bayrağı
altında üzən gəmilərin yoxlanılması və
sertifikatlaşdırılması, eləcə də
təhlükəsizliyə və ətraf mühitin
mühafizəsinə dair sənədlərin onlara
verilməsi sahəsində dövlət nəzarəti.
2.10. Liman
nəzarəti – Azərbaycan Respublikasının limanlarına
daxil olan və ya limanlarından çıxan xarici
gəmilərin, onların avadanlığının və
idarə olunmasının beynəlxalq müqavilələrin
tələblərinə uyğunluğunun yoxlanılması
üzrə dövlət nəzarəti. [3]
Maddə 3. Bu Məcəllədə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq dairəsi
3.1. Bu Məcəllənin
qaydaları aşağıdakılara şamil edilir:
3.1.1. dəniz
gəmilərinə — onların həm dəniz yolları,
həm də daxili su yolları ilə hərəkət etdiyi
zaman, əgər Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilədə və ya qanunda başqa hal
müəyyən olunmamışdırsa;
3.1.2. daxili sularda üzən
gəmilərə, habelə "çay-dəniz" tipli
gəmilərinə — xarici dəniz limanlarına daxil olmaqla
yük, sərnişin və onların baqajının
daşınmasını dəniz yolları, habelə daxili su
yolları ilə icra etdikdə, xilasetmə
əməliyyatını həyata keçirdikdə və
dəniz gəmisi ilə toqquşduqda.
3.2. Bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydalar, birbaşa bu
Məcəllədə nəzərdə tutulan hallar istisna
olmaqla, hərbi gəmilərə, yardımçı
hərbi gəmilərə və dövlət
mülkiyyətində olan və ya dövlət
tərəfindən istismar olunan və yalnız qeyri-kommersiya
hökumət xidməti üçün istifadə edilən
gəmilərə, habelə dövlət
mülkiyyətində olan qeyri-kommersiya yüklərinə
şamil edilmir.
Maddə 4. Ticarət gəmiçiliyi sahəsində
dövlət idarəetməsi
4.1. Ticarət gəmiçiliyi
sahəsində dövlət idarəetməsi müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən həyata
keçirilir.
4.2. Bu Məcəlləyə
və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə uyğun olaraq, müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı öz səlahiyyəti
hüdudlarında ticarət gəmiçiliyindən yaranan
münasibətləri tənzimləyən normativ hüquqi
aktlar qəbul edir.
4.3. Dəniz yollarının
naviqasiya-hidroqrafik təminatını müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.
4.4.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının yaratdığı
quruma öz fəaliyyət istiqamətləri üzrə
müvafiq işlərin görülməsi üçün
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının təsdiq etdiyi
siyahıda nəzərdə tutulmuş lisenziya və
icazələrin alınması tələb olunmur.[4]
Maddə 5. Ticarət gəmiçiliyinə
dövlət nəzarəti
5.1. Azərbaycan
Respublikasında ticarət gəmiçiliyinə
dövlət nəzarətini müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı həyata keçirir.
5.2. Müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı dövlət nəzarətini aşağıdakı
istiqamətlərdə həyata keçirir:
5.2.1. ticarət
gəmiçiliyinə dair Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə və ticarət gəmiçiliyi
haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
riayət olunmasına;
5.2.2. gəmilərin
təhlükəsiz hərəkətinin idarəetmə
sisteminə;
5.2.3. dəniz yollarının
və dəniz yollarında qurulmuş texniki naviqasiya
vasitələrinin vəziyyətinə;
5.2.4. gəmilərin
dövlət qeydiyyatına və gəmilərə olan
hüquqlara;
5.2.5. dəniz
bələdçi xidmətinə və dəniz
limanlarında gəmilərin hərəkətini
idarəetmə sisteminə;
5.2.6. xilasetmə
xidmətinə və onun digər xilasetmə xidmətləri
ilə qarşılıqlı fəaliyyətinə;
5.2.7. dəniz mühitinin
mühafizəsinə.
Maddə 5-1. Ticarət
gəmiçiliyi sahəsində lisenziyalaşdırma[5]
5-1.1. Ticarət
gəmiçiliyi sahəsində aşağıdakı
fəaliyyət növləri xüsusi razılıq (lisenziya)
əsasında həyata keçirilir:
5-1.1.1. su
nəqliyyatı ilə yük daşınması;
5-1.1.2. su
nəqliyyatı ilə sərnişin daşınması.
Maddə 6. Hesablaşma vahidi
6.1. Bu Məcəllənin 132,
148, 253.1, 262.1 və 280-ci maddələrində
göstərilən məbləğlərin manatla ifadə
olunma borcalmanın xüsusi hüququ vahidində manatın dəyərinə
müvafiq olaraq aşağıdakı müddəalar
nəzərə alınmaqla həyata keçirilir:
6.1.1. bu Məcəllənin 132
və 148-ci maddələrində göstərilən
məbləğlərin — məhkəmə və ya
münsiflər məhkəməsi qərarının çıxarıldığı
və ya tərəflərin razılaşması
əsasında təyin edilmiş tarixə;
6.1.2. bu Məcəllənin
253.1 və 262.1-ci maddələrində göstərilən
məbləğlərin — məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunun yaranma tarixinə;
6.1.3. bu Məcəllənin
280-ci maddəsində göstərilən
məbləğlərin — məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunun yaranması,
ödəmənin həyata keçirilməsi və ya
ödəməyə eyni qiymətli təminatın verilməsi
tarixinə.
6.2. Borcalmanın xüsusi
hüququ vahidində manatın dəyəri beynəlxalq
maliyyə qurumlarının müvafiq tarixə öz
əməliyyat və hesablaşmaları üçün dəyərin
müəyyən edilməsi metoduna uyğun hesablanır.
Maddə 6-1. Dənizçilik
sahəsində xidmətlərə və ya hüquqi
hərəkətlərə görə dövlət
rüsumu[6]
6-1.1.
Dənizçilik sahəsində aşağıdakı
xidmətlərə və ya hüquqi
hərəkətlərə görə dövlət
rüsumu ödənilir:
6-1.1.1.
Azərbaycan Respublikası Dövlət
bayrağı altında üzmək hüququ haqqında
Şəhadətnamənin verilməsi; [7]
6-1.1.2.
berbout-çarter reyestrində qeydiyyata və ya təkrar
qeydiyyata alınaraq gəmilərə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında müvəqqəti
Şəhadətnamənin verilməsi;[8]
6-1.1.3.
Dövlət Gəmi Reyestrində qeydiyyata və ya təkrar
qeydiyyata alınaraq gəmilərə Mülkiyyət
hüququ haqqında Şəhadətnamənin verilməsi;
6-1.1.4.
heyətin tərkibi haqqında Şəhadətnamənin
verilməsi;
6-1.1.5.
neftlə çirklənmənin qarşısının
alınması haqqında Şəhadətnamənin
verilməsi;
6-1.1.6. gəmi
Reyestrindən çıxarışın verilməsi;
6-1.1.7.
gəminin “Gəmi və Liman Vasitələrinin
Mühafizəsi haqqında Beynəlxalq Məcəllə”nin
tələblərinə uyğun olması haqqında
Şəhadətnamənin verilməsi;
6-1.1.8.
gəminin “Əmniyyətli İdarəetmə haqqında
Beynəlxalq Məcəllə”nin tələblərinə uyğun
olması haqqında Şəhadətnamənin verilməsi;
6-1.1.9.
limanın (liman məntəqəsinin) “Gəmi və
Liman Vasitələrinin Mühafizəsi haqqında
Beynəlxalq Məcəllə”nin tələblərinə
uyğun olması haqqında Şəhadətnamənin
verilməsi; [9]
6-1.1.10.
dənizçilik şirkətinin “Əmniyyətli
İdarəetmə haqqında Beynəlxalq
Məcəllə”nin tələblərinə uyğun olması
haqqında Şəhadətnamənin verilməsi;
6-1.1.11. gəmi
komandir və sıravi heyət üzvlərinə İxtisas
şəhadətnamələrinin (işçi diplomların)
və təsdiqnamələrin verilməsi;
6-1.1.12. gəmi
heyət üzvləri üçün hazırlıq
kursları sertifikatlarının verilməsi;
6-1.1.13.
dənizçinin Qeyd Kitabçasının verilməsi;
6-1.1.14.
dənizçinin şəxsiyyət sənədinin
verilməsi;
6-1.1.15.
kiçik həcmli gəmilərə gəmi biletinin
verilməsi;
6-1.1.16.
mühərriksiz kiçik həcmli gəmilərin qeydiyyata
alınması;
6-1.1.17.
mühərrikli kiçik həcmli gəmilərin qeydiyyata
alınması;
6-1.1.18.
kiçik həcmli gəmilərə texniki baxışın
keçirilməsi;
6-1.1.19.
kiçik həcmli gəmilərə gəmi reyestrindən
çıxarış verilməsi;
6-1.1.20.
kiçik həcmli gəmilərin
sürücülərinə sürücülük
vəsiqələrinin verilməsi;
6-1.1.21. Bunker
yanacağı ilə çirklənmə
nəticəsində vurulan zərərə görə
mülki məsuliyyət ilə bağlı sığorta
və ya digər maliyyə təminatı haqqında
Sertifikatın verilməsi; [10]
6-1.1.22.
Dəniz limanlarında gəmi agenti tərəfindən
xidmətlərin göstərilməsi üçün
sertifikatın verilməsi.[11]
II fəsil
Gəmi[12]
Maddə 7. Gəmi üzərində mülkiyyət
7.1. Gəmi üzərində
mülkiyyət Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi
ilə nəzərdə tutulan bütün mülkiyyət
formalarında olur.
7.2. Gəminin
mülkiyyətçisi gəmiyə münasibətdə
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə zidd olmayan
və digər şəxslərin hüquqlarını və
qanunla qorunan mənafelərini pozmayan istənilən
hərəkətləri həyata keçirə, o
cümlədən gəmini digər şəxslərin
mülkiyyətinə özgəninkiləşdirə,
mülkiyyətçi qalaraq gəmiyə sahiblik, istifadə
və onun üzərində sərəncam
hüquqlarını onlara verə bilər, habelə
gəminin ipotekasını müəyyənləşdirə
və digər üsullarla sərəncam vermək hüququna
malikdir.
Maddə 8. Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzmək hüququ
8.1. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ Azərbaycan Respublikasının
hüquqi və fiziki şəxslərinin, Azərbaycan
Respublikasının dövlət və bələdiyyə
mülkiyyətində olan gəmilərə verilir.
8.2. Müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının qərarı əsasında xarici
dövlətin gəmi reyestrində qeydiyyata
alınmış, berbout-çarterə (heyətsiz gəminin
fraxtedilmə müqaviləsinə) əsasən Azərbaycan
fraxtedəninin istifadəsinə və sahibliyinə
verilmiş gəmilərə Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında müvəqqəti
üzmək hüququ aşağıdakı hallarda verilə
bilər:
8.2.1. berbout-çarter
üzrə gəmini fraxtedən bu Məcəllənin 8.1-ci
maddəsində göstərilən tələblərə
cavab verdikdə;
8.2.2. gəmi
mülkiyyətçisi gəminin Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altına
keçirilməsi barədə yazılı razılıq
verdikdə;
8.2.3. gəmi
mülkiyyətçisinin dövlətinin qanunvericiliyinə
müvafiq olaraq müəyyənləşdirilmiş və
qeydə alınmış gəminin ipotekasının və
ya həmin xarakterli yüklü edilmənin girovsaxlayanı
gəminin Azərbaycan Respublikasının Dövlət
bayrağı altına keçirilməsi barədə
yazılı razılıq verdikdə;
8.2.4. gəmi
mülkiyyətçisinin dövlətinin qanunvericiliyi
gəmiyə xarici dövlətin bayrağı altında
üzmək hüququnun verilməsini qadağan
etmədikdə;
8.2.5. gəmiyə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ verilən anda gəminin xarici
dövlətin bayrağı altında üzmək hüququ
dayandırılıbsa və ya dayandırılacaqsa.
8.3. Gəmiyə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ berbout-çarterin qüvvədəolma
hüdudunda iki ildən artıq olmayan müddətə,
sonradan onun hər iki ildən bir uzadılması hüququ
ilə verilə bilər. Bayrağın dəyişdirilməsi
məqsədləri üçün berbout-çarterin
qüvvədəolma müddəti bir ildən az
olmamalıdır.
8.4. Gəmiyə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququnun verilməsi barədə
qərarın qüvvədən düşməsinin
təsdiqi həmin qərarın qəbul edilmə
qaydasında həyata keçirilir.
Maddə 9. Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzmək hüququnun
yaranması
9.1. Gəmi bu
Məcəllənin 26.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş Azərbaycan Respublikasının gəmi
reyestrlərinin birində qeydiyyata alındığı andan
Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı
altında üzmək hüququnu əldə edir.
9.2. Azərbaycan
Respublikasının hüdudlarından kənarda əldə
edilən gəmi Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzmək hüququndan
Azərbaycan Respublikasının konsulluq idarəsi və ya
Azərbaycan Respublikasının müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən ona belə
hüququn verilməsini təsdiq edən müvəqqəti
şəhadətnamənin verildiyi andan istifadə edir.
9.3. Müvəqqəti
şəhadətnamə Azərbaycan Respublikasının
müvafiq gəmi reyestrində gəmi qeydiyyata
alındığı vaxta qədər, lakin altı aydan
çox olmamaq şərti ilə qüvvədə qalır.
Maddə 10. Gəminin milliliyi
10.1. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququndan istifadə edən gəmi
Azərbaycan Respublikasının milli mənsubiyyətinə
məxsusdur.
10.2. Azərbaycan
Respublikasının milli mənsubiyyətinə malik olan
gəmi Azərbaycan Respublikasının Dövlət
bayrağını daşımalıdır.
Maddə 11. Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzmək hüququnun
itirilməsi
11.0. Gəmi Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququnu aşağıdakı hallarda itirir:
11.0.1. bu Məcəllənin
8.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələblərə uyğun olmadıqda;
11.0.2. bu Məcəllənin 8.2
və 8.3-cü maddələrinə müvafiq olaraq
Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı
altında gəmiyə üzmək hüququnun verildiyi
müddət bitdikdə və ya həmin hüququn
verilməsinə dair qərar ləğv edildikdə.
Maddə 12. Gəminin müvəqqəti olaraq xarici
dövlətin bayrağı altına keçirilməsi
12.1. Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında qeydiyyata
alınmış gəmi berbout-çarter üzrə xarici
fraxtedənin istifadəsinə və sahibliyinə
Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı
altında üzmək hüququnun dayandırılması
şərti ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
qərarı əsasında verildikdə, belə gəmi
aşağıdakı hallarda xarici dövlətin
bayrağı altına müvəqqəti keçirilə
bilər:
12.1.1. gəmi
mülkiyyətçisi gəminin xarici dövlətin
bayrağı altına keçirilməsinə yazılı
razılıq verdikdə;
12.1.2. müvafiq qaydada
müəyyənləşdirilmiş və dövlət qeydiyyatına
alınmış gəmi
ipotekası vaxtında ödənilmədikdə, ipoteka
saxlayan gəmini xarici dövlətin bayrağı altına
keçirilməsi barədə yazılı razılıq
verdikdə;[13]
12.1.3. fraxtedənin
dövlətinin qanunvericiliyində Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında qeydiyyata
alınmış gəmiyə həmin dövlətin
bayrağı altına keçirilməyə və belə
dövlətin bayrağı altında üzməyə
verilmiş hüququn müddəti bitdikdə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altına
qaytarılmasına dair qadağan qoyan müddəalar
olmadıqda.
12.2. Gəmi xarici
dövlətin bayrağı altında berbout-çarterin
qüvvədəolma hüdudunda iki ildən artıq olmayan
müddətə, sonradan onun hər iki ildən bir
uzadılması hüququ ilə keçirilə bilər.
Bayrağın dəyişdirilməsi məqsədləri
üçün berbout-çarterin qüvvədəolma
müddəti bir ildən az olmamalıdır.
12.3. Gəminin xarici
dövlətin bayrağı altına keçirilməsinə
dair qərarın qüvvədən düşməsinin
təsdiqi həmin qərarın qəbul edilmə qaydasında
həyata keçirilir.
Maddə 13. Gəminin adı
13.1. Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında qeydiyyata alınacaq
gəminin öz adı olmalıdır.
13.2. Gəminin adı
Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi qaydada gəmi
mülkiyyətçisi tərəfindən verilir.
13.3. Gəmi üzərində
mülkiyyət hüququ başqasına keçdikdə
və ya kifayət qədər olan digər əsaslarla
gəminin adı dəyişdirilə bilər. Gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış
ipotekasını saxlayanlar gəminin adının
dəyişdirilməsi barədə dərhal
məlumatlandırılır.
Maddə 14. Çağırış siqnalı
14.1. Gəmiyə
çağırış siqnalı verilir. Texniki
təchizatından asılı olaraq gəmiyə
həmçinin gəmi peyk rabitə stansiyasının
identifikasiya nömrəsi və gəmi radiostansiyasının
fərdi çağırış nömrəsi verilir.
14.2. Gəmiyə
çağırış siqnalının, gəmi peyk
rabitə stansiyasının identifikasiya nömrəsinin və
gəmi radiostansiyasının fərdi çağırış
nömrəsinin verilmə qaydasını müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.
Maddə 15. Gəmilərin texniki nəzarəti və
təsnifatı orqanları
15.1. Bu
Məcəllənin 16.2-ci maddəsində
göstərilən gəmilərə texniki nəzarət
və onların təsnifatı gəmi sahibinin və (və
ya) gəmi mülkiyyətçisinin seçdiyi təsnifat
cəmiyyətləri tərəfindən həyata
keçirilir.
15.2.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
gəmilərin inşasına və ya təmirinə,
eləcə də Azərbaycan Respublikasının Dövlət
bayrağı altında Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda gəmilərin inşasına
texniki nəzarət təsnifat cəmiyyətləri
tərəfindən həyata keçirilir. [14]
15.3. Təsnifat
cəmiyyətlərinin fəaliyyətinə razılıq
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
verilir. [15]
Maddə 16. Gəmilərə texniki nəzarət
16.1. Gəmi yalnız
dənizdə üzmək təhlükəsizliyinin və
ticarət gəmiçiliyi sahəsində Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələrinin tələblərinə
cavab verdikdə səfərə buraxıla bilər.
16.2. Təsnifat
cəmiyyətləri öz səlahiyyətləri
çərçivəsində sərnişin, yük-sərnişin,
maye yük daşıyan, yedəkçi gəmilərinə,
habelə baş mühərriklərinin gücü 55 kVt-dan
az olmayan digər özühərəkətedən gəmilərə
və qeyri-kommersiya məqsədləri üçün
istifadə edilən idman və gəzinti gəmiləri istisna
olmaqla, tutumu 80 tondan az olmayan
özühərəkətetməyən gəmilərə
texniki nəzarəti həyata keçirirlər.
16.3. Tutumuna və baş
mühərrikinin gücünə görə bu
Məcəllənin 16.2-ci maddəsində
müəyyənləşdirilmiş qaydaların tətbiq
edilmədiyi gəmilərə texniki nəzarət müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada
həyata keçirilir.
Maddə 17. Gəmilərin təsnifatı
Təsnifat
cəmiyyətləri öz səlahiyyətlərinə
uyğun olaraq bu Məcəllənin 16.2-ci maddəsində
göstərilən gəmilərə quruluş tipindən
və təchizatından asılı olaraq müvafiq
dərəcə verirlər. Gəmilərə
dərəcənin verilməsi təsnifat
şəhadətnamələri ilə təsdiqlənir.
Maddə 18. Əsas gəmi sənədləri
18.1. Gəminin
aşağıda göstərilən əsas gəmi
sənədləri olmalıdır:
18.1.1. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında şəhadətnamə;
18.1.2. gəmiyə
mülkiyyət hüququ haqqında şəhadətnamə;
18.1.3. gəminin
üzgüçülüyə yararlığı
haqqında şəhadətnamə;[16]
18.1.4. sərnişin
şəhadətnaməsi (sərnişin gəmisi
üçün);
18.1.5. ölçü
şəhadətnaməsi;
18.1.6. yük çeşidi
haqqında şəhadətnamə;
18.1.7. gəmi heyətinin
tərkibi haqqında şəhadətnamə;
18.1.8. neftlə
çirkləndirmənin qarşısının
alınması haqqında şəhadətnamə;
18.1.9. çirkab sularla
çirkləndirmənin qarşısının
alınması haqqında şəhadətnamə;
18.1.10. zibillə
çirkləndirmənin qarşısının
alınması haqqında şəhadətnamə;
18.1.11. gəmi
radiostansiyasının fəaliyyəti üçün
xüsusi icazə və radiojurnal (gəminin radiostansiyası
olduqda);
18.1.12. gəmi heyəti
üzvlərinin siyahısı;
18.1.13. gəmi jurnalı;
18.1.14. maşın jurnalı
(mexaniki mühərrikli gəmilər üçün);
18.1.15. çirkab sularla
əməliyyatlar jurnalı;
18.1.16. zibillə
əməliyyatlar jurnalı;
18.1.17. neft tankerləri olmayan
gəmilər üçün neft əməliyyatları
jurnalı;
18.1.18. neft tankerləri
üçün neft əməliyyatları jurnalı;
18.1.19. sanitar jurnalı;
18.1.20. səfərə
çıxmaq hüququ haqqında gəmi sanitar
şəhadətnaməsi;
18.1.21. sərnişinlərin
siyahısı (sərnişin gəmisi üçün);
18.1.21-1.
Gəminin “Gəmi və Liman vasitələrinin
Mühafizəsi haqqında beynəlxalq Məcəllə”nin
tələblərinə uyğun olması haqqında
Şəhadətnamə;
18.1.21-2.
Gəminin “Əmniyyətli İdarəetmə haqqında
beynəlxalq Məcəllə”nin tələblərinə
uyğun olması haqqında Şəhadətnamə;
18.1.21-3.
Gəmi tarixinin fasiləsiz qeydlər sənədi;
18.1.21-4. Bunker
yanacağı ilə çirklənmə
nəticəsində vurulan zərərə görə
mülki məsuliyyətlə bağlı sığorta
və ya digər maliyyə təminatı haqqında Sertifikat; [17]
18.1.22. beynəlxalq dəniz
təşkilatının tələblərinə uyğun
digər sənədlər.
18.2. Gəmi heyəti
üzvlərinin siyahısı, sərnişinlərin
siyahısı, gəmi, radio və maşın jurnalları
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi
qaydada aparılır.
18.3. Sanitar jurnalı
Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi qaydada aparılır.
18.4. Sanitar, karantin
nəzarəti və digər nəzarət üçün
istifadə edilən gəmilərdə ölçü
və yük çeşidi haqqında şəhadətnamələr
tələb edilməyə bilər. Belə
gəmilərə müvafiq şəhadətnamə
verilməklə, sadələşdirilmiş üsulla onun
tutumu müəyyənləşdirilə bilər.
18.5. Texniki nəzarəti
həyata keçirən orqan tərəfindən başqa
qayda müəyyən edilmədikdə, sahilboyu
səfərə çıxan gəmilərdə
maşın, radio, gəmi və sanitar jurnalları
tələb edilmir.
Maddə 19. Əlavə gəmi sənədləri
Gəmidə bu
Məcəllənin 18-ci maddəsində göstərilmiş
sənədlərə əlavə olaraq, təsnifat
cəmiyyətinin təsdiq olunmuş qaydalarında
nəzərdə tutulmuş sənədlər də
olmalıdır.
Maddə 20. Bəzi kateqoriyalı gəmilərin
gəmi sənədləri
İdman, gəzinti və
baş mühərriklərinin gücü 55 kVt-dan az olan
digər özühərəkətedən
gəmilərdə və tutumu 80 tondan az olan
özühərəkətetməyən gəmilərdə
zəruri olan gəmi sənədlərinin
siyahısını, onların verilmə və aparılma
qaydasını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
müəyyən edir.
Maddə 21. Uzaq səfərə çıxan
gəmilər üçün gəmi sənədləri
Uzaq səfərə
çıxan gəmilərdə bu Məcəllənin
18-20-ci maddələrində göstərilən
sənədlərdən başqa, Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri ilə
nəzərdə tutulmuş sənədlər də
olmalıdır.
Maddə 22. Gəmi sənədlərini verən
orqanlar
22.1. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında və gəmiyə
mülkiyyət hüququ haqqında
şəhadətnamələr gəmini qeydiyyata alan orqan
tərəfindən verilir.
22.2. Ölçü şəhadətnaməsini,
sərnişin şəhadətnaməsini, yük
çeşidi haqqında şəhadətnaməni, neftlə
çirkləndirmənin qarşısının alınması
haqqında şəhadətnaməni, çirkab suları
ilə çirkləndirmənin qarşısının
alınması haqqında şəhadətnaməni, zibil
ilə çirkləndirmənin qarşısının
alınması haqqında şəhadətnaməni və
digər əlavə gəmi sənədlərini təsnifat cəmiyyəti
verir. Gəmilərin bəzi kateqoriyalarından
ölçü şəhadətnaməsi və ya yük
çeşidi haqqında şəhadətnamələr gəmini qeydiyyata alan orqanın
icazəsi ilə tələb edilmir.[18]
22.3. Uzaq səfərə
çıxan gəmilərə Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri ilə
nəzərdə tutulmuş sənədlər təsnifat
cəmiyyəti tərəfindən verilir.
22.4. Gəmi
radiostansiyasının fəaliyyəti üçün
xüsusi icazə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən verilir.
22.5. Səfərə
çıxmaq hüququ haqqında gəmi sanitar
şəhadətnaməsi müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən verilir.
22.6. Bu
Məcəllənin 6-1.1.8-ci və 6-1.1.10-cu
maddələrində nəzərdə tutulan
şəhadətnamələr müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən verilir və həmin
şəhadətnamələrin forması və verilmə
qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir.[19]
Maddə 23. Xarici dövlətin bayrağı
altında üzən gəminin sənədlərinin
tanınması
Xarici dövlətin
bayrağı altında üzən və Azərbaycan
Respublikasının limanlarına daxil olan gəminin
sənədlərinin tanınması Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri
əsasında həyata keçirilir.
Maddə 24. Gəmi sənədlərinə dair
irəli sürülən tələblər
Gəmiyə mülkiyyət
hüququ haqqında şəhadətnamənin həmin
şəhadətnaməni verən orqan tərəfindən
təsdiq olunmuş surəti istisna olmaqla, gəmidə
bütün gəmi sənədlərinin əsli
olmalıdır.
Maddə 25. Gəmi sənədlərinin aparılma
qaydaları. Gəmi jurnalının saxlanması
25.1. Bu Məcəllənin
18.1.13-18.1.19-cu maddələrində göstərilmiş
jurnallar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilmiş qaydalara
uyğun olaraq aparılır.
25.2. Gəmi jurnalında
axırıncı qeyd edildikdən sonra o, gəmidə iki il
müddətində saxlanılır. Göstərilən
müddət bitdikdən sonra gəmi jurnalı gəminin
sahibinə və (və ya) mülkiyyətçisinə
saxlamaya verilir.
25.3. Gəmi jurnalı
müvafiq məlumatı almaq hüququ olan
şəxslərə tanış olmaq və ondan surət
çıxarmaq üçün təqdim edilir.
III fəsil
Gəmilərin
və onlara olan hüquqların qeydiyyata alınması
Maddə 26. Azərbaycan Respublikasının gəmi
reyestrləri
26.1. Gəmi Azərbaycan
Respublikasının aşağıda göstərilən
gəmi reyestrlərinin birində qeydiyyata
alınmalıdır:
26.1.1. Dövlət gəmi
reyestrində;
26.1.2. gəmi kitabında;
26.1.3. berbout-çarter
reyestrində.
26.2. Gəmiyə
mülkiyyət hüququ və gəmidə digər
əşya hüquqları, habelə ona olan hüququn
məhdudlaşdırılması (ipoteka və sair
məhdudlaşdırmalar) Dövlət gəmi reyestrində
və ya gəmi kitabında qeydiyyata alınmalıdır.
26.3. Gəmiyə
mülkiyyət hüququnun və digər əşya
hüquqlarının, habelə ona olan hüquqların
məhdudlaşdırılmasının Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında qeydiyyata
alınması yalnız məhkəmə qaydasında
mübahisə edilə bilən qeydiyyata alınmış
hüququn mövcudluğunun yeganə sübutudur.
26.4. Bu Məcəllənin
26.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş gəmi
reyestrləri bu fəsildə
müəyyənləşdirilmiş qaydalara uyğun olaraq
aparılır.
26.5. Gəmilərin və onlara
olan hüquqların müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən qeydiyyata
alınması qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən təsdiq edilir. [20]
26.6. Bu Məcəllənin
16.2-ci maddəsinə müvafiq olaraq təsnifat
cəmiyyətləri tərəfindən texniki
nəzarəti həyata keçirilən gəmilər
Dövlət gəmi reyestrində qeydiyyata alınırlar.
26.7. Bu Məcəllənin
16.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq digər orqan
tərəfindən texniki nəzarəti həyata
keçirilən gəmilər gəmi kitabında qeydiyyata
alınırlar.
26.8. Gəmiyə məxsus olan
üzən vasitələr gəmi reyestrlərində
qeydiyyata alınmır.
26.9. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
müvəqqəti üzmək hüququ verilmiş
gəmilər berbout-çarter reyestrində qeydiyyata
alınır.
26.10. Gəmilər kommersiya
məqsədi ilə istifadə edildiyi hallarda bu fəslin
qaydalarına uyğun olaraq yenidən qeydiyyatdan
keçirilə bilərlər.
Maddə 27. Gəmiləri qeydiyyata alan orqanlar
27.1. Bu Məcəllənin
16.2-ci maddəsində göstərilən gəmilərin
qeydiyyata alınmasını müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.
27.2. Bu Məcəllənin
16.3-cü maddəsində göstərilən gəmilərin
qeydiyyata alınmasını müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı həyata keçirir.
Maddə 28. Gəmilərin qeydiyyata
alınmasının şərtləri
28.1. Gəmi yalnız gəmi
reyestrlərinin birində qeydiyyata alına bilər.
28.2. Xarici dövlətin
gəmi reyestrində qeydiyyata alınmış gəmi
həmin xarici dövlətin gəmi reyestrindən
çıxarılmasını təsdiq edən
şəhadətnamə təqdim edildikdən sonra
Azərbaycan Respublikasının Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında qeydiyyata alına bilər.
28.3. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət gəmi reyestrində və
ya gəmi kitabında xarici dövlətin gəmi
reyestrində qeydiyyata alınmış gəminin
müəyyən olunmuş qaydada reyestrdən
çıxarılırsa, onun Dövlət qeydiyyatı
tanınmır.
28.4. Gəmilərin
Dövlət gəmi reyestrində, gəmi kitabında və
berbout-çarter reyestrində qeydiyyata alınmasına və
onlarda hər hansı dəyişikliklərin edilməsinə
görə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi
tariflərə uyğun olaraq haqq tutulur. [21]
Maddə 29. Gəminin berbout-çarter reyestrində
qeydiyyata alınması
29.1. Xarici dövlətin
gəmi reyestrində qeydiyyata alınmış gəmi ona
Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı
altında müvəqqəti üzmək hüququnun verilməsi
haqqında qərarın qəbul edildiyi gündən bir ay
müddətində berbout-çarter reyestrində qeydiyyata
alınmalıdır.
29.2. Gəminin qeydiyyata
alınması berbout-çarter üzrə fraxtedənin
ərizəsi əsasında və müvafiq icra hakimiyyəti
tərəfindən müəyyənləşdirilən
və qeydiyyata alınmaq üçün zəruri olan
sənədlər əlavə olunmaqla həyata keçirilir.
Maddə 30. Dövlət gəmi reyestrinə və
gəmi kitabına daxil olan məlumatlar
30.1. Gəmilər Dövlət
gəmi reyestrində və gəmi kitabında gəminin
mülkiyyətçisinin (mülkiyyətçilərinin)
adına qeydiyyata alınır.
30.2. Dövlət gəmi
reyestrinə və gəmi kitabına aşağıdakı
əsas məlumatlar daxil edilir:
30.2.1. gəminin qeydiyyat sıra
nömrəsi və qeydiyyata alınma tarixi;
30.2.2. gəminin adı
(əvvəlki və hazırkı), əgər varsa
əvvəlki qeydiyyata alınma limanı (yeri) və
qeydiyyatın ləğv edilmə tarixi;
30.2.3. gəminin qeydiyyata
alındığı limanın (yerin) adı və
gəmiyə beynəlxalq dəniz təşkilatı
tərəfindən verilmiş identifikasiya nömrəsi;
30.2.4. gəminin
çağırış siqnalı;
30.2.5. gəmiqayırma
tərsanəsinin adı, yeri və gəminin inşa edildiyi
il;
30.2.6. gəminin tipi və
təyinatı, onun üzmə rayonu;
30.2.7. gəminin əsas texniki
xarakteristikaları, o cümlədən tutumu (ümumi və
xalis), tam yükgötürmə qabiliyyəti və əsas
ölçüləri;
30.2.8. gəminin
mülkiyyətçisinin (mülkiyyətçilərin)
adı, vətəndaşlığı və ünvanı;
30.2.9. gəminin bir
neçə mülkiyyətçisi olduqda hər
mülkiyyətçinin ümumi paylı
mülkiyyətdə payı;
30.2.10. gəmiyə və ya
onun hissəsinə mülkiyyət hüququnun
yaranmasının əsasları (alqı-satqı
müqaviləsi, gəminin inşa edilməsi haqqında
müqavilə və s.);
30.2.11. gəmi sahibi gəminin
mülkiyyətçisi olmadıqda, onun adı və
ünvanı;
30.2.12. gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış ipotekası
haqqında məlumatlar;
30.2.13. gəminin Dövlət
gəmi reyestrindən və ya gəmi kitabından
çıxarılmasının əsası və tarixi.
30.3. Gəmi müvəqqəti
olaraq xarici dövlətin bayrağı altına
keçirildikdə, Dövlət gəmi reyestrinə və ya
gəmi kitabına əlavə aşağıdakı əsas
məlumatlar daxil edilir:
30.3.1. gəminin xarici
dövlətin bayrağı altına müvəqqəti
keçirilməsi haqqında qərarı qəbul etmiş
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının adı və
qərarın qəbul edildiyi tarix;
30.3.2. gəminin xarici
dövlətin bayrağı altında müvəqqəti
üzmək müddəti;
30.3.3. gəmiyə öz
bayrağı altında üzməyə icazə verən
dövlətin adı;
30.3.4. berbout-çarter
üzrə gəmini fraxtedənin adı və ünvanı;
30.3.5. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququnun dayandırılması tarixi.
Maddə 31. Berbout-çarter reyestrinə daxil
olmalı məlumatlar
31.1. Gəmilər
berbout-çarter reyestrində gəmini berbout-çarter
üzrə fraxtedənin adına qeydiyyata alınır.
31.2. Berbout-çarter
reyestrinə aşağıdakı əsas məlumatlar daxil
edilir:
31.2.1. gəminin adı;
31.2.2. gəmi
mülkiyyətçisinin adı və ünvanı;
31.2.3. gəmini
berbout-çarter üzrə fraxtedənin adı və
ünvanı;
32.2.4. berbout-çarterin
bağlanma tarixi və onun qüvvədəolma müddəti;
31.2.5. gəminin Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququnun başa çatmasının tarixi;
31.2.6. bilavasitə
bayrağın dəyişdirilməsinə qədər
gəminin qeydiyyata alındığı xarici dövlətin
gəmi reyestri barəsində, belə reyestrdə qeydiyyata
alınmış gəmiyə mülkiyyət hüququ,
habelə gəminin ipotekası və ya gəminin həmin
xarakterli yüklü edilməsinə münasibətdə
reyestrin aparıldığı dövlətin qanunvericiliyinin
tətbiq edilməsi göstərilməklə, məlumatlar.
31.3. Gəminin
ipotekasının və ya gəminin həmin xarakterli
yüklü edilməsinin girov saxlayanının xahişi
ilə berbout-çarter reyestrinə girov saxlayanın adı
və bayrağın dəyişdirilməsinə qədər
xarici dövlətin gəmi reyestrlərində qeydiyyata
alınmış gəminin ipotekası və ya həmin
xarakterli yüklü edilməsinə aid olan digər
məlumatlar da daxil edilə bilər.
Maddə 32. Gəmi reyestrlərinə daxil edilən
məlumatların dəyişdirilməsi barədə
xəbər vermək vəzifəsi
Dövlət gəmi
reyestrinə, gəmi kitabına və ya berbout-çarter
reyestrinə daxil edilən məlumatlarda hər hansı bir
dəyişiklik barəsində gəmi
mülkiyyətçisi və ya berbout-çarter üzrə
fraxtedən onlara belə dəyişikliyin məlum olduğu
gündən iki həftə ərzində gəminin qeydiyyata
alındığı orqana məlumat verməyə borcludur.
Maddə 33. Gəminin Dövlət gəmi reyestrində
və ya gəmi kitabında ilkin qeydiyyata alınması
Gəminin Dövlət gəmi
reyestrində və ya gəmi kitabında ilkin qeydiyyata
alınması gəminin suya salındığı
gündən bir ay ərzində, Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda əldə edilən gəminin
isə Azərbaycan Respublikasının dəniz limanına
daxil olduğu gündən bir ay ərzində həyata
keçirilməlidir.
Maddə 34. Gəminin qeydiyyata alındığı
limanın (yerin) dəyişdirilməsi
34.1. Gəminin qeydiyyata
alındığı liman (yer) gəmi
mülkiyyətçisinin xahişi əsasında
dəyişdirilə bilər.
Gəminin qeydiyyata alındığı liman
dəyişdirildikdə, gəmini qeydiyyata alan orqan
tərəfindən gəmi reyestrlərinə və ya
gəmi kitabına müvafiq məlumatlar daxil edilir. [22]
34.2. Gəminin
qeydiyyata alındığı limanın
dəyişdirilməsi Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında yenidən verilən
Şəhadətnamə ilə təsdiqlənir. [23]
Maddə 35. Gəminin təkrar qeydiyyata alınması
Hadisə və ya hər
hansı digər səbəb nəticəsində gəmi
Dövlət gəmi reyestrinə və ya gəmi kitabına
əvvəllər daxil edilmiş məlumatlara uyğun
gəlmədikdə, gəmi yenidən yoxlandıqdan və yoxlamanın nəticəsinə
uyğun olaraq üzgüçülüyə yararlı
olduğu müəyyən edildikdən sonra təkrar qeydiyyata alına
bilər.[24]
Maddə 36. Gəminin qeydiyyata alınmasını
təsdiq edən gəmi şəhadətnaməsinin
itirilməsi
36.1. Gəminin Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında şəhadətnaməsi
itdikdə, bu sənədin dublikatını gəmini qeydiyyata
alan orqan verir.
36.2. Gəmi Azərbaycan
Respublikasının hüdudlarından kənarda olduğu
zaman bu Məcəllənin 36.1-ci maddəsində
göstərilən sənəd itdikdə, Azərbaycan
Respublikasının konsulluq idarəsi və ya Azərbaycan
Respublikasının müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı gəmi kapitanının
ərizəsi əsasında gəmiyə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququ haqqında müvəqqəti
şəhadətnamə verə bilər. Həmin
sənəd verildiyi gündən bir ay ərzində gəmini
qeydiyyata alan orqan tərəfindən dublikat ilə
əvəz edilir.
Maddə 37. Gəmini və ona olan hüquqları
qeydiyyata almaqdan imtina
Gəmilərin qeydiyyata
alınması haqqında bu Məcəllədə
müəyyənləşdirilmiş qaydalar pozulduqda və ya
gəminin qeydiyyata alınması üçün təqdim
edilmiş sənədlər Azərbaycan Respublikasının
mülki qanunvericiliyinin tələblərinə cavab
vermədikdə, gəmini və ona olan hüquqları
qeydiyyata almaqdan imtina edilə bilər.
Maddə 38. Gəminin Dövlət gəmi
reyestrindən və ya gəmi kitabından
çıxarılması
38.1. Aşağıdakı
hallarda gəmi Dövlət gəmi reyestrindən və ya
gəmi kitabından mütləq
çıxarılmalıdır:
38.1.1. məhv olduqda və ya
xəbərsiz itkin düşdükdə;
38.1.2. konstruksiya
cəhətdən məhv olduqda;
38.1.3. yenidənqurma və ya
hər hansı digər dəyişikliklər
nəticəsində gəmi keyfiyyətini itirdikdə;
38.1.4. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzmək hüququnu itirdikdə.
38.2. Əgər gəmi
barəsində axırıncı məlumat alınan
yerdən gəminin təyinat limanına adi şəraitdə
çatması üçün zəruri olan müddətdən
iki dəfədən artıq müddət keçibsə
və bu müddət ərzində gəmidən heç bir
məlumat alınmayıbsa, o, xəbərsiz itkin
düşmüş hesab edilir. Gəminin xəbərsiz itkin
düşmüş hesab edilməsi üçün
zəruri olan müddət gəmidən axırıncı
məlumatın alındığı gündən
başlayaraq bir aydan az və üç aydan artıq ola
bilməz, hərbi əməliyyatlar şəraitində
isə altı aydan az ola bilməz.
38.3. Zədə almış
gəminin bərpası mümkün olmadıqda və ya
gəminin təmiri iqtisadi cəhətdən
məqsədə müvafiq olmadıqda, gəmi konstruktiv
cəhətdən məhv olmuş hesab edilir.
Maddə 39. Gəmi reyestrlərinin
aşkarlığı
Gəmi reyestrləri onlarda olan
məlumatın alınmasında maraqlı olan istənilən
şəxslər üçün aşkar xarakter
daşıyır. Dövlət
rüsumu ödəməklə gəmi
reyestrlərindən müvafiq qaydada tərtib edilmiş
çıxarışları maraqlı şəxslər
almaq hüququna malikdirlər. [25]
Maddə 40. Gəmilərin qeydiyyata alınması
qaydalarının pozulmasına görə məsuliyyət
Gəminin məcburi olan
qeydiyyata alınmasından boyun qaçıran, gəmini
müəyyən edilmiş qaydanın pozulması ilə
gəmi reyestrlərinin birində qeydiyyata almış və
ya gəmi reyestrlərinə daxil olan məlumatların
dəyişdirilməsi barədə xəbər vermək
borcunu pozmuş şəxs Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə əsasən inzibati məsuliyyət
daşıyır.
IV fəsil
Gəmi
heyəti. Gəmi kapitanı
Maddə 41. Gəmi heyətinin statusu
41.1. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzən gəmi heyətinin hüquqi statusu,
həmçinin gəminin istismarında iştirak edən
heyət üzvləri və gəminin heyət üzvləri
ilə gəmi sahibi arasında münasibətlər
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
əsasən müəyyənləşdirilir.
41.2. Bu Məcəllənin
41.1-ci maddəsində göstərilən
münasibətlər Azərbaycan Respublikasının
yurisdiksiyası şamil edilən sularda başqa
dövlətin bayrağı altında üzən
gəmidə yarandıqda, Azərbaycan Respublikasının
beynəlxalq müqavilələrində başqa hal
nəzərdə tutulmadıqda, gəmi sahibi ilə gəmi
heyəti üzvlərinin arasında bağlanmış
müqavilənin şərtləri əsasında, gəminin
bayrağı altında üzdüyü dövlətin
qanunvericiliyi ilə tənzimlənir.
Maddə 42. Gəmi heyətinin tərkibi
42.1. Gəmi heyəti gəmi
kapitanından, gəminin komandir heyətinin digər
üzvlərindən və sıravi heyətdən
ibarətdir.
42.2. Gəminin komandir
heyətinə gəmi kapitanından başqa, gəmi
kapitanının köməkçiləri, mexaniklər,
elektromexaniklər, radiomütəxəssislər və
gəmi həkimi aiddir. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
gəminin komandir heyətinə digər gəmi
mütəxəssislərini də aid edə bilər.
42.3. Sıravi heyət
gəminin komandir heyətinə aid edilməyən
şəxslərdən ibarətdır.
Maddə 43. Gəmi heyətinin minimal tərkibi
Gəminin səfərə
çıxması üçün zəruri olan gəmi
heyətinin minimal tərkibi gəminin növündən,
üzdüyü rayondan və təyinatından asılı
olaraq, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə uyğun olaraq
müəyyənləşdirilir.
Maddə 44. Gəmi heyəti üzvlərinin
ixtisaslarına olan tələblər
44.1. Gəmi heyəti
üzvlərinin vəzifələrini tutmağa müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilən
gəmi heyəti üzvlərinə sertifikat (diplom) verilməsi
haqqında əsasnamə ilə müəyyən edilmiş
qaydada sertifikat (diplom) almış şəxslər
buraxılır.
44.2. Bu Məcəllənin
44.1-ci maddəsində göstərilən sertifikatlar
(diplomlar) gəmi heyəti üzvlərinə, onlar
gəmidə əmək stajına, yaşa,
sağlamlığın vəziyyətinə, peşə
hazırlığına dair tələblərə uyğun
olduqda və ixtisas komissiyaları tərəfindən
biliklərinin yoxlanması nəticələrinə
görə, müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilir.
44.3. Bu Məcəllənin
44.1-ci maddəsində göstərilən sertifikatlar
(diplomlar) belə sertifikatların (diplomların)
müəyyən edilmiş tələblərə uyğun
verilməsi barədə
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müvafiq formada
təsdiqnamələri olduqda etibarlı hesab edilir.
44.4. Sertifikatlarına
(diplomlarına) uyğun olaraq əmək funksiyasını
yerinə yetirərkən gəmi heyəti üzvlərinin
hərəkətləri, hərəkətsizliyi və ya səriştəsizlikləri
nəticəsində birbaşa insanların həyatına,
dənizdə əmlakın saxlanılmasına və ya
dəniz mühitinə zərərin vurulması
təhlükəsi yarandıqda, habelə aldatmanın
qarşısını almaq məqsədi ilə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı sertifikatları (diplomları) geri götürə,
ləğv edə və ya onların qüvvədə
olmasını dayandıra bilər.
44.5. Təsdiqlənmiş
sertifikatın (diplomun) qüvvədəolma müddəti
bitdikdə, o geri götürüldükdə, ləğv
edildikdə, yaxud qüvvədəolma müddəti dayandırıldıqda
bu Məcəllənin 44.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş təsdiqnamə qüvvəsini
itirir.
Maddə 45. Gəmi heyəti üzvlərinin
sağlamlığına dair tələblər
Gəmidə
işləməyə, belə işə
sağlamlığının yararlığını
təsdiqləyən sertifikatı olan şəxslər
buraxılır. Sertifikatın forması və verilmə
qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir.
Maddə 46. Gəmi heyəti üzvlərinin
vətəndaşlığı
Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzən gəminin
gəmi heyətinin tərkibinə, gəmi kapitanı,
gəmi kapitanının böyük köməkçisi,
böyük mexanik və radiomütəxəssis
vəzifələri istisna olmaqla, Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş
qaydada əcnəbilər və
vətəndaşlığı olmayan şəxslər
də daxil edilə bilər.
Maddə 47. Gəmidə əmək
münasibətləri
47.1. Gəmi heyəti
üzvlərinin əmək münasibətləri, o
cümlədən onların işəgötürmə
müqavilələri işdən kənarda əmək
fəaliyyəti ilə bağlı münasibətləri
Azərbaycan Respublikasının Əmək
Məcəlləsi, bu Məcəllə, Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri,
Azərbaycan Respublikasının nəqliyyat donanması
gəmilərində xidmət Nizamnaməsi və Azərbaycan
Respublikasının nəqliyyat donanması
işçilərinin intizam Nizamnaməsi ilə
tənzimlənir.
47.2. Azərbaycan
Respublikasının nəqliyyat donanması
gəmilərində xidmət Nizamnaməsi və Azərbaycan
Respublikasının nəqliyyat donanması
işçilərinin intizam Nizamnaməsi müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.
Maddə 48. Gəmi sahibinin vəzifələri
48.1. Gəmi sahibi gəmi
heyəti üzvləri üçün
aşağıdakıları təmin etməlidir:
48.1.1. təhlükəsiz
əmək şəraitini;
48.1.2.
sağlamlıqlarının mühafizəsini;
48.1.3. xilasetmə
vasitələrinin mövcudluğunu;
48.1.4. fasiləsiz olaraq ərzaq
və su təchizatını;
48.1.5. müvafiq iş və
istirahət yerlərini;
48.1.6. mədəni və
məişət şəraitini.
48.2. Gəmi sahibi və/və
ya gəmi mülkiyyətçisi
aşağıdakıları sığortalamağa borcludur:
48.2.1. gəmi heyəti
üzvlərinin əmək haqlarını və onlara
çatacaq digər məbləğləri, o
cümlədən repatriasiya xərclərini;
48.2.2. gəmi heyəti
üzvləri əmək funksiyalarını yerinə
yetirərkən onların həyat və
sağlamlıqlarını;
48.2.3. sərnişin
daşımaları xidmətini həyata keçirən
gəmi ilə daşınan sərnişinlərin
(şəhərdaxili və ya qəsəbədaxili
daşınan sərnişinlər istisna olmaqla) fərdi
qəza sığortasını “İcbari sığortalar
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun
olaraq icbari qaydada həyata keçirmək.
48.3. Bu Məcəllənin 48.2.3-cü
maddəsi ilə müəyyən edilmiş tələb
yerinə yetirildiyi halda gəminin istismarına icazə verilir.[26]
Maddə 49. Gəminin idarə olunması və
gəmi kapitanının digər vəzifələri
Gəmi kapitanına gəmini
idarə etmək, o cümlədən gəminin
səfərə çıxmasını və
səfərdə təhlükəsizliyini təmin etmək,
dəniz mühitini mühafizə etmək, gəmidə
nizam-intizamı saxlamaq, habelə gəmiyə, gəmidə
olan insanlara və yükə vurula biləcək
zərərin qarşısının alınmasını
təmin etmək üçün tədbirlərin
görülməsi həvalə olunur.
Maddə 50. Gəmi kapitanının dənizdə
fəlakətə uğrayan hər hansı bir
şəxsə yardım göstərmək vəzifəsi
50.1. Gəmi kapitanı öz
gəmisinə və onda olan şəxslər
üçün ciddi təhlükə yaratmamaq şərti ilə
dənizdə fəlakətə uğrayan hər hansı bir
şəxsə yardım göstərməyə borcludur.
50.2. Bu Məcəllənin
50.1-ci maddəsində göstərilən vəzifəsinin
pozulmasına görə gəmi kapitanı Azərbaycan
Respublikasının cinayət qanunvericiliyinə müvafiq
olaraq məsuliyyət daşıyır.
Maddə 51. Gəmilərin toqquşmasından sonra
gəmi kapitanının yardım göstərmək
vəzifəsi
51.1. Gəmilər
toqquşduqda, toqquşan gəmilərin kapitanlarının
hər biri, əgər bu onun sərnişinlərinə,
gəmi heyəti üzvlərinə və gəmisinə ciddi
təhlükə yaratmırsa, toqquşmadan dərhal sonra
digər gəmiyə, onun sərnişinlərinə və
gəmi heyəti üzvlərinə yardım göstərməyə
borcludur.
51.2. Gəmi kapitanları,
əgər bu mümkündürsə, öz
gəmilərinin adlarını, qeydiyyata alındıqları
limanların, habelə səfərə çıxdıqları
və təyinat limanlarının və ya daxil olacaqları
yaxın limanların adını bir birlərinə
xəbər verməyə borcludurlar.
51.3. Gəmi kapitanı
tərəfindən bu Məcəllənin 51.1. və 51.2-ci
maddələrində göstərilən
vəzifələrin pozulmasına görə gəmi sahibi
məsuliyyət daşımır.
Maddə 52. Gəmi kapitanının təcili tibbi
yardım göstərmək vəzifəsi
52.1. Gəminin dənizdə
olma müddətində gəmidə olan şəxsin
göstərilməsi mümkün olmayan təcili tibbi
yardıma ehtiyacı varsa, gəmi kapitanı gəmi
sahibinə xəbər verməklə yaxındakı limana
daxil olmağa və ya həmin şəxsi yaxındakı
limana çatdırmaq üçün tədbirlər
görməyə borcludur.
52.2. Gəmi xarici limana daxil
olduqda və ya həmin şəxs xarici limana
çatdırıldıqda gəmi kapitanı Azərbaycan
Respublikasının səfirliyini və ya konsulluq idarəsini
bu barədə məlumatlandırmalıdır.
Maddə 53. Hərbi əməliyyat halında və
hərbi təhlükə olan digər hallarda gəmi kapitanının
vəzifəsi
Gəminin səfərə
çıxma və ya təyinat limanlarının
yerləşdikləri rayonda, gəminin keçəcəyi
rayonda hərbi əməliyyatlar aparıldıqda, habelə hərbi
təhlükə olan digər hallarda gəmi kapitanı
gəminin, gəmidə olan insanların, sənədlərin,
yüklərin və digər əmlakın məhv
olunmasının, zədələnməsinin və zəbt
olunmasının qarşısını almaq üçün
bütün tədbirləri görməyə borcludur.
Maddə 54. Gəmi heyətinin gəmini tərk
etməsi
54.1. Gəmi kapitanının
fikrincə gəmi məhv olmaq qarşısındadırsa,
gəmi kapitanı sərnişinlərin xilas edilməsi
üçün bütün tədbirləri
gördükdən sonra gəmi heyətinin
üzvlərinə gəmini tərk etməyə icazə
verir.
54.2. Gəmi kapitanı gəmi,
radio və maşın jurnallarının, habelə
səfərə aid olan xəritələrin, naviqasiya
cihazları lentlərinin, sənədlərin və
qiymətli əşyaların xilası üçün
bütün mümkün tədbirləri gördükdən
sonra, gəmini sonuncu olaraq tərk edir.
54.3. Gəmi məhv olduqda,
gəmi heyətinin hansı dövlətin ərazisinə
çatdırılmasından asılı olmayaraq, gəmi
kapitanı gəmi heyətinə münasibətdə
hüquqlarını saxlayır və öz
vəzifələrini icra edir.
Maddə 55. Gəmidə nizam-intizamın
saxlanılması
Gəmidə nizam-intizamın
təmin olunması Azərbaycan Respublikasının
nəqliyyat donanması gəmilərində xidmət
Nizamnaməsi və Azərbaycan Respublikasının
nəqliyyat donanması işçilərinin intizam
Nizamnaməsinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Maddə 56. Gəmi kapitanı təhqiqat orqanı kimi
Səfərə
çıxmış gəmidə Azərbaycan
Respublikasının Cinayət Məcəlləsində
nəzərdə tutulmuş cinayətin əlamətləri
aşkar edildikdə, gəmi kapitanı Azərbaycan
Respublikasının cinayət-prosessual qanunvericiliyinə
uyğun olaraq, təhqiqat orqanının funksiyalarını
yerinə yetirir.
Maddə 57. Vəsiyyətnamə tərtib
edildikdə, gəmidə uşaq doğulduqda və
gəmidə ölüm baş verdikdə gəmi
kapitanının vəzifələri
57.1. Gəmi kapitanı
səfər zamanı gəmidə olan şəxsin
vəsiyyətnaməsini təsdiq edə bilər. Gəmi
kapitanının təsdiq etdiyi vəsiyyatnamə notariat
qaydasında təsdiq edilən sənədlərə
bərabər tutulur.
57.2. Gəmi kapitanı
gəmidə hər bir doğum və ya ölüm halı
barəsində gəmi jurnalında müvafiq qeyd
aparmalıdır.
57.3. Gəmi kapitanı vəfat
etmiş şəxsin ölümü barəsində onun
yaxın qohumlarından birini və ya həyat
yoldaşını məlumatlandırmağa və onun
cənazəsini vətəninə göndərmək
üçün tədbirlər görməyə borcludur.
Müstəsna hallarda, əgər gəminin uzun müddət
açıq dənizdə olması zəruridirsə və
vəfat etmiş şəxsin cənazəsini saxlamaq
mümkün deyilsə, gəmi kapitanının, gəmi
jurnalında müvafiq qeyd apararaq, cənazəni dəniz
adətlərinə uyğun olaraq dənizə
tapşırmaq hüququ vardır.
57.4. Gəmi kapitanı vəfat
etmiş şəxsin gəmidə olan əmlakının
siyahısının tərtib edilməsini və saxlanmasını
təmin edir.
Maddə 58. Gəmi kapitanı gəmi sahibinin və ya
yük sahibinin nümayəndəsi kimi
Gəmi kapitanı gəmi
sahibinin və ya yük sahibinin digər
nümayəndələri olmadığı halda gəminin,
yükün və ya icra edilən səfərin ehtiyacları
üçün zəruri olan əqdlərə, habelə ona
tapşırılmış əmlaka dair iddialara
münasibətdə gəmi sahibinin və ya yük sahibinin
nümayəndəsi hesab edilir.
Maddə 59. Səfəri davam etdirmək
üçün təcili maddi tələbat
59.1. Səfəri davam
etdirmək, xüsusilə gəminin təmiri və ya gəmi
heyətinin saxlanılması, səfər zamanı təcili
maddi tələbat yarandıqda və gəmi sahibindən
sərəncam almaq üçün imkan və ya vaxt
olmadıqda, gəmi kapitanının səfəri davam
etdirmək üçün ona tapşırılmış
zəruri olmayan əmlakın bir hissəsini satmaq hüququ
vardır.
59.2. Səfəri davam
etdirmək üçün vəsaitin əldə
edilməsinin gəmi sahibi və yük sahibi üçün
ən az zərər verən üsulu seçmək gəmi
kapitanının borcudur.
59.3. Yükün
satılması ilə əlaqədar zərərə
ümumi qəza əlamətlərinin şamil edildiyi və
ya yükün satılması yalnız yükün mənafeyi
naminə həyata keçirildiyi hallar istisna olmaqla, gəmi
sahibi satılmış yükün dəyərini onun
sahibinə ödəyir.
Maddə 60. Gəmi kapitanının
vəzifələrinin gəmi kapitanının böyük
köməkçisinə həvalə edilməsi
Gəmi kapitanının
ölümü, xəstəliyi halında və ya xidməti
vəzifələrini yerinə yetirməyə mane olan
digər səbəb olduqda, gəmi sahibinin sərəncamı
alınana qədər gəmi kapitanının
vəzifələri gəmi kapitanının böyük
köməkçisinə həvalə edilir.
V fəsil
Dövlət bayraq və liman nəzarət[27]
Maddə 61. Müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı və
Dəniz limanı kapitanı
61.1. Dəniz limanında
dəniz üzgüçülüyü
təhlükəsizliyini və nizam-intizamı təmin
etmək funksiyalarını müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı və dəniz limanı
kapitanı həyata keçirir.
61.2. Dəniz
limanı kapitanı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən təyin edilir və bilavasitə ona
tabedir. Dəniz limanı kapitanının fəaliyyəti
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının təsdiq etdiyi
“Dəniz limanı kapitanı haqqında Əsasnamə”
ilə tənzimlənir. [28]
61.3. Dəniz limanı
kapitanı bilavasitə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
tabedir. [29]
61.4.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində dövlət
bayraq və liman nəzarətini və dəniz
üzgüçülüyü qaydalarına nəzarəti
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir. [30]
Maddə 62. Müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının və Dəniz limanı
kapitanının funksiyaları
62.1. Dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyinin
və dəniz limanında nizam-intizamın təmin edilməsi
sahəsində müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
funksiyaları:
62.1.1.
ticarət gəmiçiliyi haqqında Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyinə və Azərbaycan
Respublikasının ticarət gəmiçiliyinə aid olan
beynəlxalq müqavilələrinə əməl
edilməsinə nəzarət;
62.1.2.
gəmiləri gəmi reyestrlərində qeydiyyata almaq və
müvafiq gəmi sənədlərini vermək;
62.1.3.
gəmilərə və inşa edilməkdə olan
gəmilərə mülkiyyət hüququnu, gəminin və
ya inşa edilməkdə olan gəminin və onlara olan
hüquqların ipotekasını dövlət qeydiyyatına
almaq və müvafiq sənədlər
vermək; [31]
62.1.4. gəmi
heyəti üzvlərinə sertifikatlar (diplomlar), xüsusi
hazırlıq şəhadətnamələri, onların
verilməsinin təsdiqnamələrini, dənizçinin
şəxsiyyət sənədini və dənizçi
kitabçalarını vermək;
62.1.5.
gəmilər tərəfindən ətraf mühitin
çirkləndirilməsinin qarşısını almaq
üzrə tələblərə əməl
edilməsinə nəzarəti həyata keçirmək;
62.1.6.
dənizdə bələdçi xidmətinə və
gəmilərin hərəkətini tənzimləyən
xidmətlərə rəhbərlik və nəzarəti
həyata keçirmək;
62.1.7.
dənizdə batmış əmlakın
qaldırılmasına, habelə limanda inşaat, hidrotexniki
və digər işlərin görülməsinə icazə
vermək;
62.1.8.
dənizdə baş vermiş qəzaları qeydə almaq
və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi qaydada araşdırmaq.
62.2. Liman
kapitanı dəniz üzgüçülüyü
təhlükəsizliyinin və dəniz limanında
nizam-intizamın təmin edilməsi sahəsində
aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir:
62.2.1.
gəmilərin limana daxil olmasını və limandan
çıxmasını rəsmiləşdirmək;
62.2.2. gəmi
sənədlərini, sertifikatları (diplomları), xüsusi
hazırlıq şəhadətnamələrini və sertifikatların
(diplomların) verilməsinin təsdiqnamələrini yoxlamaq;
62.2.3.
gəmilərin limana daxil olması və onların limandan
çıxması qaydalarının tələblərinə
əməl olunmasına nəzarət;
62.2.4.
müvafiq gəmi jurnallarının yoxlanılması. [32]
Maddə 63. Gəmilərə nəzarət
63.1.
Gəmi sənədlərinin mövcudluğunu, gəminin
əsas göstəricilərinin gəmi
sənədlərinə uyğunluğunu, gəmi heyətinin
müvafiq qaydada komplektləşdirilməsini və ticarət
gəmiçiliyi sahəsində beynəlxalq konvensiyaların
tələblərinin yerinə yetirilməsini yoxlamaq
məqsədi ilə dənizə çıxan
gəmilərə nəzarəti müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı həyata keçirir. [33]
63.2. Gəmi sənədləri
olmadıqda və ya gəminin dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyinin
tələblərinə cavab vermədiyini güman
etməyə kifayət qədər əsas olduqda, habelə gəminin istismarı
insan həyatına və ya ətraf mühitə real
təhlükə yaratdığı təqdirdə,
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı gəmini yoxlaya bilər. [34]
63.3. Gəminin dəniz
limanından çıxması üçün icazənin
verilməsinə maneə törədən çatışmazlıqların
aradan qaldırılmasını yoxlamaq məqsədi ilə müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı gəminin nəzarət yoxlanmasını həyata
keçirə bilər. [35]
63.4.
Azərbaycan Respublikasının dəniz limanlarına daxil
olan, xarici bayraqlar altında üzən gəmilərin son
üç təqvim ili ərzində hesablanmış orta
illik sayının ən azı iyirmi beş faizi müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının təsdiq etdiyi
əsasnaməyə uyğun olaraq nəzarət yoxlamasından
keçirilməlidir.
63.5. Gəminin
təhlükəsizlik şəhadətnamələrində
göstərilmiş inşa tarixindən 10 ildən artıq
müddət keçdikdə qaz və kimyəvi
maddələr daşıyan tankerlər, 12 ildən artıq
müddət keçdikdə qalama (balker) yük
gəmiləri, 15 ildən artıq müddət
keçdikdə sərnişin gəmiləri, eləcə
də ümumi tonnajı 3000 tondan artıq olan və
təhlükəsizlik şəhadətnamələrində
göstərilmiş inşa tarixindən 15 ildən artıq
müddət keçdikdə neft tankerləri bu
Məcəllənin 63.4-cü maddəsində qeyd edilən
əsasnamədə nəzərdə tutulmuş qaydada
geniş nəzarət yoxlamasından
keçirilməlidirlər. [36]
Maddə 64. Gəmilərin dəniz limanından
çıxmasına icazənin verilməsi
64.1. Hər bir gəmi dəniz
limanından çıxmazdan əvvəl dəniz limanı
kapitanının dəniz limanından çıxmağa
icazəsini almalıdır. Dəniz limanı kapitanının
aşağıdakı hallarda müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla
gəmiyə limandan çıxmağa icazə
verməkdən imtina etmək hüququ vardır: [37]
64.1.1. gəmi
üzgüçülüyə yararlı olmadıqda;
64.1.2. gəminin
yüklənməsinə, təchizatına, gəmi
heyətinin komplektləşdirilməsinə dair
tələblər pozulduqda və ya gəmidə olan
insanların həyatına və ya sağlamlığına
təhlükə, habelə gəminin dəniz mühitinə
zərər vurmaq təhlükəsi yarada biləcək
digər çatışmazlıqları olduqda;
64.1.3. gəmi
sənədlərinə olan tələblər pozulduqda;
64.1.4. sanitar-karantin və
miqrasiya xidmətlərinin, gömrük, sərhəd və
digər səlahiyyətli dövlət orqanlarının
göstərişi olduqda;
64.1.5. müəyyən
edilmiş liman ödənişləri və ya
səlahiyyətləri çərçivəsində
dəniz limanı kapitanının qəbul etdiyi
qərarına əsasən tətbiq edilmiş sanksiyaların
məbləğləri ödənilmədikdə.
64.1.6. məhkəmənin
qanuni qüvvəyə minmiş müvafiq qərarı
olduqda. [38]
64.2. Dəniz limanı
kapitanının bu Məcəllənin 64.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş hüquqlarının həyata
keçirilməsi ilə əlaqədar yaranan xərcləri
gəmi sahibi ödəyir.
Maddə 65. Dəniz limanında dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyinin
və nizam-intizam qaydalarının pozulmasına görə
məsuliyyət
Dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyinin
və nizam-intizam qaydalarının pozulmasına görə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq
olaraq inzibati tənbehlər tətbiq edilir. [39]
VI fəsil
Dəniz
bələdçiləri
Maddə 66. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin
məqsədləri
Dəniz limanlarına və
dəniz limanları akvatoriyasının hüdudlarına
girişdə, habelə dəniz limanları arasında
dəniz üzgüçülüyü təhlükəsizliyini
və dəniz mühitinin qorunmasını təmin etmək
məqsədi ilə gəmilər dəniz
bələdçiləri ilə keçirilir.
Maddə 67. Dəniz bələdçisi
67.1. Dəniz
bələdçisi Azərbaycan Respublikasının
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
təsdiq olunan dəniz bələdçisi xidməti
haqqında Əsasnamədə müəyyən edilmiş
tələblərə cavab verən Azərbaycan
Respublikası vətəndaşıdır.
67.2. Gəmiləri dəniz bələdçisi
ilə keçirilməsinə hüququn olması haqqında
sertifikat (şəhadətnamə) dəniz
bələdçilərinə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilir.
67.3. Dəniz
bələdçi xidmətinə dövlət
nəzarətini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata
keçirir.
Maddə 68. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburi
və məcburi olmayan rayonlarının
müəyyənləşdirilməsi
Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburi
və məcburi olmayan rayonlarını müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı müəyyən edir və belə rayonlar
dəniz limanı üzrə
məcburi qaydalar, losiyalar və informasiya bülletenləri
ilə hamının nəzərinə
çatdırılır. [40]
Maddə 69. Gəmilərin məcburi
keçirilməsi
69.1. Gəminin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburi
rayonlarında azad edilən gəmilər kateqoriyasına aid
olduğu və ya müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyənləşdirilmiş qaydada gəmi
kapitanına dəniz bələdçisiz üzmək
hüququ verildiyi hallar istisna olmaqla, gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsini məcburi
rayonlarında gəmi kapitanının dəniz,
bələdçisiz üzmək hüququ yoxdur.
69.2. Dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin
məcburiliyindən azad edilən gəmilərin
kateqoriyalarını müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir və dəniz limanı üzrə
məcburi qaydalarda hamının nəzərinə
çatdırılır. [41]
69.3. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsi qaydasını
müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı müəyyən edir.
Maddə 70. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburi
olmaması
70.1. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburiliyi
tələb olunmayan rayonlarda gəmi kapitanı zəruri
hallarda gəmiyə dəniz bələdçisi
götürə bilər.
70.2. Gəmilərin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsinin məcburiliyi
tələb olunmayan rayonlarda dəniz limanı kapitanı
aşağıdakı hallarda gəmilərin məcburi olaraq
dəniz bələdçisi ilə keçirilməsini
müəyyən edə bilər:
70.2.1. gəmi və ya onunla
daşınan yük dəniz mühitinə zərər vurmaq
təhlükəsini yaratdıqda. Belə gəmilərin
kateqoriyaları dəniz limanının məcburi qaydaları,
losiyalar və informasiya bülletenləri ilə hamının
nəzərinə çatdırılır;
70.2.2. gəmilərin
gövdəsində, mexanizm və ya avadanlığında
onların limanda təhlükəsiz üzmələrinə
əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə
biləcək ciddi zədələr olduqda. Belə halda
gəmi kapitanına gəminin dəniz bələdçisi
ilə hərəkət etməli olduğu barədə
bildiriş təqdim edilir.
Maddə 71. Dəniz bələdçisi
vəsiqəsi
71.1. Gəmiyə gəlmiş
dəniz bələdçisi gəmi kapitanına dəniz
bələdçisi vəsiqəsini təqdim etməlidir.
71.2. Gəmi kapitanının
dəniz bələdçisi vəsiqəsi olmayan
şəxsi gəmiyə dəniz bələdçisi
qismində götürməyə hüququ yoxdur.
Maddə 72. Dəniz bələdçisinin
gəmiyə təhlükəsiz minməsi və
düşməsinin təmin edilməsi
72.1. Gəmi kapitanı dəniz
bələdçisinin gəmiyə təhlükəsiz
minməsini və düşməsini təmin etməlidir,
habelə gəminin dəniz bələdçisi ilə
keçirilməsi müddətində onu ödənişsiz
otaq və qida ilə təmin etməlidir.
72.2. Təcrübə
keçmək məqsədi ilə stajçı dəniz
bələdçisini müşayiət etdikə bu
Məcəllənin 72.1-ci maddəsində müəyyən
edilmiş qaydalar stajçıya da şamil edilir.
Maddə 73. Gəmi kapitanı tərəfindən
gəmi haqqında məlumatların elan edilməsi
73.1. Gəmi kapitanı dəniz
bələdçi qəbzinə daxil edilən və gəmi
kapitanı tərəfindən imzalanan gəminin suyaoturumu,
uzunluğu, eni və tutumu barədə dəniz
bələdçisinə dəqiq məlumatları verir.
Dəniz bələdçisi gəminin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsi
üçün zəruri olan digər məlumatları
gəmi kapitanından tələb edə bilər.
73.2. Bu Məcəllənin
73.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan
məlumatların elan edilməməsinə və ya
yanlış məlumatların elan edilməsinə
görə gəmi kapitanı Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə müvafiq olaraq inzibati məsuliyyət
daşıyır.
Maddə 74. Gəmi kapitanı ilə dəniz
bələdçisinin münasibətləri
Gəminin təhlükəsiz
üzməsi məqsədi ilə gəmi kapitanı dəniz
bələdçisinin ağlabatan tövsiyələrinə
əməl edir və kifayət qədər əsas
olmadıqda onun işinə qarışmır.
Maddə 75. Dəniz bələdçisinin
sükançıya verdiyi göstərişlər
Gəmi kapitanı gəminin
üzməsinə və manevr etməsinə dair
göstərişləri bilavasitə sükançıya
verməyi dəniz bələdçisinə həvalə edə
bilər. Bu, gəmi kapitanını belə
göstərişlərin doğurduğu
nəticələrə görə məsuliyyətdən azad
etmir.
Maddə 76. Gəmi kapitanının müvəqqəti
olaraq kapitan körpüsünü tərk etməsi
Gəminin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsi zamanı
müvəqqəti olaraq kapitan körpüsünü tərk
etməyə məcbur olan gəmi kapitanı bu barədə dəniz
bələdçisinə xəbər verməli və
olmayacağı müddət ərzində gəminin idarə
edilməsinə məsuliyyətli olan şəxsi təqdim
etməlidir.
Maddə 77. Gəminin dəniz bələdçisi
ilə keçirilməsinin dayandırılması
Gəminin təhlükəsiz
üzməsi məqsədləri üçün zəruri
olduqda dəniz bələdçisi gəminin
təhlükəsiz üzməsinə imkan yaradan hallar mövcud
olana qədər, gəminin dəniz bələdçisi
ilə keçirilməsini dayandıra bilər.
Maddə 78. Dəniz bələdçisinin gəmini
tərk etməsi və daimi yerinə
çatdırılması
78.1. Dəniz
bələdçisi gəmini lövbərə qoymadan,
gəmini təhlükəsiz yerə aparmadan, dənizə
çıxarmadan və ya digər dəniz
bələdçisi ilə əvəz olunmadan gəmi
kapitanından icazəsiz gəmini tərk edə bilməz.
78.2. Gəmi kapitanının
dəniz bələdçisini onun xidmət etdiyi rayonun
hüdudlarından kənara aparmaq hüququ yoxdur. Əks halda
gəmi kapitanı dəniz bələdçisini onun daimi
olduğu yerə gəminin hesabına
çatdırmalıdır.
Maddə 79. Dəniz bələdçisinin və
gəmi kapitanının məsuliyyəti
79.1. Dəniz
bələdçisinin gəmidə olması gəminin
idarə edilməsinə görə gəmi kapitanının
məsuliyyətini aradan qaldırmır.
79.2. Dəniz
bələdçisinin tövsiyələrinin
düzgünlüyünə şübhə etmək
üçün kifayət qədər əsas olduqda,
gəminin təhlükəsiz üzməsi
məqsədilə gəmi kapitanının belə dəniz
bələdçisinin xidmətlərindən imtina etmək
hüququ vardır. Gəminin dəniz bələdçisi
ilə keçirilməsi məcburi olduğu halda gəmi
kapitanı dəniz bələdçisinin başqası
ilə əvəz edilməsini tələb etməlidir.
79.3. Gəminin dəniz
bələdçisi ilə lazımi qaydada
keçirilməməsində təqsirli olan dəniz
bələdçisi dəniz bələdçisi
vəsiqəsindən məhrum edilə bilər.
Maddə 80. Gəminin dəniz bələdçisi
ilə lazımi qaydada keçirilməməsinə
görə məsuliyyət
80.1. Gəminin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsini icra edən
dəniz bələdçisinin işlədiyi təşkilat
gəminin dəniz bələdçisi ilə lazımi qaydada
keçirilməməsi nəticəsində gəmiyə
vurulmuş zərərin əvəzinin
ödənilməsinə görə məsuliyyət
daşıyır.
80.2. Gəminin dəniz
bələdçisi ilə keçirilməsini icra edən
dəniz bələdçisinin işlədiyi təşkilat
gəminin dəniz bələdçisi ilə lazımi qaydada
keçirilməməsi nəticəsində
üçüncü şəxslərə vurulmuş
zərərin əvəzinin ödənilməsinə
görə məsuliyyət daşımır.
Maddə 81. Dəniz bələdçi
ödənişi
Dəniz
bələdçilərinin xidmətlərindən
istifadə edən gəmilərdən Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən
edilmiş qaydada və məbləğdə dəniz
bələdçi ödənişi tutulur.
VII fəsil
Dənizdə
batmış əmlak
Maddə 82. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq dairəsi
82.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar Azərbaycan
Respublikasının yurisdiksiyası şamil edilən sularda
batmış əmlakın qaldırılmasına,
uzaqlaşdırılmasına və məhv edilməsinə
tətbiq edilir.
82.2. Qəzaya uğramış
gəmilər, onların qırıqları,
avadanlığı, yükləri və digər predmetlər
su səthində və ya altında olmasından, su dibinə
çökməsindən, habelə dayaz yerə və ya
sahilə atılmasından asılı olmayaraq, dənizdə
batmış əmlaka aiddir.
82.3. Bu fəslin qaydaları
aşağıdakılara tətbiq edilmir:
82.3.1. dənizdə
batmış hərbi əmlakın qaldırılmasına,
uzaqlaşdırılmasına və məhv edilməsinə;
82.3.2. mədəniyyət
xarakterli, arxeoloji və ya tarixi əhəmiyyətli əmlak
suyun dibindədirsə, belə əmlakın
qaldırılmasına.
82.4. Bu Məcəllənin 20-ci
fəslində müəyyənləşdirilmiş qaydalara
uyğun olaraq dənizdə batmış əmlakın
qaldırılması, uzaqlaşdırılması və ya
məhv edilməsi xilasetmə əməliyyatı olduqda, bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalardan
asılı olmayaraq, xilas edənlər üçün
nəzərdə tutulmuş mükafatlandırma və
xüsusi kompensasiya qaydaları tətbiq olunur.
Maddə 83. Dənizdə batmış əmlakın
mülkiyyətçisi
83.1. Dənizdə batmış
əmlakın mülkiyyətçisi həmin əmlakı
qaldırmaq niyyətindədirsə o, əmlakın
batdığı gündən bir il ərzində, bu barədə
ən yaxın dəniz limanının kapitanına məlumat
verməlidir.
83.2. Dəniz limanı
kapitanı dənizdə batmış əmlakın
qaldırılması barədə əmlak
mülkiyyətçisinin ərizəsinə bir ay
ərzində baxır və həmin əmlakın
qaldırılması qaydasını, bunun üçün
zəruri olan müddəti (bir ildən az olmamaq şərti
ilə) müəyyən edir.
83.3. Dənizdə batmış
əmlak dəniz üzgüçülüyü
təhlükəsizliyi üçün ciddi və
bilavasitə təhlükə və ya dəniz mühitinə
əhəmiyyətli dərəcədə zərərvurma
təhlükəsi yaradırsa, yaxud su bioloji
ehtiyatlarının ovuna, limanın fəaliyyətinə
və limanda işlərin aparılmasına (hidrotexniki və
digər işlər) xeyli maneə yaradırsa, həmin
əmlakın mülkiyyətçisi dəniz limanı
kapitanının tələbi ilə və onun
müəyyən etdiyi müddətdə dənizdə
batmış əmlakı qaldırmalı və zəruri olan
hallarda onu uzaqlaşdırmalı və ya məhv etməlidir.
83.4. Dənizdə batmış
əmlakın mülkiyyətçisi məlum olmadıqda,
dəniz limanı kapitanı dənizdə batmış
əmlakın qaldırılması üçün
müəyyən edilmiş müddət barəsində
informasiya bülletenində məlumat verir. Dənizdə
batmış gəminin bayrağı məlum olduqda, dəniz
limanı kapitanı müvafiq icra hakimiyyəti orqanına bu
barədə bildiriş göndərir.
83.5. Əgər dənizdə
batmış əmlakın mülkiyyətçisi həmin
əmlakın qaldırılması bərədə
ərizə verməyibsə və ya bu Məcəllənin
83.2-ci maddəsinə uyğun olaraq təyin edilmiş
müddətdə əmlakı qaldırmayıbsa,
dənizdə batmış əmlaka mülkiyyət hüququ
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən
müəyyənləşdirilir.
83.6. Bu Məcəllənin
84-cü maddəsinə əsasən dənizdə
batmış əmlak, əgər əmlakın
qaldırılmasından bir ildən artıq müddət
keçməyibsə, dənizdə batmış
əmlakın qaldırılmasına sərf edilən və
bununla bağlı aparılan digər xərclərin
ödənilməsi şərti ilə
qaldırılmış əmlakın
mülkiyyətçisi tərəfindən geri tələb
edilə bilər.
Maddə 84. Dənizdə batmış əmlakın liman idarəsi
tərəfindən qaldırılması,
uzaqlaşdırılması və ya məhv edilməsi [42]
84.1. Liman idarəsi aşağıdakı hallarda
dənizdə batmış əmlakı qaldıra və
zərurət yarandıqda isə uzaqlaşdıra və ya
məhv edə bilər:
84.1.1. dənizdə
batmış əmlakın mülkiyyətçisi
müəyyənləşdirilmədikdə və ya o,
dənizdə batmış əmlakı qaldırmayıb,
uzaqlaşdırmayıb və ya məhv etmədikdə onda
dənizdə batmış əmlakın
mülkiyyətçisi bu Məcəllənin 83.3-cü
maddəsində nəzərdə tutulmuş
hərəkətləri həyata keçirməlidir;
84.1.2. dənizdə
batmış əmlak dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyinə
və ya dəniz mühitinə xeyli zərərin
vurulmasına bilavasitə təhlükə yaratdıqda, su
bioloji ehtiyatlarının ovuna, hidrotexniki və digər
işlərin aparılmasına maneə yaratdıqda;
84.1.3. kifayət qədər
əsas olduqda dənizdə batmış əmlakın
mülkiyyətçisinə həmin əmlakı öz
vasitələri və ya müvafiq təşkilatların
vasitələri ilə qaldırmağa,
uzaqlaşdırmağa və ya məhv etməyə icazə
verilmədikdə.
84.2. Bu Məcəllənin
84.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda
dənizdə batmış əmlakın
qaldırılması, uzaqlaşdırılması və ya
məhv edilməsi belə əmlakın məlum olan
mülkiyyətçisinin hesabına həyata keçirilir.
Maddə 85. Liman
idarəsinin çəkdiyi xərclərin əvəzinin
ödənilməsi [43]
Dənizdə batmış
əmlakın bu Məcəllənin 84.1-ci maddəsinə
müvafiq olaraq qaldırılması,
uzaqlaşdırılması və ya məhv edilməsi
ilə bağlı liman
idarəsinin çəkdiyi xərclərinin
əvəzinin ödənilməsinə dair tələbin
həmin əmlaka yönəldilməsi Azərbaycan
Respublikasının mülki qanunvericiliyinə əsasən
həyata keçirilir.
Maddə 86. Dənizdə batmış əmlakın
təsadüfi qaldırılması
Dənizdə batmış
əmlakın təsadüfi qaldırılmasından
əmələ gələn hüquq münasibətləri
Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi ilə
tənzimlənir.
VIII fəsil
Dənizlə
yük daşınması müqaviləsi
Maddə 87. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin tərifi
87.1. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsi
daşıyıcının yükgöndərənin və
ya fraxtedənin ona verdiyi və ya verəcəyi yükü
haqq müqabilində olduğu yerdən təyinat limanına
daşımağı və əqd əsasında
yüklərin alınmasına səlahiyyətli fiziki və
ya hüquqi şəxsə (bundan sonra - yükalan) verməyi,
yükgöndərən, fraxtedən, yükalan və ya
onların səlahiyyətləndirdiyi digər şəxs
isə daşımanın dəyərini (fraxtı) ödəməyi
öhdəsinə götürməsi barəsində
müqavilədir. [44]
87.2. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin mövcudluğu və
məzmunu çarter, konosament və ya digər yazılı
sübutlarla təsdiq edilir.
87.3. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsi bağlana bilər:
87.3.1. dənizlə yük
daşınması üçün bütün gəminin,
onun bir hissəsinin və ya müəyyən gəmi
yerlərinin verilməsi şərti ilə (çarter);
87.3.2. belə şərt
olmadan.
87.4. Daşıyıcı
dənizlə yük daşınması müqaviləsi
əsasında və haqq müqabilində yükün
olduğu yerdən təyinat limanına daşınmasını
həyata keçirən və mülkiyyət, icarə və
ya istifadə hüququ ilə gəmiyə malik olan fiziki
və ya hüquqi şəxsdir. Faktiki daşıyıcı
mülkiyyət, icarə və ya istifadə hüququ ilə
gəmiyə malik olan, daşıyıcının
yükün daşınmasını və ya
daşımanın bir hissəsini həyata keçirməyi
həvalə etdiyi fiziki və ya hüquqi şəxsdir, o
cümlədən daşımanın belə həyata
keçirilməsinin həvalə edildiyi hər hansı bir
digər fiziki və ya hüquqi şəxsdir.[45]
87.5. Fraxtedən bu
Məcəllənin 87.3.1-ci maddəsində
göstərilən dənizlə yük daşınması
müqaviləsini bağlamış şəxsdir.
87.6. Yükgöndərən bu
Məcəllənin 87.3.2-ci maddəsində
göstərilən dənizlə yük daşınması müqaviləsindəki
daşımanın təşəbbüsçüsü olan
və adından yük göndərilməsi
rəsmiləşdirilən fiziki və ya hüquqi şəxsdir. [46]
87.6-1. Ekspeditor
üçüncü şəxslər
(daşıyıcılar) vasitəsilə yüklərin
olduğu yerdən təyinat limanına
daşınmasını öz adından, lakin
yükgöndərənin hesabına təşkil edən
şəxsdir.[47]
87.7. Tərəflərin
razılaşması ilə başqa hal nəzərdə
tutulmadıqda, bu fəsildə
müəyyənləşdirilmiş qaydalar tətbiq edilir.
Bu fəsildə birbaşa göstərilmiş hallarda
tərəflərin razılaşması bu fəsildə
müəyyənləşdirilmiş qaydalara uyğun
olmadıqda əhəmiyyətsizdir.
Maddə 88. Dənizlə yüklərin
daşınmasının təşkili haqqında
uzunmüddətli müqavilə
88.1. Dənizlə yükün
müntəzəm daşımaları həyata
keçirildikdə, daşıyıcı və yük sahibi
dənizlə yüklərin daşınmasının təşkili
haqqında uzunmüddətli müqavilə bağlaya
bilərlər. Dənizlə yüklərin
daşınması haqqında uzunmüddətli
müqavilə bağlandıqda, yükün konkret partiyalarının
daşınması belə müqavilə əsasında
bağlanmış dənizlə yük daşınması
müqaviləsinə əsasən həyata keçirilir.
88.2. Dənizlə
yüklərin daşınmasının təşkili
haqqında uzunmüddətli müqavilədə yükün
daşınmasının razılaşdırılmış şərtləri,
əgər tərəflər başqası barədə
razılığa gəlməyibsə, dənizlə yük
daşınması müqaviləsinə daxil olunmuş hesab
edilir.
88.3. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin şərtləri
dənizlə yüklərin daşınmasının
təşkili haqqında uzunmüddətli müqavilənin şərtlərinə
zidd olduqda, dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin şərtləri tətbiq edilir.
88.4. Dənizlə
yüklərin daşınmasının təşkili
haqqında uzunmüddətli müqavilənin konosamentə
daxil edilməmiş şərtləri, əgər
üçüncü şəxs fraxtedən deyilsə, onun
üçün məcburi xarakter daşımır.
Maddə 89. Xidmətlərin
göstərilməsi üçün limanın
müvəqqəti bağlanması[48]
Fövqəladə
hadisə, qanunsuz müdaxilə aktı, gəmi
qəzaları və digər qəzalar baş verdikdə,
habelə insan həyatı və ya sağlamlığı
üçün təhlükə, əmlak və
yükün korlanması və (və ya) məhvi
təhlükəsi yarandığı hallarda limanda və ya
dəniz terminalında xidmətlərin göstərilməsi
mümkün olmadıqda, liman idarəsi xidmətlərin
göstərilməsi üçün limanın
müvəqqəti bağlanması barədə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanına dərhal müraciət edir.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı xidmətlərin
göstərilməsi üçün limanın
müvəqqəti bağlanmasını zəruri hesab
etdikdə qərar qəbul edir, müvəqqəti
bağlanmanın müddətini müəyyənləşdirir
və bu barədə liman idarəsinə və
dənizçilik sahəsində fəaliyyət
göstərən təşkilatlara həmin gün
yazılı məlumat göndərir.
Maddə 90. Çarterin (reys çarterinin) məzmunu
Çarterə (reys
çarterinə) tərəflərin və gəminin adı,
yükün növü və çeşidi barəsində
məlumat, fraxtın məbləği, yükvurma yerinin
adı, gəminin göndərildiyi yerin və ya təyinat
yerinin adı daxil edilməlidir. Tərəflərin
razılaşması əsasında çarterə digər
şərtlər və qeyd-şərtlər daxil edilə
bilər. Çarter daşıyıcı və fraxtedən
və ya onların nümayəndələri
tərəfindən imzalanır.
Maddə 91. Çarterin və konosamentin
qarşılıqlı əlaqəsi
Daşıyıcı və
dənizlə yük daşınması müqaviləsinin
tərəfi olmayan yükalan arasında münasibətlər
konosament ilə müəyyənləşdirilir.
Konosamentdə yükalana istinad edildikdə, onun
üçün çarterin şərtləri məcburidir.
Maddə 92. Çarter üzrə hüququn
güzəşt edilməsi
92.1. Çarter üzrə
yük daşınanda fraxtedənin
daşıyıcının razılığı ilə,
dənizlə yük daşınması müqaviləsinə
dair hüquqlarını üçüncü
şəxslərə güzəşt etmək hüququ
vardır.
92.2. Fraxtedən, habelə onun
hüquqlarının güzəşt edildiyi
üçüncü şəxs dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin yerinə
yetirilməsinə görə daşıyıcı
qarşısında birgə məsuliyyət
daşıyırlar.
Maddə 93. Gəminin səfərə
hazırlanması
93.1. Daşıyıcı
gəmini səfərə çıxmaq üçün
yararlı vəziyyətdə verməyə - onun dəniz
üzgüçülüyünə texniki yararlığını
təmin etməyə, gəmini lazımi qaydada təchiz
etməyə, gəmi heyəti ilə
komplektləşdirməyə, habelə anbarları və
gəmidə yüklərin daşınması üçün
nəzərdə tutulan digər yerləri yükün
lazımi qəbulunu, daşınmasını və
saxlanılmasını təmin edən vəziyyətə
gətirməyə borcludur.
93.2. Gəminin səfərə
yararsız vəziyyətinin, lazımi qayğı
göstərilməsinə baxmayaraq zahirən
görünməyən qüsurlardan irəli gəldiyi
sübut olunarsa, daşıyıcı gəminin
səfərə yararsız vəziyyətinə görə
məsuliyyət daşımır.
Maddə 94. Gəminin dəyişdirilməsi
Əgər yük müəyyən
gəmidə daşınmalıdırsa, yükün digər
gəmiyə vurulması, yükvurma əməliyyatı
başlandıqdan sonra yaranan texniki zərurət nəticəsində
yükün yenidən vurulması halları istisna olmaqla,
yalnız fraxtedənin və ya yükgöndərənin
razılığı əsasında həyata keçirilə
bilər.
Maddə 95. Yükvurma limanı və yeri
95.1. Daşıyıcı
gəmini çarterdə göstərilmiş və ya
çarterin şərtlərinə uyğun olaraq
fraxtedənin göstərdiyi dəniz limanına verməlidir.
Fraxtedən təhlükəsiz yükvurma limanını
göstərməyə borcludur.
95.2. Fraxtedən yükvurma
limanını göstərmədikdə, düzgün
göstərmədikdə və ya təhlükəsiz olmayan
yükvurma limanını göstərdikdə,
daşıyıcı dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin icrasından imtina
edə və vurulmuş zərərin əvəzinin
ödənilməsini tələb edə bilər.
95.3. Yük çarter üzrə
daşındıqda daşıyıcı gəmini
fraxtedənin göstərdiyi yükvurma yerinə
verməyə borcludur. Yükvurma yeri yükvurma
üçün təhlükəsiz və yararlı
olmalıdır.
95.4. Xətti daşımalar
həyata keçirildikdə yükvurma yerini
daşıyıcı müəyyən edir.
Maddə 96. Gəminin verilməsi
96.1. Çarterdə
nəzərdə tutulmuş vaxtda gəmi verilmədikdə,
fraxtedənin dənizlə yük daşınması
müqaviləsindən imtina etmək və vurulmuş zərərin
əvəzinin ödənilməsini tələb etmək
hüququ vardır.
96.2. Gəmi yükvurma
limanında və ya adətən həmin limanda gözləmə
üçün nəzərdə tutulmuş yerlərdə
olduqda, çarter üzrə daşıyıcı
fraxtedənə və ya yükgöndərənə
yazılı bildiriş verməlidir. Bildirişin verilmə
günü və saatı tərəflərin
razılaşması əsasında, belə razılaşma
olmadığı halda isə həmin limanın adətləri
ilə müəyyən edilir.
Maddə 97. Staliya vaxtı
97.1.
Daşıyıcının gəmini yükvurma
üçün verdiyi və fraxta əlavə
ödənişlər edilmədən yükvurma altında
saxladığı müddət (staliya vaxtı)
tərəflərin razılaşması, belə
razılaşma olmadıqda isə yükvurma limanında
qəbul edilən müddətlər əsasında
müəyyənləşdirilir.
97.2. Staliya vaxtının
başlanması tərəflərin razılaşması
əsasında müəyyən edilir. Staliya vaxtı iş
günləri, saat və dəqiqələrlə hesablanır.
97.3.
Yükgöndərəndən asılı olan
səbəblərə görə, habelə gəmiyə
təhlükəsiz yükvurmaya mane olan və ya yükün
saxlanılmasına təhlükə yaradan
qarşısıalınmaz qüvvə və ya hidrometeoroloji
şərait nəticəsində yükvurmanın
aparılmadığı vaxt staliya vaxtına daxil edilmir.
Fraxtedəndən asılı olan səbəblərə
görə yükvurmanın aparılmadığı vaxt
staliya vaxtına daxil edilir.
97.4. Yükvurma staliya
vaxtının axımının başlanmasından
əvvəl başladıqda yükvurma üçün
istifadə edilmiş faktiki vaxt staliya vaxtına daxil edilir.
97.5. Bu Məcəllənin
97.1-97.4-cü maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalar müvafiq olaraq yükün təyinat
limanında boşaldılmasına da tətbiq edilir.
Maddə 98. Kontrstaliya vaxtı
98.1. Tərəflərin
razılaşması ilə staliya vaxtı bitdikdən sonra
əlavə gözləmə vaxtı (kontrstaliya vaxtı)
müəyyən edilə bilər. Tərəflərin
razılaşması olmadıqda, kontrstaliya vaxtı
yükvurma limanında qəbul edilən müddətlər
əsasında müəyyənləşdirilir.
98.2. Kontrstaliya vaxtı
təqvim günləri, saat və dəqiqələrlə
hesablanır.
98.3. Kontrstaliya vaxtına
istirahət günləri, dəniz limanında iş
günü hesab edilməyən, rəsmi qaydada
müəyyən edilmiş səsvermə,
iş günü hesab edilməyən bayram günləri
və ümumxalq hüzn günü bayram günləri,
habelə təhlükəsiz yükvurmaya mane olan və ya
yükün saxlanmasına təhlükə yaradan
qarşısıalınmaz qüvvə və ya hidrometeoroloji
şərait nəticəsində yükvurmada yaranan
fasilələr daxil edilir. Daşıyıcıdan
asılı olan səbəblərə görə
yükvurmanın aparılmadığı vaxt kontrstaliya
vaxtına daxil edilmir. [49]
98.4. Bu Məcəllənin
98.1-98.3-cü maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalar müvafiq olaraq yükün təyinat
limanında boşaldılmasına da tətbiq edilir.
Maddə 99. Kontrstaliya vaxtına görə haqq
Gəminin kontrstaliya vaxtında
boşdayanmasına görə daşıyıcıya
çatacaq haqqın (demerec) miqdarı tərəflərin
razılaşması ilə müəyyənləşdirilir.
Tərəflər arasında belə razılaşma
olmadıqda gəminin boşdayanmasına görə haqq
gəminin və gəmi heyətinin saxlanması
xərcləri ilə müəyyənləşdirilir.
Maddə 100. Yükvurmanın vaxtından əvvəl
qurtarmasına görə mükafat
Tərəflərin
razılaşması ilə yükvurmanın staliya
vaxtının bitməsindən tez başa
çatdırılmasına görə fraxtedən
üçün mükafat (dispaç) müəyyən
edilə bilər.
Maddə 101. Kontrstaliya vaxtı başa
çatdıqda daşıyıcının gəmini
səfərə göndərmək hüququ
101.1. Kontrstaliya vaxtı başa
çatdıqda, daşıyıcıdan asılı olmayan
səbəblərə görə
şərtləşdirilmiş yük
bütünlüklə gəmiyə vurulmadığı
halda belə, daşıyıcının gəmini
səfərə göndərmək hüququ var. Bu halda
daşıyıcı fraxtı tam həcmdə almaq
hüququnu saxlayır.
101.2. Yükün
daşınması üçün bütün gəmi
verildikdə və staliya və ya kontrstaliya vaxtı
barədə razılaşma olduqda, daşıyıcı
həmin vaxt bitənədək gətirilmiş yükün
qəbulundan, yükün qəbulu və
yerləşdirilməsi gəmini müəyyən edilmiş
müddətdən artıq saxlasa belə, imtina edə
bilməz.
101.3. Yükün
daşınması üçün bütün gəmi
verilməyəndə və staliya və ya kontrstaliya vaxtı
barədə razılaşma olduqda, daşıyıcının
həmin vaxt bitənədək təqdim edilmiş
yükün qəbulundan, yükün gec təqdim edilməsi
nəticəsində yalnız gəmini ləngitməklə
onu gəmiyə lazımi şəkildə və başqa
yüklərə zərər vurmadan yükləmək
mümkün olduqda, imtina etmək hüququ vardır. Bu halda
daşıyıcı fraxtı tam həcmdə almaq
hüququnu saxlayır.
Maddə 102. Gəminin ləngidilməsinə
görə vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsi
Gəminin ləngidilməsi
daşıyıcıdan asılı olmayan
səbəblərdən baş veribsə, gəminin
kontrstaliya vaxtından artıq ləngidilməsinə
görə fraxtedən daşıyıcıya vurulan
zərərin əvəzini ödəməyə borcludur.
Maddə 103. Fraxtedənin tələbi ilə
gəminin səfərə vaxtından əvvəl
göndərilməsi
Fraxtedənə daşıma
üçün bütün gəmi verildikdə,
daşıyıcı fraxtedənin tələbi ilə,
hətta yükün hamısı gəmiyə vurulmadıqda
belə, gəmini səfərə yola salmalıdır. Bu
halda daşıyıcı fraxtı tam həcmdə almaq
hüququnu saxlayır.
Maddə 104. Kənar yükün gəmidən
boşaldılması
104.1. Yükün
daşınması üçün bütün gəmi, onun
bir hissəsi və ya müəyyən yerləri
verildikdə, yükgöndərən kənar yükün
gəmidən, onun bir hissəsindən və ya
müəyyən yerlərindən gəminin yola
salındığı limanda, daşıma üçün
bütün gəmi verildikdə isə gəminin daxil
olduğu istənilən limanda boşaldılmasını
tələb edə bilər.
104.2. Kənar yük
gəmidən, onun bir hissəsindən və ya
müəyyən yerlərindən vaxtında
boşaldılmasa, fraxtedən fraxtın müvafiq
surətdə azaldılmasını və fraxtedənə
vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsini
tələb edə bilər.
Maddə 105. Göyərtə yükü
105.1. Daşıyıcı
yükü göyərtədə yalnız
daşıyıcı ilə yükgöndərən
arasında razılaşmaya əsasən daşıya
bilər.
105.2. Yükün
göyərtədə daşınması barədə
daşıyıcı və yükgöndərən
arasında razılaşma olduqda, daşıyıcı bu
barədə konosamentdə və ya dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin olmasını təsdiq
edən digər sənəddə qeyd aparmalıdır.
Belə qeyd olmadıqda daşıyıcı yükün
göyərtədə daşınması barədə
yükgöndərənlə razılaşmaya
gəldiklərini sübut etməlidir. Lakin daşıyıcı
konosamenti vicdanla əldə edən şəxsə, o
cümlədən yükalana münasibətdə belə
üçüncü şəxsə münasibətdə
razılaşmaya istinad edə bilməz.
105.3. Yükün
göyərtədə daşınması bu
Məcəllənin 105.1-ci maddəsində müəyyən
edilmiş qaydaların pozulması ilə həyata
keçirildikdə və ya bu Məcəllənin 105.2-ci
maddəsinə müvafiq olaraq daşıyıcı
yükün göyərtədə daşınması
barədə razılaşmaya istinad edə bilmədikdə,
daşıyıcı bu Məcəllənin 130-cu
maddəsində müəyyənləşdirilmiş qaydalara
baxmayaraq, yükün yalnız göyərtədə
daşınması nəticəsində yükün
itirilməsinə, zədələnməsinə və ya onun
çatdırılmasının gecikdirilməsinə
görə məsuliyyət daşıyır.
Daşıyıcının məsuliyyətinin
hüdudları, şəraitdən asılı olaraq, bu
Məcəllənin 132-ci və ya 134-cü
maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydalara
müvafiq müəyyənləşdirilir.
105.4. Yükün anbarda
daşınması barədə razılaşma olduqda,
yükün göyərtədə daşınması
daşıyıcının bu Məcəllənin 134-cü
maddəsinə uyğun olaraq məsuliyyətinin
məhdudlaşdırılması hüququnun
itirilməsinə gətirib çıxaran
daşıyıcının hərəkət və ya hərəkətsizliyi
kimi qiymətləndirilir.
Maddə 106. Yükün qablaşdırılması
və markalanması
106.1. Daşıma və
yenidən yükləmə zamanı yükün tam
saxlanılmasını təmin etmək üçün
tarada daşınmalı və (və ya)
qablaşdırılmalı olan yüklər daşımaya
lazımi tara və (və ya) qablaşdırma
vasitələrində təqdim edilməlidir.
106.2. Yükgöndərən
yükü lazımi qaydada markalamalı və yük
barəsində daşıyıcıya bütün zəruri
məlumatları təqdim etməlidir. Yük xüsusi
rəftar tələb etdiyi halda, yükgöndərən
daşıyıcını yükün
xüsusiyyətləri və onunla rəftarın qaydası
barədə məlumatlandırmalıdır.
Maddə 107. Yükün dəyişdirilməsi
Növü və
çeşidi çarterdə müəyyən edilmiş
yük digər növ yükə yalnız
daşıyıcının razılığı ilə
dəyişdirilə bilər.
Maddə 108. Yükə aid sənədlər və məlumatlar [50]
Yükgöndərən dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin lazımınca
icrası üçün yükə aid olan
sənədləri və məlumatları, o
cümlədən liman,
gömrük, sanitar və digər inzibati qaydalara müvafiq
olaraq yük barədə tələb olunan bütün
sənədləri vaxtında daşıyıcıya
verməlidir və belə sənədlərin, habelə məlumatların vaxtında verilməməsi,
düzgün olmaması və ya tam tərtib edilməməsi
nəticəsində vurulan zərərə görə
daşıyıcı qarşısında məsuliyyət
daşıyır. [51]
Maddə 109. Konosamentin verilməsi
109.1. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin mövcudluğunu,
yükün daşıyıcı tərəfindən
qəbul edilməsini və vurulmasını
təsdiqləyən və müqabilində
daşıyıcının yükü təhvil vermək
öhdəliyini üzərinə götürdüyü sənəd
konosamentdir.
109.2. Konosament yük
daşınma üçün qəbul edildikdən sonra
verilir.
109.3. Yükgöndərən
daşıyıcıya konosamentə daxil etmək üçün
təqdim etdiyi məlumatların düzgünlüyünə
təminat verir və belə məlumatların düzgün
olmaması nəticəsində daşıyıcıya
vurulmuş zərərə görə məsuliyyət
daşıyır.
109.4.
Daşıyıcının zərərin əvəzinin
ödənilməsinə olan hüququ dənizlə yük
daşınması müqaviləsi üzrə
daşıyıcının yükgöndərən olmayan
hər hansı bir üçüncü şəxs
qarşısında məsuliyyətini aradan qaldırmır.
Maddə 110. Konosamentin əvəzinə digər
sənədin verilməsi
Konosamentin əvəzinə
dəniz qaiməsi və ya yükün daşınma
üçün qəbul edilməsini təsdiqləyən
digər sənəd verilə bilər. Daşıyıcı
konosamenti olmayan yükün daşınma üçün
qəbul edilməsini təsdiqləyən digər
sənəd verdikdə, belə sənəd dənizlə
yük daşınması müqaviləsinin
bağlanmasının və yükün həmin
sənəddə göstərildiyi kimi daşıyıcı
tərəfindən qəbulunun sübutudur.
Maddə 111. Konosamentin məzmunu
111.1. Konosamentə
aşağıdakı məlumatlar daxil edilməlidir:
111.1.1.
daşıyıcının adı;
111.1.2. dənizlə yük
daşınması müqaviləsinə müvafiq olaraq
yükvurma limanının adı və yükün
daşınmaq üçün qəbul edildiyi tarix;
111.1.3.
yükgöndərənin adı və olduğu yer;
111.1.4. dənizlə yük
daşınması müqaviləsinə əsasən
təyinat limanının adı;
111.1.5. yükalanın adı,
əgər yükgöndərən tərəfindən
göstərilibsə;
111.1.6. yükün adı,
yükün identifikasiyası üçün lazım olan
əsas markalar, müvafiq hallarda yükün
təhlükəli xarakterinə və ya xüsusi
xassələrinə dair göstəriş, yerlərin və
ya predmetlərin sayı, yükün çəkisi və ya
digər üsulla qeyd edilmiş miqdarı. Bu halda bütün
məlumatlar yükgöndərənin təqdim etdiyi kimi qeyd
edilir;
111.1.7. yükün və onun
qablaşdırılmasının xarici vəziyyəti;
111.1.8. yükalan
tərəfindən ödəniləcək fraxtın
məbləği və ya fraxtın onun tərəfindən
ödənilməsinə dair digər göstəriş;
111.1.9. konosamentin verildiyi yer
və tarix;
111.1.10. konosamentin əsl
nüsxələrinin sayı, əgər onların sayı
birdən artıqdırsa;
111.1.11.
daşıyıcının və ya onun adından
hərəkət edən şəxsin imzası.
111.2. Tərəflərin
razılaşması ilə konosamentə digər məlumatlar
və qeyd-şərtlər əlavə edilə bilər.
111.3. Gəmi kapitanı
tərəfindən imzalanmış konosament
daşıyıcının adından imzalanmış hesab
edilir.
Maddə 112. Konosamentdə qeyd-şərtlər.
Konosamentin sübutedici qüvvəsi
112.1. Konosamentdə yükün
adına, onun əsas markalarına, yerlərin və ya
predmetlərin sayına, çəkisinə və ya
miqdarına dair məlumatların faktik qəbul edilmiş
yükə uyğun olmaması barədə
daşıyıcının və ya onun adından konosament
verən digər şəxsin kifayət qədər
əsasları olduqda, daşıyıcı və ya onun
adından konosament verən digər şəxs konosamentə
həmin uyğunsuzluq barədə, uyğunsuzluqların və
ya məlumatların yoxlanılması üçün
ağlabatan imkanın olmadığına konkret
göstərişlə, qeyd-şərt etməlidir.
112.2. Daşıyıcı
və ya onun adından konosament verən digər şəxs
konosamentdə yükün xarici vəziyyətini
göstərmədikdə hesab edilir ki, konosamentdə yükün
yaxşı xarici vəziyyəti göstərilib.
112.3. Bu Məcəllənin
112.1-ci maddəsinə uyğun olaraq barəsində
qeyd-şərt edilmiş məlumatlar istisna olmaqla, başqa
hal sübuta yetirilmədikdə, konosament yükün daşınma
üçün daşıyıcı tərəfindən
konosamentdə təsvir edildiyi kimi qəbul edilməsinin
sübutudur. Konosament, konosamentdə göstərilmiş
yükün təsvirinə əsasən vicdanla
hərəkət edən üçüncü
şəxsə verildikdə, daşıyıcı
tərəfindən əks halın sübuta
yetirilməsinə yol verilmir.
Maddə 113. Konosamentin növləri
113.1. Konosament müəyyən
bir yükalanın adına (adlı konosament),
yükgöndərənin və ya yükalanın
göstərişinə (orderli konosament) və ya təqdim
edənə (adsız konosament) verilə bilər. orderli
konosamentdə onun yükgöndərənin və ya
yükalanın göstərişinə verilməsi qeyd olunmadıqda,
konosament yükgöndərənin göstərişinə
verilmiş hesab edilir.
113.2. Konosament
aşağıdakı qaydaların gözlənilməsi
ilə başqasına verilir:
113.2.1. adlı konosament adlı
verilmə qeydi üzrə və ya tələbin
güzəşti üçün müəyyən
edilmiş qaydalara müvafiq olaraq digər formada
başqasına verilə bilər;
113.2.2. orderli konosament adlı
və ya blank verilmə qeydi üzrə başqasına
verilə bilər;
113.2.3. təqdim edənə
(adsız) konosament sadə təqdim edilmə yolu ilə
başqasına verilə bilər.
Maddə 114. Konosamentin əsl nüsxələrinin
çoxluğu
Yükgöndərənin arzusu
ilə ona konosamentin bir neçə əsl nüsxəsi
verilə bilər. Belə halda konosamentin hər bir əsl
nüsxəsində konosamentin mövcud olan əsl
nüsxələrinin sayı göstərilir. Konosamentin
birinci təqdim edilmiş əsl nüsxəsinə
əsasən yük verildikdən sonra onun qalan əsl
nüsxələri öz qüvvəsini itirir.
Maddə 115. Yük üzərində sərəncam
vermək hüququ
115.1. Yük yükalana
verilənə kimi, habelə belə hüquq yükalana və
ya üçüncü şəxsə verilənə kimi
yükgöndərənin yük üzərində sərəncam
vermək hüququ vardır. Yük üzərində
sərəncam vermək hüququ yükalana və ya
üçüncü şəxsə verildikdə
yükgöndərən bu barədə
daşıyıcını məlumatlandırmalıdır.
115.2.
Yükgöndərənin, ona verilmiş konosamentin
bütün əsl nüsxələrinin təqdim olunması
və ya bu Məcəllənin 119.2-119.5 və 120-ci
maddələrində müəyyən edilmiş qaydaları
gözləməklə müvafiq təminat verməsi
şərti ilə, gəmi səfərəçıxma
yerindən yola düşənə kimi yükün
qaytarılmasını, aralıq limanında yükün
verilməsini və ya daşıma sənədində
göstərilməyən yükalana verilməsini tələb
etmək hüququ vardır.
Maddə 116. Daşıyıcının yükə
münasibətdə vəzifələri
116.1. Daşıyıcı
yükü daşınma üçün qəbul etdiyi andan
onun verilməsi anına kimi yükü lazımi qaydada və
səylə yükləməli, yerləşdirməli,
daşımalı, ona qayğı göstərməli və
boşaltmalıdır.
116.2. Əgər daşınma
üçün qəbul edilmiş yük öz
xüsusiyyətlərinə görə xüsusi rəftar
tələb edirsə və bu barədə dənizlə yük
daşınması müqaviləsində və yük
yerlərində göstəriş varsa,
daşıyıcı yükə belə
göstərişlərə uyğun olaraq qayğı
göstərməlidir.
116.3. Tərəflərin bu
Məcəllənin 116.1-ci maddəsinə zidd olan
razılaşmaları əhəmiyyətsizdir.
Maddə 117. Təhlükəli yük
117.1. Əgər
tezalışan, partlayıcı və ya təbiətinə
görə təhlükəli olan yük düzgün olmayan
ad altında təhvil verilmişdirsə və yük qəbul
ediləndə daşıyıcı xarici baxış yolu
ilə onun xüsusiyyətlərinə əmin ola
bilməzdisə, belə yük istənilən vaxt
daşıyıcı tərəfindən şəraitdən
asılı olaraq boşaldıla,
zərərsizləşdirilə və ya məhv edilə
bilər. Bu halda yükgöndərənə vurulan
zərərin əvəzi ödənilmir.
117.2. Yükgöndərən
bu Məcəllənin 117.1-ci maddəsində
göstərilən yükün gəmiyə
yüklənməsi nəticəsində
daşıyıcıya və ya üçüncü şəxslərə
vurulan zərərə görə məsuliyyət
daşıyır. Belə yükün daşınmasına
görə fraxt qaytarılmır. Fraxt yükün
göndərilməsi zamanı
ödənilməmişdirsə, daşıyıcının
onu tam həcmdə almaq hüququ vardır.
117.3. Bu Məcəllənin
117.1-ci maddəsində göstərilən yük
daşıyıcının xəbəri və
razılığı əsasında gəmiyə
yükləndikdən sonra gəmiyə, gəmidə olan
digər yükə və ya insanlara təhlükə
yaradarsa, şəraitdən asılı olaraq
daşıyıcının belə yükü gəmidən
boşaltmaq, zərərsizləşdirmək və ya məhv
etmək hüququ vardır. Bu halda, ümumi qəza istisna
olmaqla, yükgöndərənə vurulan zərərin
əvəzi ödənilmir və daşıyıcı
yükün faktik daşınma məsafəsinə
mütənasib olan məbləğdə fraxt almaq hüququnu
özündə saxlayır.
Maddə 118. Gəminin təyinat limanına daxil
olmasına maneələr
118.1. Müvafiq hakimiyyət
orqanlarının qadağanı nəticəsində,
təbiət hadisələrinə və ya
daşıyıcıdan asılı olmayan digər
səbəblərə görə gəmi təyinat
limanına daxil ola bilmədikdə, daşıyıcı bu
barədə yükgöndərənə və ya
fraxtedənə, yaxud yükə dair sərəncam verməyə
səlahiyyəti olan şəxsə, əgər belə
şəxs daşıyıcıya məlumdursa, dərhal
məlumat verməlidir.
118.2. Yükün
daşınması üçün gəmi
bütövlükdə verildikdə və
daşıyıcının bildirişi
göndərildikdən sonra ağlabatan müddət
ərzində yükgöndərənin və ya
fraxtedənin, yaxud yükə dair sərəncam
verməyə səlahiyyəti olan şəxsin yüklə
nə etmək barədə sərəncamı daxil olmazsa,
gəmi kapitanı öz mülahizəsinə əsasən
yükgöndərən və ya fraxtedən, yaxud yükə
dair sərəncam verməyə səlahiyyəti olan
şəxs üçün daha sərfəli hesab
edilməsindən asılı olaraq yükü ya yaxın
limanların birində boşaltmaq, yaxud yükü yola
salındığı limana qaytarmaq hüququna malikdir.
118.3. Yükün
daşınması üçün gəmi
bütövlükdə verilmədikdə, gəmi kapitanı
təyinat limanına çatdırıla bilməyəcək
yükü yükgöndərənin və ya fraxtedənin,
yaxud yükə dair sərəncam verməyə
səlahiyyəti olan şəxsin sərəncamına
müvafiq olaraq başqa limanda boşaltmalıdır.
Daşıyıcının bildirişi
göndəriləndən sonra 72 saat ərzində belə
sərəncam alınmadıqda, gəmi kapitanının
yükgöndərənə və ya fraxtedənə, yaxud
yükə dair sərəncam verməyə səlahiyyəti
olan şəxsə bu barədə xəbər
verməklə yükü öz mülahizəsinə
əsasən yaxın limanların birində boşaltmaq
hüququ vardır. Alınan sərəncamı gəmidə
olan başqa yüklərin sahiblərinə zərər
vurmadan icra etmək mümkün olmadığı halda da
gəmi kapitanının belə hərəkət etmək
hüququ vardır.
118.4.
Daşıyıcının yükgöndərənin və
ya fraxtedənin, yaxud yükə dair sərəncam
verməyə səlahiyyəti olan şəxsin
sərəncamını ağlabatan müddət
ərzində gözləməsi ilə bağlı
xərclərin və yük üçün çəkdiyi
xərclərin əvəzinin ödənilməsinə,
habelə yükün daşındığı faktik
məsafəyə mütənasib olan məbləğdə
fraxt almaq hüququ vardır.
Maddə 119. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin icrasından imtina
119.1. Əgər vurulmuş
yükün dəyəri fraxtı və
daşıyıcının yükə dair xərclərini
örtmürsə və gəmi səfərə
çıxana kimi yükgöndərən, fraxtedən
və ya yükalandan biri və ya onların
səlahiyyətləndirdiyi digər şəxs fraxtı tam ödəməyib
və əlavə təminat təqdim etməyibsə,
daşıyıcının gəmi səfərə
çıxana kimi dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin icrasından imtina etmək və vurulmuş
zərərin əvəzinin ödənilməsini
tələb etmək hüququ vardır. [52]
119.2. Yükgöndərənin
və ya fraxtedən dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin icrasından, daşıyıcının
bu müqavilənin icrası ilə əlaqədar
çəkdiyi bütün xərcləri, boşdayanma
haqqını və/və ya fraxtı, yaxud onun hissəsini
ödəmək şərti ilə, imtina etmək hüququ
vardır.
119.3. Gəmi səfərə
çıxana kimi yükgöndərən və ya
fraxtedən dənizlə yük daşınması
müqaviləsinin icrasından imtina etdikdə, daşıyıcı
yükü, hətta yükün boşaldılması
gəmini müəyyənləşdirilmiş vaxtdan artıq
ləngitsə belə, yükgöndərənə və ya
fraxtedənə verməyə borcludur.
119.4. Gəmi səfərdə
olduğu zaman yükgöndərən və ya fraxtedən
dənizlə yük daşınması müqaviləsinin
icrasından imtina etdikdə, yükgöndərən və ya
fraxtedən yükü yalnız gəminin dənizlə
yük daşınması müqaviləsinə əsasən
daxil olacağı təyinat limanında və ya
zərurət qarşısında daxil olduğu digər
limanda tələb edə bilər.
119.5. Yükün
daşınması üçün gəmi
bütövlükdə verilmədiyi halda
yükgöndərən və ya fraxtedən dənizlə
yük daşınması müqaviləsinin icrasından
imtina etdikdə, daşıyıcı yükü təyinat
limanına çatdıranadək onu
yükgöndərənin və ya fraxtedənin tələbi
ilə yalnız bununla daşıyıcıya və digər
yükgöndərən və ya fraxtedənə
zərərin vurulmadığı halda verməyə borcludur.
Maddə 120. Tərəflərin dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin icrasından imtina etməsi
120.1. Gəmi dəniz
limanından çıxana kimi aşağıda
göstərilən hallar yarandıqda, dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin hər bir
tərəfinin digər tərəfə vurulan zərərin
əvəzini ödəməyərək, onun icrasından
imtina etməyə hüququ vardır:
120.1.1. gəminin və ya
yükün ələ keçirilməsi
təhlükəsini yaradan hərbi və ya digər
əməliyyatlar;
120.1.2. gəminin yola
düşdüyü və ya təyinat limanının
blokadası;
120.1.3. dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin
tərəflərindən asılı olmayan
səbəblərə görə müvafiq hakimiyyət
orqanlarının sərəncamı ilə gəminin
saxlanılması;
120.1.4. gəminin dövlət
ehtiyaclarının təmin edilməsinə cəlb
olunması;
120.1.5. daşınma
üçün nəzərdə tutulmuş yükün yola
salınan yerdən çıxarılmasına və ya
təyinat yerinə gətirilməsinə müvafiq hakimiyyət
orqanları tərəfindən qadağanın qoyulması.
120.2. Əgər gəminin
ləngiməsinin qısamüddətli olacağı
gözlənilirsə, bu Məcəllənin 120.1.3 və
120.1.5-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar
digər tərəfə vurulan zərərin əvəzini
ödəmədən dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən imtina etmək
üçün əsas ola bilməz.
120.3. Bu Məcəllənin
120.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallardan
hər hansı biri səfər vaxtı başladıqda,
dənizlə yük daşınması müqaviləsinin
hər bir tərəfinin müqavilənin icrasından imtina
etmək hüququ vardır. Belə halda yükgöndərən
və ya fraxtedən daşıyıcıya onun yüklə
əlaqədar çəkdiyi bütün xərclərin, o
cümlədən yükün boşaldılması ilə
bağlı xərclərin əvəzini, habelə
yükün faktiki daşındığı
məsafəyə mütənasib olan məbləğdə
fraxt ödəyir.
Maddə 121. İcrası mümkün olmayan dənizlə
yük daşınması müqaviləsinə xitam
verilməsi
121.1. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsi bağlandıqdan sonra
və gəmi yükvurma limanından çıxana kimi
tərəflərdən asılı olmayan aşağıdakı
hallarda müqaviləyə, digər tərəfə
müqavilənin xitamı ilə əlaqədar vurulan
zərərin əvəzini ödəmək öhdəliyi
olmadan, xitam verilir:
121.1.1. gəmi məhv olduqda
və ya güc tətbiq edilməklə ələ
keçirildikdə;
121.1.2. gəmi dəniz
üzgüçülüyünə yararsız hesab
edildikdə;
121.1.3. fərdi
əlamətləri ilə
müəyyənləşdirilmiş yük məhv olduqda;
121.1.4. növ
əlamətləri ilə
müəyyənləşdirilmiş yük
yüklənilmək üçün təhvil verildikdən
sonra məhv olduqda və yükgöndərən məhv olan
yükün əvəzinə vaxtında başqa yük
təhvil vermədikdə.
121.2. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsinə bu
Məcəllənin 121.1-ci maddəsində
göstərilən hallara əsasən səfər zamanı
da xitam verilir. Belə halda daşıyıcıya xilas
edilən və təhvil verilən yükün miqdarından
asılı olaraq, faktiki daşınma məsafəsinə
mütənasib olan məbləğdə fraxt
çatmalıdır.
Maddə 122. Yükü almaq hüququ olan şəxs
122.1. Daşıyıcı
boşaldılma limanında konosament əsasında
daşınan yükü konosamentin əsli təqdim
edildikdə aşağıdakı şəxslərə
verir:
122.1.1. adlı konosament
üzrə - konosamentdə göstərilən yükalana
və ya adlı ötürülmə qeydi üzrə və
ya tələbin güzəşti üçün müəyyən
edilmiş qaydalara müvafiq olaraq digər formada konosamentin
verildiyi şəxsə;
122.1.2. orderli konosament
üzrə - göstərişinə konosament tərtib
edilmiş şəxsə, əgər konosamentdə olan
fasiləsiz ötürülmə qeydləri sırasında
axırıncısı bu şəxsə verilmə qeydidirsə
və ya axırıncı blank qeydi ilə konosamenti təqdim
edən şəxsə;
122.1.3. təqdim edənə
(adsız) konosament üzrə - konosamenti təqdim edən
şəxsə.
122.2. Yükün
daşınması dəniz qaiməsi və ya bu kimi digər
sənəd əsasında həyata keçirildikdə,
daşıyıcı yükü belə sənəddə göstərilmiş
yükalana və ya yükgöndərənin göstərdiyi
yükalana verə bilər.
Maddə 123. Yükün saxlamaya təhvil verilməsi
123.1. Yükün
daşınması üçün bütün gəmi
verilmədikdə və təyinat limanında yükalan bu
yükü tələb etmədiyi və ya ondan imtina etdiyi,
yaxud yükün müəyyən edilmiş vaxtda
boşaldılmasına mane olan ləngitməyə yol verdiyi
hallarda, daşıyıcının
yükgöndərənə və ya fraxtedənə,
habelə ona məlumdursa, yükalana bildiriş verməklə
yükü, yükə dair sərəncam verməyə
səlahiyyəti olan şəxsin hesabına və riskinə anbara
və ya başqa etibarlı yerə saxlamaya təhvil
verməyə hüququ vardır.
123.2. Yükün
daşınması üçün gəmi
bütövlükdə verildikdə, yükün
boşaldılması və saxlamaya təhvil verilməsi
daşıcıyı tərəfindən staliya və
kontrstaliya vaxtı bitdikdən sonra və staliya və kontrstaliya
vaxtı ərzində yükgöndərənin və ya
fraxtedənin, yaxud yükə dair sərəncam
verməyə səlahiyyəti olan şəxsin başqa
sərəncamının olmaması şərti ilə,
həyata keçirilir. Yükün saxlamaya təhvil
verilməsinə daşıyıcının sərf etdiyi
vaxt boşdayanma kimi qiymətləndirilir.
123.3. Gəminin limana gəldiyi
gündən keçən iki ay ərzində saxlamaya
təhvil verilmiş yük tələb olunmazsa və
yükgöndərən bu daşıma ilə əlaqədar
daşıyıcının çəkdiyi bütün
xərclərin əvəzini ödəməzsə,
daşıyıcı yükü müəyyən edilmiş
qaydada sata bilər. Tələb edilməmiş tez xarab olan,
habelə saxlanması dəyərindən baha başa
gələn yük göstərilən müddət sona
çatmamış da satıla bilər.
Daşıyıcı yükün satıldığı
barədə yükgöndərəni
məlumatlandırmalıdır.
123.4. Yükün
satışından əldə edilən məbləğ
daşıyıcı tərəfindən, özünə
çatacaq haqq, saxlama və satılma üçün sərf
edilən xərclər çıxılmaqla
yükgöndərənə və ya fraxtedənə verilir.
Əgər yükün satışından əldə
edilən məbləğ daşıyıcıya çatacaq
məbləğləri ödəmək üçün
kifayət deyilsə, daşıyıcının
yükgöndərəndən və ya fraxtedəndən
çatışmayan məbləği tələb etmək
hüququ vardır.
Maddə 124. Yük verilərkən edilən
ödənişlər və yükü saxlamaq hüququ
124.1. Yük verildikdə o,
daşıyıcının yükün hesabına
çəkdiyi xərcləri, gəminin boşaltma
limanında boşdayanmasına görə haqqı, habelə,
əgər bu, konosamentdə və ya yükün
daşınması həyata keçirilən digər
sənəd əsasında nəzərdə tutulmuşdursa,
fraxtı və gəminin yükvurma limanında
boşdayanmasına görə haqqı ödəməyə,
ümumi qəza halında isə qəza haqqını
ödəməyə və ya lazımi təminat təqdim
etməyə borcludur.
124.2. Bu Məcəllənin
124.1-ci maddəsində göstərilən
məbləğlər ödənilənədək və ya
təminat təqdim edilənədək daşıyıcı
yükü saxlamaq hüququna malikdir.
124.3. Yükalana məxsus olmayan
saxlama anbarına yük təhvil verildikdə,
daşıyıcı yükü saxlamaq hüququnu, anbar
sahibinə bu barədə dərhal bildiriş vermək şərti
ilə, özündə saxlayır.
124.4. Daşıyıcı,
saxlamaq hüququnu ondan asılı olmayan
səbəblərə görə yerinə yetirə
bilmədiyi hallar istisna olmaqla, yükü təhvil
verdikdən sonra yükalanın ona ödəmədiyi məbləğləri
yükgöndərəndən və ya fraxtedəndən
tələb etmək hüququnu itirir.
124.5. Yükü saxlayan
daşıyıcının tələbləri yükün
dəyəri hesabına Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş həcmdə
və qaydada təmin edilir.
124.6. Yükün
satışından əldə edilən məbləğ, bu
Məcəllənin 124.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq
daşıyıcıya çatacaq məbləğlər və
yükün satışı ilə bağlı ağlabatan
xərclər çıxılmaqla, yükalana verilir.
Əgər yükün satışından əldə
edilən məbləğ bu Məcəllənin 124.1-ci
maddəsinə müvafiq olaraq daşıyıcıya
çatacaq məbləğləri ödəmək
üçün kifayət deyilsə,
daşıyıcının yükgöndərəndən
və ya fraxtedəndən çatışmayan
məbləği tələb etmək hüququ vardır.
Maddə 125. Yükün müayinəsi və ya onun
vəziyyətinin yoxlanılması
Yükün faktik və ya
ehtimal edilən itirilməsi, yaxud zədələnməsi
hallarında yük yükalana verilənədək yükalan
və daşıyıcı yükü müayinə
etmək və ya onun vəziyyətini yoxlamaq üçün
bir-birlərinə imkan yaratmağa borcludurlar. Yükün
müayinəsi və ya vəziyyətinin yoxlanılması
ilə əlaqədar xərcləri müayinəni və ya
yoxlamanı tələb edən tərəf çəkir.
Yükalanın tələbi ilə müayinə və ya yoxlamanın
aparılması nəticəsində
daşıyıcının məsuliyyət
daşıdığı itirilmə və ya
zədələnmə müəyyən edilərsə, yükün
müayinəsi və ya vəziyyətinin yoxlanılması
üçün xərcləri daşıyıcı
çəkir.
Maddə 126. Yükün itirilməsi və ya
zədələnməsi haqqında yazılı bildiriş
126.1. Yük
verilənədək və ya verilərkən yükalan
yükün itirilməsi və ya zədələnməsi
barədə daşıyıcıya yükün
itirilməsinə və ya zədələnməsinə dair,
itirilmənin və ya zədələnmənin ümumi
xarakterini göstərməklə, yazılı bildiriş
vermədikdə hesab edilir ki, bunun əksini sübut edən dəlillər
olmadıqda, yük konosament şərtlərinə uyğun
olaraq alınıb.
126.2. Yükün itirilməsi
və ya zədələnməsi onun adi üsulla qəbul
edildiyi zaman müəyyənləşdirilərsə,
yükalan yükü aldıqdan sonra 3 gün ərzində
daşıyıcıya bu barədə yazılı bildiriş
təqdim edə bilər.
126.3. Yükalan
daşıyıcı ilə birgə yükü
müayinə etdikdə və ya vəziyyətini yoxladıqda
o, bu Məcəllənin 126.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş yazılı bildirişi
verməyə bilər.
Maddə 127. Yüklərin daşınması
zamanı haqlar
Daşıyıcıya
çatacaq bütün haqlar yükgöndərən və
ya fraxtedən və ya onların
səlahiyyətləndirdiyi digər şəxs tərəfindən
ödənilir. Yükgöndərən və ya
fraxtedənə daşıyıcı arasında olan
razılaşmada nəzərdə tutulduqda və belə
məlumatlar konosamentə daxil edildikdə, haqların
yükalana və ya onun səlahiyyətləndirdiyi digər
şəxsə
ötürülməsinə yol verilir. [53]
Maddə 128. Fraxtın həcmi
128.1. Fraxtın həcmi
tərəflərin razılaşması ilə
müəyyənləşdirilir.
128.2. Yük gəmiyə
dənizlə yük daşınması
müqaviləsində nəzərdə tutulandan artıq
miqdarda vurulduqda, fraxtın miqdarı müvafiq olaraq
artırılır.
128.3. Gəmiyə
dənizlə yük daşınması
müqaviləsində nəzərdə tutulan yükün
əvəzinə, daşınması üçün
fraxtı daha yüksək olan digər yük vurulduqda, fraxt
faktiki yüklənən yükün daşınmasına
görə götürülür.
128.4. Faktiki yüklənmiş
yükün daşınması üçün fraxtın
miqdarı dənizlə yük daşınması
müqaviləsində nəzərdə tutulan yükün
daşınması üçün fraxtdan az olduqda,
dənizlə yük daşınması
müqaviləsində nəzərdə tutulmuş fraxt
ödənilir.
Maddə 129. Daşıma zamanı itirilmiş
yükə görə fraxt
129.1. Daşıma zamanı
itirilmiş yükə görə fraxt tutulmur və
əgər əvvəlcədən ödənilibsə,
qaytarılır. İtirilmiş yük sonradan xilas edildikdə,
daşıyıcının gəminin keçdiyi
məsafəyə mütənasib miqdarda fraxt almaq hüququ
vardır.
129.2. Təbii
xüsusiyyətləri və ya
yükgöndərəndən asılı olan
səbəblər nəticəsində məhv olmuş və
ya zədələnmiş yükə görə fraxt tam
miqdarda ödənilir.
Maddə 130. Daşıyıcının
məsuliyyəti
130.1. Yükün
itirilməsinin, zədələnməsinin və ya
çatdırılmasının gecikdirilməsinin
aşağıdakılar nəticəsində baş verdiyini
sübuta yetirə bilən daşıyıcı
daşımaya qəbul edilmiş yükün
itirilməsinə və ya zədələnməsinə, yaxud
yükün çatdırılmasının
gecikdirilməsinə görə məsuliyyət
daşımır:
130.1.1.
qarşısıalınmaz qüvvə;
130.1.2. dənizdə və
gəmilərin üzdükləri digər sularda
təhlükələr və ya təsadüflər;
130.1.3. dənizdə
insanların xilas edilməsi üçün istənilən
tədbirlər və ya əmlakın xilas edilməsi
üçün ağlabatan tədbirlər;
130.1.4.
daşıyıcının təqsiri olmadan baş verən
yanğın;
130.1.5. müvafiq hakimiyyət
orqanlarının hərəkətləri və ya
sərəncamları (saxlanma, həbs, karantin və s.);
130.1.6. hərbi
əməliyyatlar və xalq iğtişaşları;
130.1.7.
yükgöndərənin və ya yükalanın
hərəkətləri və ya
hərəkətsizlikləri;
130.1.8. yükün zahirən
görünməyən çatışmazlıqları, onun
xüsusiyyətləri və ya təbii itkisi;
130.1.9. yükün
tarasının və ya qabının xarici
görünüşündən gözəçarpmayan
çatışmazlıqları;
130.1.10. markaların lazımi
qədər və ya aydın olmaması;
130.1.11. işin tam və ya
qismən dayandırılmasına, yaxud
məhdudlaşdırılmasına səbəb olan
tətillər və ya digər hallar;
130.1.12.
daşıyıcının, onun işçilərinin və
ya agentlərinin təqsiri olmadan yaranan digər hallar.
130.2. Yük dənizlə
yük daşınması müqaviləsində
nəzərdə tutulan boşaltma limanında
tərəflərin razılığa gəldikləri
müddətdə, belə razılıq olmadıqda isə
konkret halları nəzərə almaqla qayğıkeş
daşıyıcıdan tələb olunan ağlabatan
müddətdə verilmədikdə, daşıyıcı
yükün çatdırılmasını gecikdirmiş
hesab edilir.
130.3. Əgər
yükboşaltma limanında bu Məcəllənin 130.2-ci
maddəsində müəyyənləşdirilmiş
müddətdən sonra 30 təqvim günü ərzində
yükü almağa səlahiyyəti olan şəxsə
verilməyibsə, daşıyıcıya qarşı yükün
itirilməsi ilə əlaqədar tələb irəli
sürməyə hüququ olan şəxs yükü
itirilmiş hesab edə bilər.
130.4. Yükün daşınma
üçün qəbul edildiyi andan onun verilməsi anına
kimi daşıyıcı daşınma üçün
qəbul edilmiş yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə, yaxud çatdırılmasının
gecikdirilməsinə görə məsuliyyət
daşıyır.
130.5. Daşıyıcı
yükün itirilməsinin, zədələnməsinin və
ya çatdırılmasının gecikdirilməsinin
gəminin idarə edilməsində gəmi kapitanının,
gəmi heyətinin digər üzvlərinin və ya dəniz
bələdçisinin hərəkəti və ya
hərəkətsizliyi nəticəsində baş verdiyini
sübuta yetirə bilsə (naviqasiya səhvi),
məsuliyyət daşımır.
130.6. Təyinat limanına
salamat yük yerlərində və yükgöndərənin
salamat plombları ilə gəlmiş, yolda açılma
izləri olmayan salamat tarada çatdırılmış,
habelə yükgöndərənin və ya yükalanın
nümayəndəsinin müşayiəti ilə
daşınan yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə, əgər
yükalan daşınma üçün qəbul edilmiş
yükün daşıyıcının təqsiri
nəticəsində itirilməsini və ya zədələnməsini
sübuta yetirə bilməsə, daşıyıcı
məsuliyyət daşımır.
Maddə 131. Yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə
daşıyıcının məsuliyyətinin
ölçüsünün hesablanması
131.1. Daşıyıcı
yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə
aşağıdakı ölçüdə məsuliyyət
daşıyır:
131.1.1. yükün itirilməsinə
görə — itirilmiş yükün dəyəri
miqdarında;
131.1.2. yükün
zədələnməsinə görə — yükün
dəyərinin azalmasının məbləği
miqdarında;
131.1.3. qiyməti elan
edilməklə daşınma üçün qəbul
edilmiş yükün itirilməsinə görə —
yükün elan edilmiş qiyməti miqdarında.
131.2. Fraxt itirilmiş və ya
zədələnmiş yükün qiymətinə daxil
olmadıqda, daşıyıcı habelə aldığı
fraxtı da qaytarır.
131.3. Ödənilməli olan
ümumi məbləğ yük boşaldılan yerdə
və gündə və ya müqaviləyə əsasən
boşaldılacaq yerdə və gündə yükün
mövcud qiymətindən hesablanır. Yükün qiyməti
əmtəə birjasındakı qiymətindən, bu
olmadıqda isə bazar qiymətindən, bunlar olmadıqda
isə bu növ və bu keyfiyyətdə olan yükün adi
qiymətindən hesablanır.
131.4. Yükün itirilməsi
və ya zədələnməsi üçün
əvəzi ödənilən məbləğdən yükün
itirilməsi və ya zədələnməsinə
görə yük sahibinin ödəmədiyi yükün
daşınma xərcləri (fraxt, rüsumlar və s.) tutulur.
Maddə 132. Daşıyıcının
məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması
132.1. Yükün növü
və çeşidi, habelə dəyəri
yükgöndərən tərəfindən yük vurulanadək
elan edilmədikdə və konosamentə daxil
edilmədikdə, daşınma üçün qəbul
edilmiş yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə
daşıyıcının məsuliyyəti, bir yerə
və ya göndərilmənin digər vahidinə görə
666,67 hesablaşma vahidindən və ya itirilmiş və ya
zədələnmiş yükün brutto çəkisinin bir
kiloqramına görə iki hesablaşma vahidindən çox
olmamaqla hansı məbləğin çox olmasından
asılı olaraq qəbul olunur.
132.2. Daşınma
üçün qəbul edilmiş yükün
çatdırılmasının gecikdirilməsinə
görə daşıyıcının məsuliyyəti
dənizlə yük daşınması
müqaviləsində ödənilməsi nəzərdə
tutulmuş fraxtın məbləğindən çox ola
bilməz.
132.3. Bu Məcəllənin
132.1 və 132.2-ci maddələrinə əsasən
daşıyıcı tərəfindən ödəniləsi
ümumi məbləğ bu Məcəllənin 132.1-ci maddəsinə
müvafiq olaraq yükün tam itirilməsinə görə
müəyyən edilə biləcək məsuliyyətin
həddindən artıq ola bilməz.
132.4. Əgər yükün
daşınması üçün konteyner, altlıq və
ya digər qurğu istifadə edilirsə, konosamentdə
sadalanan belə qurğuda bu kimi daşınan yerlərin
miqdarı və ya göndərilmə vahidləri bu
Məcəllənin 132-ci maddəsinin məqsədləri
üçün yerlərin miqdarı və ya
göndərilmənin vahidləri hesab edilir.
Göstərilən hal istisna olmaqla, belə qurğu yük
yeri və ya vahidi hesab edilir.
132.5. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsinin tərəfləri
öz razılaşmaları əsasında bu
Məcəllənin 132.1-132.3-cü maddələrində
nəzərdə tutulanlardan daha artıq məsuliyyət
həddi müəyyən edə bilərlər.
Maddə 133. Daşıyıcıya, onun
işçilərinə və agentlərinə olan
tələblər
133.1. Daşınma
üçün qəbul edilmiş yükün itirilməsi
və ya zədələnməsi, yaxud
çatdırılmasının gecikdirilməsi ilə
əlaqədar tələb daşıyıcının
işçisinə və ya agentinə qarşı irəli
sürüldükdə, belə işçi və ya agent,
əgər öz vəzifəsi (səlahiyyəti)
hüdudlarında hərəkət etdiyini sübuta yetirə
bilsə, daşıyıcıya şamil edilən
məsuliyyət və onun məhdudlaşdırılması
haqqında qaydalardan istifadə edə bilər.
133.2. Bu Məcəllənin
134-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hal
istisna olmaqla, daşıyıcıdan, onun
işçisindən və ya agentindən tutula bilən
məbləğlər cəm halda bu Məcəllənin
132-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
məsuliyyət həddindən çox ola bilməz.
Maddə 134. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması hüququnun itirilməsi
134.1. Daşınma
üçün qəbul edilmiş yükün
itirilməsinin və ya zədələnməsinin, yaxud onun
çatdırılmasının gecikdirilməsinin
daşıyıcının qəsdən və ya
ehtiyatsızlıq nəticəsində törətdiyi
hərəkətinə və ya hərəkətsizliyinə
görə baş verməsi sübuta yetirildikdə,
daşıyıcının bu Məcəllənin 132-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasına
hüququ yoxdur.
134.2. Daşınma
üçün qəbul edilmiş yükün
itirilməsinin və ya zədələnməsinin, yaxud onun
çatdırılmasının gecikdirilməsinin
daşıyıcının işçisinin və agentinin
qəsdən və ya ehtiyatsızlıq nəticəsində
törətdiyi hərəkətinə və ya hərəkətsizliyinə
görə baş verməsi sübuta yetirildikdə,
daşıyıcının işçisinin və agentinin bu
Məcəllənin 133.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasına hüququ yoxdur.
Maddə 135. Faktiki daşıyıcının
məsuliyyəti
135.1. Yükün və ya onun
bir hissəsinin daşınması faktiki
daşıyıcıya həvalə edildikdə,
daşıyıcı, bundan asılı olmayaraq, bu
Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydalara
müvafiq olaraq, bütövlükdə daşıma
üçün məsuliyyət daşıyır. Faktiki
daşıyıcının icra etdiyi yükün
daşınmasına münasibətdə
daşıyıcı faktiki daşıyıcının, onun
vəzifələri (səlahiyyətləri)
çərçivəsində hərəkət edən
işçilərinin və agentlərinin
hərəkətləri və ya hərəkətsizliyinə
görə məsuliyyət daşıyır.
135.2. Daşıyıcı
və faktiki daşıyıcının
razılaşmasına müvafiq olaraq, faktiki
daşıyıcının icra etdiyi daşımaya
görə məsuliyyətinə bu Məcəllədə
daşıyıcının məsuliyyəti
üçün müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq
edilir.
135.3. Bu Məcəllənin
135.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
razılaşma əldə edildiyi halda tələb faktiki
daşıyıcının işçisinə və ya agentinə
irəli sürüldükdə, bu Məcəllənin 133.1,
133.2 və 134.2-ci maddələrində
müəyyənləşdirilmiş qaydalar onlara da tətbiq
edilir.
135.4.
Daşıyıcının öz üzərinə bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalarda
nəzərdə tutulmayan öhdəliklər
götürməsi və ya bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydalarla verilən hüquqlardan imtina etməsi
barədə hər hansı bir saziş faktiki
daşıyıcıya, yalnız onun özü buna
yazılı razılıq verdikdə, şamil edilir. Belə
razılığın olub-olmamasından asılı olmayaraq,
daşıyıcı belə sazişdən irəli
gələn öhdəliklərlə və ya hüquqlardan
imtina ilə bağlı olur.
135.5. Əgər
məsuliyyət daşıyıcı və faktiki
daşıyıcının üzərinə
düşürsə, bu halda onların məsuliyyəti
birgə olur.
135.6. Daşınma
üçün qəbul edilmiş yükün
itirilməsinə və ya zədələnməsinə, yaxud
çatdırılmasının gecikdirilməsinə
görə daşıyıcıdan və faktiki daşıyıcıdan
tutulmalı olan məbləğlərin cəmi bu
Məcəllədə nəzərdə tutulan
məsuliyyət həddindən çox olmamalıdır.
135.7. Bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydalar
daşıyıcının və faktiki
daşıyıcının bir-birinə reqress hüququna
toxunmur.
Maddə 136. Yükün birbaşa daşınması
136.1. Daşıyıcı
daşımanın bir hissəsinin digər şəxs
tərəfindən icra olunmasını nəzərdə
tutan birbaşa konosament verdikdə, birbaşa konosamentdə
daşınma üçün qəbul edilmiş yükün
itirilməsi və ya zədələnməsi, yaxud
çatdırılmasının gecikdirilməsinə görə,
əgər bunlar digər şəxs daşımanın bir
hissəsini icra etdikdə yük onun ixtiyarında olduğu
zaman irəli gələn hallar nəticəsində baş
veribsə, daşıyıcının məsuliyyət
daşımaması nəzərdə tutula bilər.
Daşınma üçün qəbul edilmiş yükün
itirilməsinin və ya zədələnməsinin, yaxud
çatdırılmasının gecikdirilməsinin belə
hallar nəticəsində baş verməsini sübuta
yetirmək vəzifəsi daşıyıcının üzərinə
düşür.
136.2. Daşımanın bir
hissəsini icra edən şəxs, yük onun ixtiyarında
olduğu zaman, daşınma üçün qəbul etdiyi
yükün itirilməsinə və ya
zədələnməsinə, yaxud
çatdırılmasının gecikdirilməsinə
görə bu Məcəllədə müəyyən
edilmiş qaydalara uyğun olaraq məsuliyyət
daşıyır.
Maddə 137. Yükgöndərənin və
fraxtedənin məsuliyyəti
Yükgöndərən və
fraxtedən, əgər zərərin vurulmasında onların
yaxud hərəkətlərinə və ya
hərəkətsizliyinə görə cavabdeh olduqları
şəxslərin təqsirinin olmadığını
sübuta yetirməsələr, daşıyıcıya
vurulmuş zərərə görə məsuliyyət
daşıyırlar.
IX fəsil
Dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsi
Maddə 138. Dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsinin təyinatı
138.1. Dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsinə
görə daşıyıcı sərnişini, habelə
onun baqajını yola düşmə yerindən təyinat məntəqəsinə
çatdırmağı, sərnişin isə
daşımanın dəyərini ödəməyi
öhdəsinə götürür.
138.2. Dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsini
bağlayan və ya adından belə müqavilə
bağlamış şəxs daşıyıcıdır.
138.3. Faktiki
daşıyıcı gəminin mülkiyyətçisi olaraq
və ya gəmini digər qanuni əsaslarla istifadə
edərək sərnişinləri faktiki daşıyan və
ya daşımanın bir hissəsini icra edən
daşıyıcıdan fərqli olan digər şəxsdir.
138.4. Sərnişin
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsinə əsasən, yaxud
daşıyıcının razılığı ilə
dənizlə yük daşınması müqaviləsinə
əsasən avtomobili və ya heyvanları müşayiət
etmək məqsədi ilə daşınması həyata
keçirilən istənilən şəxsdir.
138.5. Dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsinin
bağlanması bilet ilə, sərnişinin baqajı
təhvil verməsi isə baqaj qəbzi ilə
təsdiqlənir.
Maddə 139. Baqaj və kayut baqajı
139.0. Bu fəslin
məqsədləri üçün:
139.0.1. baqaj — dənizlə
yük daşınması müqaviləsinə əsasən
daşınan avtomobillər və heyvanlar istisna olmaqla,
daşıyıcı tərəfindən dənizlə
sərnişin daşınma müqaviləsinə
əsasən daşınması həyata keçirilən
əşyalar və ya avtomobillərdir;
139.0.2. kayut baqajı —
sərnişinin kayutunda olan və yaxud hər hansı bir
başqa şəkildə onun sahibliyində,
mühafizəsində və ya nəzarəti altında olan
baqajdır. Bu Məcəllənin 141, 148.2-148.5-ci
maddələrində müəyyənləşdirilmiş
qaydaların tətbiq edildiyi hallar istisna olmaqla, kayut baqajı
sərnişinin avtomobilində və ya onun üstündə
olan baqajı da əhatə edir.
Maddə 140. Sərnişinin gediş və onun
baqajının daşınması haqqı
140.1. Sərnişinin gediş
və onun baqajının daşınması haqqı
tərəflərin razılaşması əsasında
müəyyənləşdirilir.
140.2. Ümumi istifadədə
olan nəqliyyatda sərnişinin gediş və onun
baqajının daşınması haqqı Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş
qaydada təsdiq edilən tariflər əsasında
müəyyənləşdirilir.
140.3. Sərnişinin
aşağıdakılara hüququ vardır:
140.3.1. özü ilə beş
yaşına çatmamış bir uşağı ona
ayrıca yer verilmədən pulsuz (xarici sərnişin
xətlərində isə güzəştli tariflə)
aparmaq. Beş yaşına çatmamış digər
uşaqlar, beş yaşından on iki yaşına
qədər uşaqlar üçün qanunvericiliklə
güzəştli daşınma tarifləri tətbiq edilir;
140.3.2. müəyyən
edilmiş normalar həddində pulsuz kayut baqajını
aparmaq.
Maddə 141. Sərnişinin daşınma
müddətləri
141.0. Sərnişinin
daşınması aşağıdakı
müddətləri əhatə edir:
141.0.1. sərnişinə
və kayut baqajına münasibətdə — sərnişinin
və onun kayut baqajının gəmidə olduğu
müddəti, gəmiyə minmə və gəmini tərketmə
müddətini, habelə sərnişinin su yolu ilə
sahildən gəmiyə və gəmidən sahilə
çatdırılması müddətini — əgər
belə daşınma biletin qiymətinə daxildirsə və
ya bu yardımçı daşınma üçün
nəqliyyat vasitəsini daşıyıcı veribsə.
Sərnişinin dəniz vağzalında, körpüdə
və ya hər hansı bir başqa liman qurğusunda olduğu
müddət daşınma müddətinə daxil edilmir;
141.0.2. kayut baqajına münasibətdə
— əgər baqaj daşıyıcı, onun işçisi
və ya agenti tərəfindən qəbul edilib və
sərnişinə təhvil verilməyibsə,
sərnişinin dəniz vağzalında, körpüdə
və ya hər hansı bir liman qurğusunda olduğu
müddət daşınma müddətinə daxil edilir;
141.0.3. kayut baqajı olmayan
digər baqaja münasibətdə — baqaj
daşıyıcı, onun işçisi və ya agenti
tərəfindən sahildə, yaxud gəmidə qəbul
edildiyi andan daşıyıcının, onun işçisinin
və ya agentinin baqajı sərnişinə verdiyi ana kimi
keçən müddəti.
Maddə 142. Sərnişinin dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsindən imtina etməsi
142.1. Sərnişinin gəmi
yola düşənədək, habelə səfər
başlandıqdan sonra sərnişinlərin minməsi və
ya düşməsi üçün gəminin daxil olduğu
hər hansı bir məntəqədə dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsindən
imtina etmək hüququ vardır.
142.2. Əgər sərnişin
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən təsdiq edilmiş dənizlə sərnişin
daşınması qaydaları ilə müəyyən
edilmiş müddətdən gec olmayaraq imtina edibsə və
ya gəmi səfərə çıxanadək
xəstəlik nəticəsində gəmiyə
gəlməyibsə, yaxud gəmi səfərə
çıxanadək xəstəlik nəticəsində
və ya daşıyıcıdan asılı olan
səbəblərə görə dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsindən
imtina edibsə, sərnişinə gediş və
baqajının daşınması üçün
ödədiyi haqq tam həcmdə qaytarılır.
Maddə 143. Daşıyıcının
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsinin icrasından imtina etməsi
143.1.
Daşıyıcının aşağıda
göstərilən ondan asılı olmayan hallarda
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsinin icrasından imtina etmək hüququ vardır:
143.1.1. gəminin ələ
keçirilməsi təhlükəsini yaradan hərbi və
ya digər əməliyyatlar;
143.1.2. gəminin yola
düşdüyü və ya təyinat məntəqəsinin
blokadası;
143.1.3. müqavilə
tərəflərindən asılı olmayan
səbəblərə görə müvafiq hakimiyyət
orqanlarının sərəncamı ilə gəminin
saxlanılması;
143.1.4. gəminin dövlət
ehtiyaclarının təmin edilməsinə cəlb
olunması;
143.1.5. gəminin məhv
olması və ya güc tətbiq edilməklə ələ
keçirilməsi;
143.1.6. gəminin
üzgüçülüyə yararsız hesab edilməsi.
143.2. Daşıyıcı
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsinin icrasından gəmi səfərə
çıxanadək imtina etdikdə, sərnişinə
gediş və baqajının daşınması
üçün ödədiyi haqq tam həcmdə
qaytarılır, səfərə çıxandan sonra imtina
etdikdə isə — həmin haqq daşımanın icra
olunmadığı məsafəyə mütənasib olaraq
qaytarılır.
143.3. Bu Məcəllənin
143.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar
mövcud olduqda, dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsinin icrasından imtina
edən daşıyıcı öz hesabına
sərnişinin tələbi ilə onu yola
salındığı məntəqəyə
çatdırmalı və ya sərnişinə onun çəkdiyi
xərcləri ödəməlidir.
Maddə 144. Dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsində dəyişikliyin
edilməsi
144.1. Əgər
sərnişinin yola düşdüyü məntəqədə
və ya təyinat məntəqəsində, yaxud
daşınma marşrutunda təbii fəlakət,
əlverişsiz sanitar-epidemioloji şərait, habelə
daşıyıcıdan asılı olmayan və
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsinin icrasını qeyri-mümkün edən
digər hadisə və hallar nəticəsində zəruri
olarsa, daşıyıcının gəminin yola
düşməsini gecikdirmək, daşıma marşrutunu,
sərnişinin minəcəyi və ya düşəcəyi
məntəqəsini dəyişmək hüququ vardır. Bu
hallarda daşıyıcı öz hesabına
sərnişinin tələbi ilə onu yola
düşdüyü məntəqəyə çatdırmalı
və ya sərnişinə onun çəkdiyi xərcləri
ödəməlidir.
144.2. Bu Məcəllənin
144.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydalar
sərnişinin dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsindən imtina etmək
hüququna toxunmur.
Maddə 145. Daşıyıcının
məsuliyyəti
145.1. Sərnişinə
zərərin vurulmasına səbəb olmuş hadisə
xidməti vəzifələri (səlahiyyətləri)
hüdudunda hərəkət edən
daşıyıcının, onun işçilərinin və
ya agentlərinin təqsiri üzündən baş
vermişdirsə, daşıyıcı sərnişinin
ölümünə və ya sağlamlığının
pozulmasına, habelə sərnişinin baqajının
itirilməsinə və ya zədələnməsinə
görə məsuliyyət daşıyır.
145.2. Sərnişinin
baqajının itirilməsi və ya zədələnməsi
baqajın daşındığı və ya
daşınmalı olduğu gəminin gəlməsindən
sonra baqajın ağlabatan müddətdə
sərnişinə verilməməsi nəticəsində
vurulmuş zərəri də əhatə edir.
145.3. Sərnişinə
zərərin vurulmasına səbəb olmuş hadisənin
sərnişinin və onun baqajının daşınması
zamanı baş verməsini, habelə vurulmuş zərərin
miqdarını sübuta yetirmək vəzifəsi
iddiaçının üzərinə düşür.
145.4. Sərnişinin
ölümü və ya sağlamlığının
pozulması, yaxud onun kayut baqajının itirilməsi və ya
zədələnməsi gəminin qəzaya uğraması,
toqquşması, gəminin saya oturması, gəmidə
partlayış və ya yanğın nəticəsində
baş verdikdə, bu halda öz vəzifələri
(səlahiyyətləri) hüdudunda hərəkət edən
daşıyıcının, onun işçilərinin və
ya agentlərinin təqsirli olması sübuta
yetirilməyibsə, onda onlar təqsirli güman edilir. Bu qayda
baqajın itirilməsinə və ya
zədələnməsinə səbəb olan hadisənin
xarakterindən asılı olmayaraq, kayut baqajı olmayan
digər baqaja da şamil edilir. Digər hallarda təqsiri
sübuta yetirmək vəzifəsi iddiaçının
üzərinə düşür.
Maddə 146. Faktiki daşıyıcı
146.1. Sərnişinin
daşınması və ya onun bir hissəsinin icrası
faktiki daşıyıcıya həvalə edildikdə,
daşıyıcı bu fəslin qaydalarına müvafiq
olaraq sərnişinin bütün daşınmasına
görə məsuliyyət daşıyır. Bununla belə,
faktiki daşıyıcının, sərnişin
daşınmasında yaranan münasibətlərdə bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalarda
nəzərdə tutulmuş vəzifələri və
hüquqları vardır.
146.2. Faktiki daşıyıcının
icra etdiyi sərnişin daşınmasından yaranan
münasibətlərdə daşıyıcı,
vəzifələri (səlahiyyətləri)
hüdudlarında hərəkət edən faktiki
daşıyıcının, onun işçilərinin və
ya agentinin hərəkətləri və ya
hərəkətsizliyinə görə məsuliyyət
daşıyır.
146.3. Faktiki
daşıyıcının üzərinə bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalarda
nəzərdə tutulmayan öhdəliklərin qoyulması
və ya bu fəsildə verilmiş hüquqlardan imtinası
haqqında hər hansı bir saziş faktiki
daşıyıcı üçün, yalnız onun
özü buna yazılı razılıq verdikdə,
qüvvədə olur.
146.4. Daşıyıcı
və faktiki daşıyıcı məsuliyyət
daşıyırlarsa, onların məsuliyyəti birlikdə
qəbul olunur.
146.5. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar
daşıyıcının və faktiki
daşıyıcının bir-birinə reqress hüququna
toxunmur.
Maddə 147. Qiymətli əşyaların
itirilməsi və ya zədələnməsi
Daşıyıcı pulun,
qiymətli kağızların, qiymətli
metalların, qiymətli daşların və onlardan
hazırlanmış məmulatların incəsənət
əsərlərinin və digər qiymətli
əşyaların itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə, əgər belə
qiymətli əşyalar onların salamat saxlanılmasına
razılıq verən daşıyıcıya saxlanmaq
üçün təhvil verilməyibsə, cavabdeh deyil.
Saxlamaya təhvil verilmiş qiymətli əşyalara
görə daşıyıcı bu Məcəllənin
148.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş
həddən yuxarı olmayan məsuliyyət
daşıyır. [54]
Maddə 148. Daşıyıcının
məsuliyyətinin həddi
148.1. Sərnişinin
həyatına və ya sağlamlığına vurulan
zərərə görə daşıyıcının
bütünlükdə daşımaya münasibətdə
məsuliyyəti 175 min hesablaşma vahidindən artıq
olmamalıdır.
148.2. Kayut baqajının
itirilməsinə və ya zədələnməsinə
görə daşıyıcının
bütünlükdə daşımaya münasibətdə
məsuliyyəti bir sərnişin üçün 1,8 min
hesablaşma vahidindən artıq olmamalıdır.
148.3. Avtomobilin, o
cümlədən onda və ya onun üstündə
daşınan baqajın itirilməsinə və ya
zədələnməsinə görə
daşıyıcının bütünlükdə
daşınmaya münasibətdə məsuliyyəti bir
avtomobil üçün 10 min hesablaşma vahidindən
artıq olmamalıdır.
148.4. Bu Məcəllənin
148.2 və 148.3-cü maddələrində
göstərilən baqajdan fərqli olan baqajın
itirilməsinə və ya zədələnməsinə
görə daşıyıcının
bütünlükdə daşımaya münasibətdə
məsuliyyəti bir sərnişin üçün 2,7 min
hesablaşma vahidindən artıq olmamılıdır.
148.5. Daşıyıcı
və sərnişin, avtomobilin zədələnməsi
halında 300 hesablaşma vahidindən artıq olmayan və
digər baqajın itirilməsi və ya zədələnməsi
halında bir sərnişin üçün 135 hesablaşma
vahidindən artıq olmayan franşiza çıxılmaqla,
məsuliyyətin daşıyıcının
üzərinə qoyulması barədə saziş bağlaya
bilərlər. Bu halda göstərilən
məbləğlər avtomobilin yaxud digər baqajın
itirilməsi və ya zədələnməsi
nəticəsində sərnişinə vurulmuş
zərərin məbləğindən
çıxılır.
148.6. Zərərin
əvəzinin ödənilməsi məbləğinə hesablanan
faizlər və məhkəmə xərcləri bu
Məcəllənin 148.1-148.5-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş məsuliyyətin
hədlərinə daxil edilmir.
Maddə 149. Məsuliyyət həddinin tətbiq
edilməsi
149.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq vurulmuş
zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbi
daşıyıcının və ya faktiki daşıyıcının
işçisinə və ya agentinə qarşı irəli
sürüldükdə, işçi və ya agent,
əgər öz vəzifələri
(səlahiyyətləri) hüdudunda hərəkət etdiyini
sübuta yetirə bilsə, daşıyıcıya və
faktiki daşıyıcıya şamil edilən
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
haqqında qaydalardan istifadə edə bilər.
149.2. Bu Məcəllənin
148.1-148.5-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
məsuliyyət hədləri bir sərnişinin ölümü
və ya bir sərnişinin sağlamlığına
zərər vurulmasından, yaxud onun baqajının
itirilməsi və ya zədələnməsindən irəli
gələn bütün tələblər üzrə
ödəniləsi olan məbləğlərin cəminə
tətbiq edilir.
149.3. Faktiki
daşıyıcı tərəfindən sərnişinin
daşınmasına münasibətdə
daşıyıcının, faktiki
daşıyıcının, habelə onların öz
vəzifələri (səlahiyyətləri)
hüdudlarında hərəkət edən işçilərinin
və ya agentlərinin ödəməli olduqları
məbləğlərin cəmi bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq,
daşıyıcının və ya faktiki
daşıyıcının ödəməli olduqları
məbləğin yuxarı həddindən çox ola
bilməz. bu halda göstərilən şəxslərin
heç biri ona tətbiq edilən məsuliyyət
həddindən artıq məsuliyyət
daşımamalıdır.
Maddə 150. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması hüququnun itirilməsi
Daşıyıcı, faktiki
daşıyıcı, onların işçisi və ya
agenti, əgər sərnişinə zərərin
qəsdən və ya ehtiyatsızlıq nəticəsində
törətdikləri hərəkətlər və ya
hərəkətsizlik səbəbindən vurulduğu
sübuta yetirilərsə, bu Məcəllənin 148.1-148.5-ci
maddələrində nəzərdə tutulmuş
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
hüququnu itirir.
Maddə 151. Baqaj itirildikdə və ya
zədələndikdə bildiriş
151.1. Aşağıda
göstərilən hallarda sərnişin
daşıyıcıya və ya onun agentinə yazılı
bildiriş verməlidir:
151.1.1. kayut baqajının
zədələnməsi aşkar göründükdə —
sərnişin gəmidən düşməzdən
əvvəl və ya düşdüyü anda;
151.1.2. digər baqajın
zədələnməsi aşkar göründükdə —
baqaj verilməzdən əvvəl və ya verildiyi anda;
151.1.3. baqajın itirilməsi
və ya zədələnməsi aşkar
görünmədikdə — sərnişinin gəmidən
düşdüyü gündən və ya baqajın verildiyi
gündən, yaxud baqajın təhvil verilməli olduğu
andan etibarən 15 gün ərzində.
151.2. Baqaj alınan anda onun
vəziyyəti daşıyıcı ilə birlikdə
müayinə edildikdə və ya yoxlandıqda yazılı
bildirişin verilməsi tələb olunmur.
151.3. Sərnişin bu
Məcəllənin 151.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş tələbi yerinə yetirmədikdə hesab olunur
ki, əks hal sübuta yetirilməyibsə, sərnişin
baqajını zədələnməmiş alıb.
X fəsil
Gəmini
müəyyən müddətə fraxtetmə
müqaviləsi (taym-çarter)
Maddə 152. Gəmini müəyyən
müddətə fraxtetmə müqaviləsinin
(taym-çarterin) anlayışı
Gəmini müəyyən
müddətə fraxtetmə müqaviləsinə
(taym-çarter) görə gəmi sahibi
şərtləşdirilmiş haqq (fraxt) müqabilində
fraxtedənə ticarət gəmiçiliyinin
məqsədləri üçün gəmini və gəmi
heyəti üzvlərinin xidmətlərini müəyyən
müddətə istifadəyə verməyi öhdəsinə
götürür. Taym-çarter yazılı formada
bağlanmalıdır.
Maddə 153. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin
başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq
edilir.
Maddə 154. Taym-çarterin məzmunu
Taym-çarterdə
tərəflərin adı, gəminin adı, onun texniki və
istismar xarakteristikaları (yükgötürmə
qabiliyyəti, tutumu, sürəti və s.), üzmə rayonu,
fraxtedilmənin məqsədi, gəminin verilməsi və
qaytarılması yeri və tarixi, fraxtın məbləği
və ödənilmə qaydası, taym-çarterin
qüvvədəolma müddəti göstərilməlidir.
Maddə 155. Gəmini müəyyən
müddətə fraxtetmə müqaviləsi
(subtaym-çarter)
155.1. Taym-çarterdə
başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, fraxtedən
taym-çarterlə ona verilmiş hüquqlar hüdudunda
öz adından taym-çarterin qüvvədə olduğu
bütün müddətə və ya həmin müddətin
bir hissəsinə gəminin fraxta verilməsi haqqında
üçüncü şəxslər ilə müqavilə
bağlaya bilər (subtaym-çarter). Subtaym-çarterin
bağlanması fraxtedəni gəmi sahibi ilə
bağladığı taym-çarterin icrasından azad etmir.
155.2. Subtaym-çarterə bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq
edilir.
Maddə 156. Gəminin dəniz
üzgüçülüyünə yararlı
vəziyyətə gətiriləsi
156.1. Gəmi sahibi
fraxtedənə gəmini verənə kimi onu dəniz
üzgüçülüyü üçün yararlı
vəziyyətə gətirməlidir, yəni fraxtedilmənin
taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş
məqsədləri üçün gəmini (onun gövdəsini,
mühərrikini və avadanlığını) yararlı
vəziyyətə gətirilməsini təmin etməyə,
gəmi heyəti ilə komplektləşdirməyə və lazımi
qaydada təchiz etməyə borcludur.
156.2. Gəmi sahibi gəmiyə
lazımi qayğı göstərilərkən gəminin
dəniz üzgüçülüyünə yararsız
vəziyyətinin aşkar edilə bilməyən
qüsurlardan irəli gəldiyini sübuta yetirə bilsə
(zahirən görünməyən qüsurlar),
məsuliyyət daşımır.
156.3. Gəmi sahibi
taym-çarterin qüvvədə olduğu müddətdə
gəmini dəniz üzgüçülüyünə
yararlı vəziyyətdə saxlamağa, gəminin və öz
məsuliyyətinin sığortalanması, habelə gəmi
heyəti üzvlərinin saxlanılma xərclərini
ödəməyə borcludur.
Maddə 157. Gəminin kommersiya istismarı və onun
qaytarılması üzrə fraxtedənin
vəzifələri
157.1. Fraxtedən gəmidən
və gəmi heyəti üzvlərinin xidmətlərindən
taym-çarterdə müəyyən edilmiş
məqsədlərə və şərtlərə
müvafiq olaraq istifadə etməyə borcludur.
157.2. Fraxt edilmiş gəminin
və onun gəmi heyəti üzvlərinin
xidmətlərindən istifadə nəticəsində
əldə edilmiş gəlirlər, xilasetmədən
əldə edilən və gəmi sahibi ilə fraxtedən
arasında bu Məcəllənin 162-ci maddəsinə
müvafiq olaraq bölüşdürülən
gəlirlər istisna olmaqla, fraxtedənin mülkiyyətidir.
157.3. Taym-çarterin
qüvvədəolma müddəti bitdikdə fraxtedən
gəmini gəmi sahibinə aldığı
vəziyyətdə, normal köhnəlmə nəzərə
alınmaqla, qaytarmalıdır.
157.4. Gəmini vaxtında
qaytarmadıqda fraxtedən gəminin gecikdirilməsinə
görə taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş
fraxtı və ya əgər bu taym-çarterdə nəzərdə
tutulandan daha yüksəkdirsə, fraxtı bazar qiyməti
ilə ödəyir.
Maddə 158. Fraxtedənin yük sahibi
qarşısında məsuliyyəti
Gəmi fraxtedənə yük
daşınması üçün verildikdə, onun öz
adından yük daşınması müqaviləsi
bağlamaq, çarter imzalamaq, konosament, dəniz qaimələri
və digər daşıma sənədləri vermək
hüququ vardır. bu halda fraxtedən yük sahibi
qarşısında bu Məcəllənin 130-137-ci
maddələrində müəyyən edilmiş qaydalara
müvafiq olaraq məsuliyyət daşıyır.
Maddə 159. Gəmi heyəti üzvlərinin tabeliyi
159.1. Gəmi kapitanı və
gəmi heyətinin digər üzvləri gəminin idarə
edilməsinə, gəminin daxili qaydalarına və gəmi
heyəti üzvlərinə dair gəmi sahibinin verdiyi
sərəncamlara tabedirlər.
159.2. Fraxtedənin gəminin
kommersiya istismarına aid olan sərəncamları gəmi
kapitanı və digər gəmi heyəti üzvləri
üçün məcburidir.
Maddə 160. Gəminin xilas edilməsi,
zədələnməsi və ya məhvi
nəticəsində vurulan zərərə görə
fraxtedənin məsuliyyətdən azad edilməsi
Fraxtedən fraxta
götürülmüş gəminin xilas edilməsi,
zədələnməsi və ya məhv olunması
nəticəsində vurulan zərərə görə,
əgər zərərin vurulmasında fraxtedənin
təqsiri sübuta yetirilməyibsə, məsuliyyət
daşımır.
Maddə 161. Fraxtın ödənilməsi
161.1. Fraxtedən fraxtı
gəmi sahibinə taym-çarterdə nəzərdə
tutulmuş qaydada və müddətdə ödəyir.
Dəniz üzgüçülüyünə yararsızlıq
nəticəsində gəminin istismar edilmədiyi
müddət ərzində fraxtedən fraxtı və
gəmiyə aid xərcləri ödəməkdən azad
edilir.
161.2. Əgər gəmi
fraxtedənin təqsiri nəticəsində istismar
üçün yararsız vəziyyətə
düşmüşdürsə, gəmi sahibi, fraxtedən
tərəfindən ona vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsindən asılı olmayaraq,
taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş fraxtı
almaq hüququna malikdir.
161.3. Fraxtedən fraxtın
ödənilməsini on dörd təqvim günündən
artıq gecikdirdikdə, gəmi sahibinin xəbərdarlıq
etmədən gəmini fraxtedəndən geri almaq və belə
gecikdirməyə görə vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsini fraxtedəndən
tələb etmək hüququ vardır.
161.4. Gəmi məhv olduqda fraxt
taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş gündən
gəminin məhv olduğu günədək, gəminin
məhv olduğu günü
müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda
isə, gəmi haqqında axırıncı xəbərin
alındığı günədək
ödənilməlidir.
Maddə 162. Xilasetmə xidmətlərinin
göstərilməsinə görə mükafat
Taym-çarterin
qüvvədəolma müddəti bitənədək
göstərilmiş xilasetmə xidmətlərinə
görə gəmiyə çatacaq mükafat, xilasetmə
ilə əlaqədar olaraq çəkilən xərclər
və gəmi heyətinə çatacaq mükafat payı
çıxılmaqla, gəmi sahibi ilə fraxtedən
arasında bərabər bölünür.
XI fəsil
Heyətsiz
gəminin fraxtedilmə müqaviləsi (berbout-çarter)
Maddə 163. Heyətsiz gəminin fraxtedilmə
müqaviləsinin (berbout-çarterin) anlayışı
Heyətsiz gəminin
fraxtedilmə müqaviləsinə (berbout-çarterə)
görə gəmi sahibi şərtləşdirilmiş haqq
(fraxt) müqabilində gəmini heyətsiz və təchiz
olunmamış halda ticarət gəmiçiliyinin
məqsədləri üçün fraxtedənin
istifadəsinə və sahibliyinə müəyyən
müddətə verməyi öhdəsinə
götürür. Berbout-çarter yazılı formada
bağlanmalıdır.
Maddə 164. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin
başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq
edilir.
Maddə 165. Berbout-çarterin məzmunu
Berbout-çarterdə
tərəflərin adı, gəminin adı, bayrağı,
bölgü dərəcəsi, onun texniki və istismar
xarakteristikaları (yükgötürmə qabiliyyəti,
tutumu, sürəti və s.), istifadə etdiyi yanacağın
miqdarı, üzmə rayonu, fraxtedilmənin məqsədi,
gəminin verilməsi və qaytarılması yeri və tarixi,
fraxtın məbləği və ödənilmə
qaydası, berbout-çarterin qüvvədəolma
müddəti göstərilməlidir.
Maddə 166. Heyətsiz gəminin ikinci əldən
fraxtedilmə müqaviləsi (subberbout-çarter)
166.1. Əgər
berbout-çarterdə başqa hal nəzərdə
tutulmayıbsa, fraxtedən berbout-çarterlə ona
verilmiş hüquqlar hüdudunda öz adından gəmini
berbout-çarterin qüvvədə olduğu bütün
müddətə və ya həmin müddətin bir
hissəsinə heyətsiz gəminin fraxta verilməsi haqqında
üçüncü şəxslər ilə müqavilə
bağlaya bilər (subberbout-çarter). Berbout-çarterin
bağlanması fraxtedəni gəmi sahibi ilə
bağladığı berbout-çarterin icrasından azad
etmir.
166.2. Subberbout-çarterə bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq
edilir.
Maddə 167. Gəminin dəniz
üzgüçülüyü üçün yararlı
vəziyyətə gətirilməsi
167.1. Gəmi sahibi gəmini
fraxtedənə verənədək onu dəniz
üzgüçülüyü üçün yararlı
vəziyyətə gətirməlidir, yəni fraxtedilmənin berbout-çarterdə
nəzərdə tutulmuş məqsədləri
üçün gəmini (onun gövdəsini,
mühərrikini və avadanlığını) yararlı
vəziyyətə gətirilməsini təmin və lazımi
qaydada təchiz etməyə borcludur.
167.2. Fraxtedən
berbout-çarterin qüvvədə olduğu
müddətdə gəmini dəniz
üzgüçülüyü üçün yararlı
vəziyyətdə saxlamalıdır, lakin gəminin zahirən
görünməyən qüsurlarının aradan
qaldırılması gəmi sahibinin vəzifəsidir.
Maddə 168. Gəmi heyəti
Gəmi heyətinin
komplektləşdirilməsini fraxtedən həyata
keçirir. Gəmi heyətinin komplektləşdirilməsi
üsulundan asılı olmayaraq, gəmi kapitanı və
gəmi heyətinin üzvləri bütün hallarda
fraxtedənə tabedirlər.
Maddə 169. Gəminin istismarı və onun
qaytarılması üzrə fraxtedənin
vəzifələri
169.1. Fraxtedən gəmini
berbout-çarterin şərtlərinə müvafiq olaraq
istismar edir və istismar ilə bağlı bütün
xərcləri, o cümlədən gəmi heyəti
üzvlərinin saxlanılması xərclərini
ödəyir.
169.2. Berbout-çarterin
qüvvədəolma müddəti bitdikdə fraxtedən
gəmini gəmi sahibinə aldığı
vəziyyətdə, normal köhnəlmə nəzərə
alınmaqla, qaytarmalıdır.
Maddə 170. Fraxtedənin üçüncü
şəxslər qarşısında məsuliyyəti
Fraxtedən,
gəmilərdən neft ilə çirkləndirmə və
dənizlə təhlükəli və zərərli
maddələrin daşınması nəticəsində
vurulmuş zərərin əvəzinin
ödənilməsinə dair tələblər istisna olmaqla,
üçüncü şəxslər qarşısında
onların bütün tələbləri üzrə
məsuliyyət daşıyır.
Maddə 171. Gəminin xilas edilməsi,
zədələnməsi və ya məhvi
nəticəsində vurulan zərər
Fraxtedən gəminin xilas
edilməsi, zədələnməsi və ya məhvi
nəticəsində vurulan zərərə görə,
əgər zərərin vurulmasında təqsirinin olmamasını
sübuta yetirməyibsə, məsuliyyət
daşıyır.
Maddə 172. Fraxtın gəmi sahibinə
ödənilməsi
172.1. Fraxtedən fraxtı
gəmi sahibinə berbout-çarterdə nəzərdə
tutulmuş qaydada və müddətdə ödəyir.
Dəniz üzgüçülüyünə yararsızlığı
nəticəsində gəminin istismar edilmədiyi
müddət ərzində, əgər gəminin
yararsızlığı fraxtedənin təqsiri
nəticəsində baş verməyibsə, fraxtedən
fraxtı və gəmiyə aid xərcləri
ödəməkdən azad edilir.
172.2. Fraxtedən fraxtın
ödənilməsini 14 təqvim günündən artıq
gecikdirdikdə, gəmi sahibinin, xəbərdarlıq
etmədən, gəmini geri almaq və belə gecikdirməyə
görə vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsini fraxtedəndən tələb etmək
hüququ vardır.
172.3. Gəmi məhv olduqda fraxt
berbout-çarterdə nəzərdə tutulmuş
gündən gəminin məhv olduğu günədək,
gəminin məhv olduğu günü
müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda
isə, gəmi haqqında axırıncı xəbərin
alındığı günədək
ödənilməlidir.
Maddə 173. Gəminin fraxtedənin
mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə
berbout-çarter
173.1. Gəminin fraxtedənin
mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə
bağlanmış berbout-çarterin qüvvədəolma
müddəti bitdikdə, əgər fraxtedən berbout-çarterdə
nəzərdə tutulmuş vəzifələrini yerinə
yetiribsə, gəmi fraxtedənin mülkiyyətinə
keçir.
173.2. Bu Məcəllənin
173.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq gəminin fraxtedənin
mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə
bağlanmış berbout-çarter üzrə fraxtın
ödənilməsi on dörd təqvim günündən
artıq gecikdirildikdə, əgər gecikdirilmə
fraxtedəndən asılı olmayan hallardan irəli
gəlirsə, gəmi sahibi gəmini geri ala bilməz, lakin
onun fraxtedəndən gecikdirilmə nəticəsində vurulan
zərərin əvəzini almaq hüququ vardır.
XII fəsil
Yedəkləmə
müqaviləsi
Maddə 174. Yedəkləmə müqaviləsinin
anlayışı
Yedəkləmə
müqaviləsinə görə bir gəminin sahibi haqq
müqabilində digər gəmini və ya üzən obyekti
yedəkləyib müəyyən məsafəyə aparmağı
(dəniz yedəkləməsi), yaxud liman akvatoriyasında
manevrlər etmək üçün, o cümlədən
gəminin və ya üzən digər obyektin limana daxil
olması və ya çıxması üçün (liman
yedəkləməsi) yedəkləməsini
öhdəsinə götürür.
Maddə 175. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin
başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq
edilir.
Maddə 176. Yedəkləmə müqaviləsinin
forması
176.1. Dəniz
yedəkləmə müqaviləsi yazılı formada
bağlanılır.
176.2. Liman yedəkləmə
müqaviləsi şifahi formada da bağlanıla bilər.
Yedəkləmənin idarəetməsi vəzifəsinin
yedəkçi gəminin kapitanı üzərinə
qoyulması haqqında razılaşma yazılı formada
olmalıdır.
Maddə 177. Yedəkləmə müqaviləsi
tərəflərinin vəzifələri
177.1. Yedəkləmə
müqaviləsinin hər bir tərəfi öz gəmisini
və ya digər üzən obyektini qabaqcadan
yedəkləmə üçün yararlı
vəziyyətə gətirməlidir.
177.2. Yedəkləmə
şəraitin tələb etdiyi kimi ustalıqla, yalnız
zəruri hallar istisna olmaqla, fasiləsiz və gecikdirilmədən,
dəniz təcrübəsinə müvafiq olaraq həyata
keçirilməlidir.
177.3. Başqa gəminin və
ya digər üzən obyektin kapitanının
idarəetməsində olan gəmi və ya digər
üzən obyekt də yedək karvanının
təhlükəsizliyinin qayğısına qalmalıdır.
Maddə 178. Dəniz yedəkləməsində
məsuliyyət
178.1. Dəniz
yedəkləməsi yedəkçi gəmi kapitanının
idarəetməsi ilə həyata keçirilir.
178.2. Əgər
yedəkçi gəminin sahibi zərərin vurulmasında
təqsirinin olmadığını sübuta yetirə
bilməsə, o, dəniz yedəkləməsi zamanı
yedəyə alınmış gəmiyə və ya digər
üzən obyektə, yaxud həmin gəmi və ya
obyektdəki insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə
görə məsuliyyət daşıyır.
178.3. Dəniz
yedəkləməsi müqaviləsinin tərəfləri
yazılı razılaşmaya əsasən dəniz
yedəkləməsinə idarəetməni yedəyə
alınan gəminin və ya digər üzən obyektin
kapitanının üzərinə qoya bilərlər. Belə
halda dəniz yedəkləməsi zamanı yedəkçi
gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara və
ya əmlaka vurulan zərərə görə
məsuliyyəti, əgər zərərin vurulmasında
təqsirinin olmadığını sübuta yetirə bilməsə,
yedəyə alınmış gəminin və ya digər
üzən obyektin sahibi daşıyır.
Maddə 179. Liman yedəkləməsində
məsuliyyət
179.1. Liman yedəkləməsi
yedəyə alınan gəminin və ya digər üzən
obyektin kapitanının idarəetməsi ilə həyata
keçirilir.
179.2. Əgər yedəyə alınan
gəminin sahibi zərərin vurulmasında təqsirinin
olmadığını sübuta yetirə bilməsə, o,
liman yedəkləməsi zamanı yedəkçi
gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara və
ya əmlaka vurulan zərərə görə
məsuliyyət daşıyır.
179.3. Liman yedəkləməsi
müqaviləsinin tərəfləri yazılı
razılaşmaya əsasən liman yedəkləməsinə
idarəetməni yedəkçi gəminin və ya digər
üzən obyektin kapitanının üzərinə qoya
bilərlər. Belə halda liman yedəkləməsi
zamanı yedəyə alınmış gəmiyə və ya
həmin gəmidə olan insanlara və ya əmlaka vurulan
zərərə görə məsuliyyəti, əgər
zərərin vurulmasında təqsirinin
olmadığını sübuta yetirə bilməsə,
yedəkçi gəminin sahibi daşıyır.
Maddə 180. Buzlu şəraitdə həyata
keçirilən yedəkləmədə məsuliyyət
Buzlu şəraitdə
həyata keçirilən yedəkləmədə
yedəyə alınan gəmiyə və ya digər
üzən obyektə, yaxud onlarda olan insanlara və ya
əmlaka vurulan zərərə görə, əgər
zərərin vurulmasında onun təqsirinin olduğu sübuta
yetirilməyibsə, yedəkçi gəminin sahibi
məsuliyyət daşımır.
XIII fəsil
Gəmi agenti [55]
Maddə 181. Gəmi agenti[56]
Gəmi agenti
gəminin limana gəlməsi, limanda olması və limandan
çıxması ilə əlaqədar gəmi sahibinin, fraxt
edənin və ya gəmini digər qanuni əsaslarla istismar
edən şəxsin maraqlarını limanlarda qoruyan,
onları dövlət orqanlarında və liman
idarəsində təmsil edən, digər
rəsmiyyətləri yerinə yetirən, gəmi sahibinin,
fraxt edənin və ya gəmini digər qanuni əsaslarla
istismar edən şəxsin adından maliyyə
tapşırıqlarını icra edən və digər
hərəkətləri həyata keçirən, gəmi
agentinə dair BMT-nin Ticarət və İnkişaf
üzrə Konfransı tərəfindən müəyyən
edilmiş minimal tələblərə cavab verən hər hansı
hüquqi və ya fiziki şəxsdir.
Maddə 182. Limanlarda gəmi agenti
182.1. Limanlarda
gəmi agentinin fəaliyyət qaydası, onun hüquq və
vəzifələri müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən təsdiq edilən “Gəmi agenti
haqqında Əsasnamə” ilə müəyyən edilir.
182.2. Limanlarda
gəmi agenti tərəfindən xidmətlərin
göstərilməsi üçün müvafiq icra
hakimiyyəti orqanından sertifikatın alınması
tələb olunur. Sertifikatın forması, qüvvədə
olma müddəti, verilməsi və ləğv edilməsi
qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir. Sertifikatın alınmasına
görə “Dövlət rüsumu haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş
dövlət rüsumu ödənilir.
182.3. Limanlarda
gəmi agenti BMT-nin Ticarət və İnkişaf üzrə
Konfransı tərəfindən müəyyən edilmiş minimal
tələblərə cavab verməlidir.
182.4. Gəmi
agenti və gəmi sahibi, fraxt edən və ya gəmini
digər qanuni əsaslarla istismar edən şəxs
arasında münasibətlər müqavilə ilə
tənzimlənir.
Maddə 183. Dəniz agentinin ümumi
səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması [57]
Gəmi sahibi gəmi sahibinin
adından əqdlər bağlamağa dair dəniz agentinin
ümumi səlahiyyətlərini
məhdudlaşdırdıqda və belə
məhdudlaşdırma barəsində üçüncü
şəxsin məlumatı olmadıqda, vicdanla
hərəkət edən üçüncü şəxs
ilə dəniz agentinin bağladığı əqd etibarlıdır
və gəmi sahibi üçün hüquq və
vəzifələr yaradır.
Maddə 184. Dəniz agentinin müxtəlif
tərəflərin maraqlarına dair hərəkətləri
Dəniz agenti gəmi sahibinin
razılığı ilə hüquqi və digər
hərəkətləri ona səlahiyyət vermiş digər
tərəfin xeyrinə də edə bilər.
Maddə 185. Dəniz agentinin hüquq və
vəzifələri
185.1. Dəniz agenti gəminin
limana gəlməsi, limanda olması və limandan
çıxması ilə bağlı müxtəlif
rəsmiyyətləri yerinə yetirir, gəmi kapitanına
yerli və liman hakimiyyəti orqanları ilə
əlaqələrin yaradılmasında, gəminin limanda
təchiz olunmasında və ona xidmətlərin
göstərilməsinin təşkilində köməklik
göstərir, yükə dair sənədləri rəsmiləşdirir,
fraxt məbləğlərini və dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən irəli
gələn tələblərə görə gəmi
sahibinə çatacaq digər məbləğləri inkasso
edir, gəmi sahibinin və gəmi kapitanının
sərəncamı ilə gəminin limanda olmasına
görə ödənilməli olan məbləğləri ödəyir,
fraxtın yığılmasını və yükün
göndərilməsini həyata keçirir, daşınma
üçün yük cəlb edir və dəniz agentliyi
sahəsində digər hərəkətləri həyata
keçirir.
185.2 Dəniz agenti:
185.2.1. fəaliyyətini
gəmi sahibinin maraqlarına uyğun vicdanla və dəniz
agentliyinin təcrübəsinə müvafiq olaraq həyata
keçirməyə;
185.2.2. səlahiyyətləri
hüdudlarında fəaliyyət göstərməyə;
185.2.3. vəsaitlərin
xərclənməsinin uçotunu aparmağa və dəniz
agentliyi müqaviləsində nəzərdə tutulmuş
qaydada və müddətdə gəmi sahibinə hesabatlar
verməyə borcludur.
Maddə 186. Gəmi sahibinin vəzifələri
186.1. Gəmi sahibi dəniz
agentinə dəniz agentliyi müqaviləsinə müvafiq
hərəkətlərin həyata keçirilməsi
üçün kifayət edən vəsaiti verməyə,
ona çəkdiyi xərclərin əvəzini və
müqavilədə nəzərdə tutulmuş qaydada və
miqdarda haqq ödəməyə borcludur.
186.2. Dəniz agentinin
səlahiyyətləri hüdudlarında və gəmi
sahibinin adından etdiyi hərəkətlərin
nəticələrinə görə gəmi sahibi
məsuliyyət daşıyır.
Maddə 187. Dəniz agentliyi müqaviləsinə
xitam verilməsi
187.1. Dəniz agentliyi
müqaviləsi müəyyən müddətə
bağlandıqda, müqavilənin müddətinin bitməsi
ona xitam verilməsinə səbəb olur.
187.2. Dəniz agentliyi
haqqında müqavilə qeyri-müəyyən
müddətə bağlandıqda, hər bir tərəfin
müqavilənin ləğv edilmə tarixinədək
üç ay əvvəlcədən digər tərəfi
xəbərdar etməklə belə müqaviləyə xitam
vermək hüququ var.
XIV fəsil
Dəniz
vasitəçiliyi müqaviləsi
Maddə 188. Dəniz vasitəçiliyi
müqaviləsinin anlayışı
Dəniz vasitəçiliyi
müqaviləsinə görə vasitəçi (dəniz
brokeri) sifarişçinin adından və onun hesabına
gəmilərin alqı-satqı müqavilələri,
dənizlə yük daşınması
müqavilələri, fraxtetmə və yedəkləmə,
habelə dəniz sığorta müqavilələri
bağlanarkən vasitəçilik xidmətləri
göstərir.
Maddə 189. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin
başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq
edilir.
Maddə 190. Dəniz brokerinin dəniz agentinin
hərəkətlərini yerinə yetirməsi [58]
Dəniz brokeri
sifarişçinin tapşırığı əsasında
gəminin limana gəlməsi, limanda olması və limandan
çıxması ilə bağlı müxtəlif
rəsmiyyətləri, habelə bu Məcəllənin 185-ci
Maddəsinə müvafiq olaraq dəniz agentinin adətən
etdiyi hərəkətləri yerinə yetirir. Belə halda bu
Məcəllənin 181-187-ci maddələrində dəniz
agentliyi müqaviləsinə dair
müəyyənləşdirilmiş qaydalar tətbiq edilir.
Maddə 191. Dəniz brokerinin xidmətlərinə
görə haqq
Bu Məcəllənin 188-ci
maddəsində göstərilmiş müqavilələr
dəniz brokerinin vasitəçiliyi ilə bağlandıqda,
onun vasitəçilik xidmətlərinə görə haqq
almaq hüququ vardır.
Maddə 192. Dəniz brokerinin hesabat vermək
vəzifəsi
Sifarişçinin
tapşırığını yerinə yetirdikdən sonra
dəniz brokeri sifarişçidən aldığı
məbləğlərə dair hesabat verməlidir.
XV fəsil
Dəniz
sığorta müqaviləsi
Maddə 193. Dəniz sığorta müqaviləsinin
anlayışı
Dəniz sığorta
müqaviləsinə görə sığortaçı
şərtləşdirilmiş haqq (sığorta
mükafatı) müqabilində sığortalıya və ya
xeyrinə sığorta müqaviləsi bağlanmış
başqa şəxsə (faydalanan şəxs)
müqavilədə nəzərdə tutulan hadisələrin
(sığorta hadisələrinin) baş verdiyi təqdirdə
sığortalanmış obyektə vurulmuş zərərin
əvəzini müqavilə ilə
müəyyənləşdirilmiş məbləğ
(sığorta məbləği) həddində
ödəməyi (sığorta ödənişi verməyi)
öhdəsinə götürür. Dəniz sığorta
müqaviləsi yazılı formada bağlanır.
Maddə 194. Bu fəsildə müəyyən edilmiş
qaydaların tətbiq edilməsi
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin
başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq
edilir.
Maddə 195. Dəniz sığortasının obyekti
195.1. Ticarət
gəmiçiliyi ilə bağlı olan hər hansı bir
əşya mənafeyi dəniz sığortasının
obyekti ola bilər: gəmi, inşa edilən gəmi, yük,
fraxt, habelə sərnişinin gediş haqqı,
gəmidən istifadə etməyə görə haqq,
yükdən gözlənilən mənfəət və
gəmi, yük və fraxt ilə təmin olunan başqa
tələblər, gəmi kapitanının və gəmi
heyətinin digər üzvlərinin əmək haqları
və onlara çatacaq digər məbləğlər, o
cümlədən repatriasiya üçün xərclər,
gəmi sahibinin və sığortaçının öz
üzərinə götürdüyü risk (təkrar
sığorta).
195.2. Sığorta obyekti
dəniz sığorta müqaviləsində
göstərilməlidir.
Maddə 196. Sığorta riski haqqında məlumat
196.1. Dəniz sığorta
müqaviləsi bağlanarkən sığortalı ona
məlum olan və ya məlum olmalı və riskin
dərəcəsini müəyyənləşdirməkdə
mühüm əhəmiyyəti olan halları, habelə
sığortaçının sorğu verdiyi
məlumatları sığortaçıya bildirməlidir.
196.2. Sığortalı
hamıya məlum olan, habelə sığortaçıya
məlum olan və ya məlum olmalı məlumatları
sığortaçıya bildirməkdən azad edilir.
196.3. Sığortalı riskin
dərəcəsini müəyyənləşdirməkdə
mühüm əhəmiyyəti olan halları
sığortaçıya bildirmədikdə və ya
yanlış məlumat verdikdə, sığortaçı
dəniz sığorta müqaviləsindən imtina edə
bilər. Belə halda, əgər sığortalı
məlumatları bildirməməkdə və ya yanlış
məlumat verməkdə təqsirinin olmadığını
sübuta yetirə bilməsə, sığorta haqqı
(mükafat) sığortaçıya çatır.
196.4. Əgər riskin
dərəcəsini
müəyyənləşdirmədikdə mühüm
əhəmiyyəti olan və sığortalı
tərəfindən bildirilməyən hallar aradan
qaldırılıbsa, sığortaçı
müqavilədən imtina edə bilməz.
196.5. Müqavilə
bağlanarkən sığortaçının sorğusu
əsasında məlumatlar sığortalı
tərəfindən təqdim edilmədikdə,
sığortaçı sonradan belə məlumatların
verilməməsini əsas tutaraq müqavilədən imtina
edə bilməz.
Maddə 197. Sığorta şəhadətnaməsi
və sığortanın şərtləri
Sığortaçı
sığortalıya dəniz sığorta müqaviləsinin
bağlandığını təsdiq edən sənədi
(sığorta şəhadətnaməsi, sığorta
sertifikatı və ya digər sığorta sənədi),
habelə sığortanın şərtlərini təqdim
edir.
Maddə 198. Sığorta haqqı (mükafat)
Sığortalı dəniz
sığorta müqaviləsində
şərtləşdirilmiş müddətdə
sığortaçıya sığorta haqqını
ödəməlidir. Müqavilə sığorta haqqı
ödənilən anda qüvvəyə minir.
Maddə 199. Dəniz sığorta müqaviləsinin
başqa şəxsin xeyrinə bağlanması
199.1. Sığortalı
dəniz sığorta müqaviləsini öz xeyrinə
və ya başqa şəxsin (faydalanan şəxsin)
xeyrinə bağlaya bilər. Bu şəxsin adını
bildirmək məcburi deyil.
199.2. Dəniz sığorta
müqaviləsi faydalanan şəxsin adı
göstərilmədən bağlandıqda,
sığortaçı sığortalıya sığorta
şəhadətnaməsi və ya təqdim edənin adına
digər sığorta sənədi verir.
Maddə 200. Sığortalının və faydalanan
şəxsin vəzifələri
Dəniz sığorta
müqaviləsi faydalanan şəxsin xeyrinə
bağlandıqda, müqavilə üzrə bütün
vəzifələri sığortalı daşıyır.
Əgər dəniz sığorta müqaviləsi faydalanan
şəxsin tapşırığı ilə və ya onun
tapşırığı olmadan, lakin sonradan onun
sığortaya razılığını bildirəcəyi
şərti ilə bağlanmışdırsa, müqavilə
üzrə bütün vəzifələri habelə faydalanan
şəxs də daşıyır.
Maddə 201. Faydalanan şəxsin xeyrinə
bağlanmış müqavilə üzrə
sığortalının hüquqları
Müqavilə faydalanan
şəxsin xeyrinə bağlandıqda, sığortalı
faydalanan şəxsin etibarnaməsi olmadan müqavilə
üzrə bütün hüquqlardan istifadə edir.
Maddə 202. Sığorta ödənişi
verildikdə sığorta şəhadətnaməsinin
təqdim edilməsi
Sığortaçı
sığorta ödənişini verdikdə, sığorta
şəhadətnaməsini və ya verdiyi digər
sığorta sənədinin təqdim olunmasını tələb
edə bilər.
Maddə 203. Sığortalanmış yükün
özgəninkiləşdirilməsinin nəticələri
203.1. Sığortalanmış
yük özgəninkiləşdirildikdə dəniz
sığorta müqaviləsi qüvvədə qalır
və sığortalının bütün hüquq və
vəzifələri yükü əldə edənə
keçir.
203.2. Yük
özgəninkiləşdirilənədək sığorta
haqqı ödənilmədikdə, onu ödəmək
öhdəliyini həm sığortalı, həm də
əldə edən daşıyır. Sığorta
haqqını ödəmək tələbi sığorta
haqqının ödənilməməsi barədə
göstərişi olmayan sığorta
şəhadətnaməsini və ya digər sığorta
sənədini saxlayan şəxsə şamil edilmir.
Maddə 204. Sığortalanmış gəminin
özgəninkiləşdirilməsinin nəticələri
204.1. Sığortalanmış
gəmi özgəninkiləşdirildikdə dəniz
sığorta müqaviləsinə gəminin
özgəninkiləşdirildiyi andan xitam verilir. Gəmi
səfərdə olduğu zaman
özgəninkiləşdirildikdə,
sığortalının tələbi ilə dəniz
sığorta müqaviləsi səfərin sonunadək
qüvvədə qalır və sığortalının
bütün hüquq və vəzifələri gəmini
əldə edənə keçir.
204.2. Bu Məcəllənin
204.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar
sığortalanmış gəmi berbout-çarter
üzrə fraxtedənin istifadəsinə və sahibliyinə
verildikdə, habelə gəmi sahibinin məsuliyyəti
haqqında dəniz sığorta müqaviləsinə də
tətbiq edilir.
Maddə 205. Sığorta məbləği
205.1. Müqavilə
bağlanarkən sığortalı sığorta etdiyi
müvafiq marağın məbləğini (sığorta
məbləğini) elan etməyə borcludur.
205.2. Gəmi, yük və ya
başqa əmlak sığortalanarkən sığorta
məbləği müqavilə bağlandığı ana
onların həqiqi dəyərindən (sığorta
dəyəri) artıq ola bilməz.
205.3. Müqavilədə
sığorta məbləği əmlakın sığorta
dəyərindən artıq göstərildikdə,
müqavilə məbləğin artıq olan hissəsinə
münasibətdə etibarsızdır.
205.4. Sığorta
məbləği sığortalanan əmlakın
sığorta dəyərindən aşağı elan
edildikdə, sığorta ödənişinin miqdarı
sığorta məbləğinin sığorta
dəyərinə olan nisbətinə mütənasib olaraq
azaldılır.
Maddə 206. İkiqat sığorta
206.1. Sığorta obyektinin bir
neçə sığortaçıda
sığortalanması nəticəsində sığorta
məbləğlərinin ümumi cəmi onun sığorta
dəyərindən artıq olduğu halda (ikiqat
sığorta), bütün sığortaçılar
yalnız sığorta dəyəri miqdarında məsuliyyət
daşıyırlar. Belə halda hər bir
sığortaçı özünün
bağladığı müqaviləyə müvafiq
sığorta məbləğinin bütün bağlanmış
müqavilələr üzrə ümumi sığorta
məbləğinə olan nisbətinə mütənasib olan
miqdarında məsuliyyət daşıyır.
206.2. Əgər gəmi
sahibinin bir məsuliyyəti bir neçə
sığortaçıda sığorta edilibsə (ikiqat
sığorta), hər bir sığortaçı
özünün bağladığı müqavilədə
müəyyənləşdirilmiş məsuliyyətinə
müvafiq olan miqdarda məsuliyyət daşıyır.
Maddə 207. Dəniz sığorta müqaviləsi
bağlananadək zərərin yaranması və ya olmaması
207.1. Dəniz sığorta
müqaviləsi bağlananadək əvəzi
ödənilməli olan zərərin yaranma ehtimalı
keçibsə və ya bu zərər artıq yaranıbsa,
müqavilə qüvvəsini saxlayır. Əgər
sığortaçı müqaviləni bağlayarkən
sığorta hadisəsinin baş vermə
mümkünlüyünün istisna olduğunu bilirsə
və ya bilməli idisə, yaxud sığortalı və ya
faydalanan şəxs artıq yaranmış zərər
barədə bilirsə və ya bilməli idisə, sığorta
müqaviləsi belə hallar barədə məlumatı
olmayan tərəf üçün məcburi deyil.
207.2. Dəniz sığorta
müqaviləsinin icra olunması sığortaçı
üçün məcburi olmayan halda da sığorta
haqqı ona çatır.
Maddə 208. Baş sığorta
şəhadətnaməsi
Xüsusi razılaşmaya
əsasən (baş sığorta şəhadətnaməsi)
sığortalının müəyyən müddət
ərzində göndərdiyi və ya aldığı
bütün yüklər və ya yüklərin məlum olan
növləri sığortalana bilər.
Maddə 209. Yüklər haqqında məlumat
209.1. Sığortalı baş
sığorta şəhadətnaməsinin təsiri altına
düşən yükün hər bir göndərilməsi
ilə əlaqədar olan bütün zəruri
məlumatları alan kimi, xüsusilə yükün
daşındığı gəminin adı, yükün
daşındığı yol və sığorta
dəyəri, dərhal sığortaçıya
bildirməyə borcludur.
209.2. Sığortalı kobud
ehtiyatsızlıq üzündən yüklərin
ayrı-ayrı göndərilməsi ilə bağlı olan
zəruri məlumatların sığortaçıya vermədikdə
və ya vaxtında vermədikdə, sığortaçı
yüklərin belə göndərilməsinə
münasibətdə zərərin əvəzini
ödəməkdən imtina edə bilər. Bununla belə,
sığortaçı məlumatların vaxtında və
tam şəkildə veriləcəyi təqdirdə ona
çatacaq bütün sığorta haqqına olan
hüququnu saxlayır.
209.3. Sığortalı
qəsdən yüklərin ayrı-ayrı
göndərilməsi barədə zəruri məlumatları
vermədikdə və ya vaxtında vermədikdə, yaxud
yükün növünü və ya onun sığorta
məbləğini düzgün göstərmədikdə,
sığortaçının baş sığorta
şəhadətnaməsi üzrə sığortalamadan
imtina etmək hüququ vardır. Bununla belə,
sığortaçı sığortalının
müqaviləni vicdanla icra edəcəyi təqdirdə ala
biləcəyi sığorta haqqına olan hüququnu
saxlayır.
Maddə 210. Yüklərin ayrı-ayrı
göndərilməsinin sığorta
şəhadətnamələri və ya sığorta
sertifikatları
210.1. Sığortaçı
sığortalının tələbi ilə baş
sığorta şəhadətnaməsinin təsiri altına
düşən yüklərin ayrı-ayrı göndərilməsinə
dair şəhadətnamələr və ya sığorta
sertifikatları verməyə borcludur.
210.2. Yüklərin
ayrı-ayrı göndərilməsinə dair sığorta
şəhadətnaməsinin və ya sığorta
sertifikatının məzmunu baş sığorta
şəhadətnaməsinə uyğun gəlmədikdə,
üstünlük sığorta şəhadətnaməsinə
və ya sığorta sertifikatına verilir.
Maddə 211. Sığortalının və ya
faydalanan şəxsin təqsiri
Sığortalının və
ya faydalanan şəxsin, yaxud onların
nümayəndələrinin təqsiri (qəsdən və ya
kobud ehtiyatsızlıq) nəticəsində vurduqları
zərərə görə sığortaçı
məsuliyyət daşımır.
Maddə 212. Sığortaçının
məsuliyyətdən azad edilməsi
212.1. Gəmini
sığortalayarkən sığortaçı, bu
Məcəllənin 211-ci maddəsində göstərilən
hallardan başqa, aşağıdakı hallarda vurulmuş
zərərin əvəzinin ödənilməsinə
görə məsuliyyət daşımır:
212.1.1. əgər dəniz
üzgüçülüyünə yararsız
vəziyyət zahirən görünməyən qüsurlardan
irəli gəlmirsə, gəminin dəniz üzgüçülüyünə
yararsız vəziyyətdə yola salınması;
212.1.2. gəminin və onun
ləvazimatının zamandan və ya adi istifadədən
köhnəlib xarab olması;
212.1.3.
sığortalının və ya faydalanan şəxsin, yaxud
onların nümayəndələrinin xəbəri olmaqla,
lakin sığortaçıdan xəbərsiz gəmiyə
partlamaq və özündənalışma
təhlükəsi olan maddə və predmetlərin
yüklənməsi.
212.2. Yük və ya
gözlənilən mənfəət sığortalanarkən
sığortaçı, bu Məcəllənin 211-ci
maddəsində göstərilən hallardan başqa, əgər
zərərin aşağıda göstərilən hallar
nəticəsində vurulduğunu sübuta yetirə bilsə,
vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə
görə məsuliyyət daşımır:
212.2.1.
yükgöndərənin və ya yükalanın, yaxud
onların nümayəndələrinin təqsiri
(qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlığı);
212.2.2. yükün təbii
xüsusiyyətləri (korlanma, azalma, paslanma, kiflənmə,
axma və ya sınma, özündənalışma və s.);
212.2.3. yükün lazımi
qaydada qablaşdırılmaması.
212.3. Fraxt
sığortalanarkən müvafiq olaraq bu Məcəllənin
212.1 və 212.2-ci maddələrində
müəyyənləşdirilmiş qaydalar tətbiq edilir.
212.4. Əgər bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydalarda başqa hal
nəzərdə tutulmayıbsa, sığortaçı
nüvə partlayışı, radiasiya və ya radioaktiv
çirkləndirilmə nəticəsində vurulan
zərərə görə məsuliyyət
daşımır.
212.5. Sığortaçı
hərbi əməliyyatlar, dəniz quldurluğu, xalq
iğtişaşları, tətillər, habelə müvafiq
orqanların qərarı ilə gəminin və ya
yükün müsadirəsi, rekvizisiyası, həbs və ya
məhv edilməsi nəticəsində yaranan
zərərə görə məsuliyyət
daşımır.
Maddə 213. Sığorta riskinin
dəyişməsinin nəticələri
213.1. Sığortalı və
ya faydalanan şəxs sığorta obyektində və ya
sığorta obyektinə münasibətdə baş verən
hər hansı bir ciddi dəyişiklik (normadan artıq
yükləmə, daşınma üsulunun və
boşaldılma limanının dəyişdirilməsi,
şərtləşdirilmiş və ya həmişəki
yoldan kənara çıxma və s.) haqqında
məlumatı olan kimi sığortaçıya dərhal bu
barədə xəbər verməlidir.
213.2. Riski artıran hər
hansı bir dəyişiklik, əgər bu, insanların,
gəmilərin və ya yüklərin xilas edilməsi, yaxud
səfərin təhlükəsiz davam etdirilməsi ilə
əlaqədar deyildirsə, sığortaçıya
dəniz sığorta müqaviləsinin
şərtlərinə yenidən baxmaq və ya əlavə
sığorta haqqının verilməsini tələb
etmək hüququ verir.
213.3. Sığortalı və
ya faydalanan şəxs bu Məcəllənin 213.1-ci
maddəsində müəyyən edilmiş vəzifəni
icra etmədikdə, sığortaçı ciddi dəyişikliklərin
baş verdiyi andan dəniz sığorta müqaviləsinin
icrasından azad edilir. Sığortalı və ya faydalanan
şəxs göstərilən vəzifəsini icra etməməkdə
təqsiri olmadığını sübuta yetirə
bilməsə, bütün sığorta haqqı
sığortaçıya qalır.
Maddə 214. Zərərin qarşısının
alınması və ya azaldılması
214.1. Sığorta hadisəsi
baş verdikdə sığortalı zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq məqsədi
ilə yaranmış vəziyyətdə mümkün olan
və ağlabatan tədbirləri görməyə borcludur.
o, sığortaçıya sığorta hadisəsinin
baş verdiyi barədə ləngimədən məlumat
verməli və sığortaçının
göstərişləri olduqda, belə
göstərişlərə əməl etməlidir.
214.2. Əgər
sığortalı və ya faydalanan şəxs qəsdən
və ya kobud ehtiyatsızlığı səbəbindən
zərərin qarşısını almaq və ya azaltmaq
üçün tədbirlər görməyibsə,
sığortaçı vurulan zərərə görə
məsuliyyətdən azad edilir.
Maddə 215. Ümumi qəza üzrə
ödənişlərin təminatı
Sığortaçı
sığortalının və ya faydalanan şəxsin
tələbi ilə sığorta məbləği
miqdarında sığorta şərtləri ilə təmin
edilən ümumi qəza üzrə ödənişlərin
verilməsinə təminat təqdim etməlidir.
Maddə 216. Dispaşa tərtib edildikdə
sığortaçının maraqlarının qorunması
Ümumi qəza üzrə
dispaşa tərtib edildikdə sığortalı
sığortaçının maraqlarını
qorumalıdır.
Maddə 217. Sığortalının çəkdiyi
xərclərin əvəzinin ödənilməsi
217.1. Sığortaçı
sığortalının və ya faydalanan şəxsin
aşağıda göstərilənlər üçün
çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini
ödəməyə borcludur:
217.1.1.
sığortaçının məsuliyyət
daşıdığı zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq məqsədi
ilə sığortalı və ya faydalanan şəxs
tərəfindən görülən tədbirlərə —
hətta belə tədbirlər uğursuzluqla
nəticələnsə də;
217.1.2. bu Məcəllənin
214-cü maddəsinə uyğun olaraq
sığortaçının göstərişlərinin
icra edilməsinə;
217.1.3. sığortaçı
tərəfindən əvəzi ödənilməli olan
zərərin miqdarının
aydınlaşdırılmasına və
müəyyənləşdirilməsinə;
217.1.4. ümumi qəza
üzrə dispaşanın tərtib edilməsinə.
217.2. Bu Məcəllənin
217.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
xərclər sığorta məbləğinin sığorta
dəyərinə olan nisbətinə mütənasib surətdə
ödənilir.
Maddə 218. Sığortaçının
sığorta məbləğindən artıq
məsuliyyəti
218.1. Sığortaçı
zərərə görə yalnız sığorta
məbləği miqdarında məsuliyyət
daşıyır. Lakin bu Məcəllənin 217.1-ci
maddəsində göstərilən xərclər, habelə
ümumi qəza üzrə ödənişlər,
əvəzi ödəniləcək zərərlə
birlikdə sığorta məbləğindən artıq olsa
belə, sığortaçı tərəfindən ödənilir.
218.2. Bir-birinin ardınca baş
verən bir neçə sığorta hadisəsi
nəticəsində vurulan zərərə görə
sığortaçı, belə zərərin ümumi
məbləği sığorta məbləğindən
çox olsa da, məsuliyyət daşıyır.
Maddə 219. Gəminin xəbərsiz itkin
düşməsi
219.1. Bu Məcəllənin
38.2-ci maddəsində göstərilən halda gəmi
xəbərsiz itkin düşdükdə,
sığortaçı sığorta məbləğinin tam
həcmində məsuliyyət daşıyır.
219.2. Dəniz sığorta
müqaviləsi ilə müəyyən müddətə
sığortalanmış gəmi xəbərsiz itkin
düşdükdə, əgər gəmi haqqında
axırıncı məlumat müqavilənin
qüvvədə olduğu müddət bitənədək
alınıbsa və əgər sığortaçı
gəminin bu müddət bitdikdən sonra məhv olduğunu
sübuta yetirə bilməsə, sığortaçı
məsuliyyət daşıyır.
Maddə 220. Abandon
220.1. Əmlak məhvolmaya
qarşı sığorta edildikdə, sığortalı
və ya faydalanan şəxs aşağıdakı hallarda
sığortalanmış əmlaka olan hüquqlarından
imtina etdiyi barədə sığortaçıya bəyanat
(abandon) verə və tam sığorta məbləğini ala
bilər:
220.1.1. gəmi xəbərsiz
itkin düşdükdə;
220.1.2. gəmi və (və ya)
yük məhv olduqda;
220.1.3.
sığortalanmış gəminin bərpası və ya
təmiri iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun
olmadıqda (gəminin tam konstruktiv məhvi);
220.1.4. gəminin
zədələrinin aradan qaldırılması və ya
yükün təyinat limanına çatdırılması
iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun
olmadıqda;
220.1.5. ələ
keçirilmə təhlükəsindən sığortalanan
gəmi və ya yük ələ keçirildikdə və
belə ələ keçirilmə altı aydan artıq davam
etdikdə.
220.2. Bu Məcəllənin
220.1-ci maddəsində göstərilən hallarda
sığortaçıya aşağıdakı hüquqlar
keçir:
220.2.1. əmlak tam
dəyərində sığortalandıqda
sığortalanmış əmlaka dair bütün
hüquqlar;
220.2.2. əmlak tam olmayan
dəyərində sığortalandıqda sığorta
məbləğinin sığorta dəyərinə
nisbətinə mütənasib olaraq
sığortalanmış əmlakın hissəsinə dair
hüquqlar.
220.3. Sığortaçıya
abandon haqqında bildiriş bu Məcəllənin 219 və
220.1-ci maddələrində göstərilən
müddətin bitdiyi və ya hadisələr başlandığı
andan altı ay ərzində verilməlidir. Altı ay
qurtardıqdan sonra sığortalı və ya faydalanan
şəxs abandona olan hüququnu itirir və ümumi
əsaslarla zərərin əvəzinin ödənilməsini
tələb edə bilər.
220.4. Abandon haqqında
bildiriş şərtsiz olmalıdır və
sığortalı və ya faydalanan şəxs
tərəfindən geri götürülə bilməz.
220.5. Tərəflərin bu
Məcəllənin 220.1-220.4-cü maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalara zidd olan razılaşmaları
əhəmiyyətsizdir.
Maddə 221. Sığorta ödənişinin geri
qaytarılması
Sığorta ödənişi
alındıqdan sonra gəminin məhv olmadığı
aydınlaşarsa, sığortaçı
sığortalıdan və ya faydalanan şəxsdən
sığortalanmış əmlakı onlarda saxlamaq
şərti ilə, sığorta ödənişindən
sığortalıya və ya faydalanan şəxsə
həqiqi vurulan zərərin əvəzini çıxmaqla
qalan hissəsini geri qaytarmağı tələb edə
bilər.
Maddə 222. Sığortalının və ya
faydalanan şəxsin zərərin əvəzinin
ödənilməsinə dair hüquqlarının
sığortaçıya keçməsi (subroqasiya)
222.1. Sığorta
ödənişini vermiş sığortaçıya
ödədiyi məbləğ həddində
sığortalının və ya faydalanan şəxsin vurulan
zərərə görə məsuliyyət daşıyan
şəxsə qarşı olan tələbetmə hüququ
keçir. Sığortaçının belə hüququ
sığorta ödənişini almış şəxs
üçün müəyyən edilmiş qaydaya riayət
etməklə həyata keçirilir.
222.2. Sığortalı və
ya faydalanan şəxs vurulan zərərə görə
məsuliyyət daşıyan şəxsə qarşı
öz tələbetmə hüququndan imtina etdikdə, yaxud
sığortalının və ya faydalanan şəxsin
təqsiri nəticəsində belə hüququn həyata
keçirilməsi mümkün olmadıqda,
sığortaçı sığorta ödənişini tam
həcmdə və ya müvafiq hissədə verməkdən
azad edilir.
XVI fəsil
ÜMUMİ
QƏZA
Maddə 223. Ümumi qəza anlayışı və
onun bölüşdürülməsi prinsipləri
223.1. Ümumi dəniz
müəssisəsində iştirak edən əmlakı —
gəmini, fraxtı və gəmidə daşınan
yükü ümumi təhlükədən xilas etmək
məqsədi ilə bilərəkdən və
ağlabatanlıqla ümumi təhlükəsizlik naminə
görülmüş fövqəladə xərclər və
əmlakın qurban verilməsi nəticəsində vurulan
zərər ümumi qəza hesab edilir.
223.2. Yalnız bu
Məcəllənin 223.1-ci maddəsində
göstərilən hərəkətlərin birbaşa
nəticəsi olan zərər ümumi qəza hesab edilir.
223.3. Ümumi qəza ümumi
dəniz müəssisəsinin — dəniz səfərinin
başa çatdığı vaxtda və yerdə gəmi,
fraxt və yük arasında onların bu Məcəllənin
241-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydalara
uyğun olaraq müəyyənləşdirilən
dəyərlərinə müvafiq olaraq
bölüşdürülür.
223.4. Əgər onlar
xilasetmə əməliyyatında deyil, kommersiya
fəaliyyətində iştirak edirlərsə, bir və ya
bir neçə gəminin digər gəmini və ya
gəmiləri yedəklədikləri və ya
itələdikləri hala da ümumi qəza kimi
baxılır.
223.5. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar gəmini və əgər
varsa, onun yükünü ümumi təhlükədən
qorumaq üçün tədbirlər görüldüyü
halda da tətbiq edilir.
223.6. Gəmi digər
gəmidən (gəmilərdən) adi ayrılma
nəticəsində təhlükəsizlikdə olduqda o,
digər gəmi (gəmilər) ilə ümumi
təhlükəyə məruz qalmır.
Maddə 224. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
224.1. Əgər
tərəflərin razılaşması ilə başqa hal
nəzərdə tutulmayıbsa, bu Məcəllənin 223.1-ci
və 242-245-ci maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalar istisna olmaqla, bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.
224.2. Tərəflərin
razılaşması ilə nəzərdə tutulan hallarda, habelə
qəzanın növünü və ümumi qəza
nəticəsində vurulan zərərin miqdarını
və onun bölüşdürülməsini
müəyyən etmək üçün tətbiq
ediləcək qanun natamam olduqda ümumi qəzaya dair
beynəlxalq qaydalar və ticarət gəmiçiliyinin
digər beynəlxalq adətləri tətbiq edilir.
224.3. Vurulan zərərin
əvəzinin ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında
ödənilməsi hüququ fövqəladə
xərclərə və ya əmlakın qurban
verilməsinə səbəb olan təhlükə
dənizlə yük daşınması müqaviləsinin bir
tərəfinin və ya üçüncü şəxsin
təqsiri nəticəsində yarandığı halda da
saxlanılır. Belə bölüşdürülmə
ümumi qəzanın iştirakçılarını
vurulmuş zərəri cavabdeh olan şəxsdən tutmaq hüququndan
məhrum etmir.
Maddə 225. Gəminin sığınacaq yerinə
daxil olması nəticəsində yaranan ümumi qəza
225.1. Bədbəxt hadisə
və ya digər fövqəladə hallar
nəticəsində ümumi təhlükəsizlik naminə
və zərurət qarşısında gəminin limana və
ya digər sığınacaq yerinə daxil olması, yaxud
yükvurma limanına və ya digər yerə geri
qayıtması ilə əlaqədar xərclər də
ümumi qəza hesab edilir.
225.2. Gəminin
sığınacaq yerinə daxil olması və ya yükvurma
yerinə geri qayıtması ilə əlaqədar
xərclər ümumi qəza hesab edildikdə, gəminin ilkin
yük və ya onun bir hissəsi ilə limandan
çıxması ilə bağlı xərclər də
ümumi qəzaya aiddir.
225.3. Gəminin
sığınacaq yerinə daxil olması və ya yükvurma
yerinə geri qayıtması nəticəsində
səfərin uzadılması ilə bağlı gəmi
heyəti üzvlərinin əmək haqqına və
təminatına, yanacağa və təchizata
çəkilən xərclər bu Məcəllənin
225.1-ci maddəsində göstərilən hallarda ümumi
qəza hesab edilir.
225.4. Bu Məcəllənin
225.1-225.3-cü maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalara müvafiq olaraq sığınacaq
yerində təmir işlərinin aparılması mümkün
olmadığına görə gəminin daxil olduğu
sığınacaq yerindən digər limana və ya digər
yerə keçirilməsi ilə əlaqədar
xərclərə, o cümlədən gəminin
müvəqqəti təmiri, onun yedəklənməsi və
səfərin uzadılması ilə bağlı
xərclərə tətbiq edilir.
Maddə 226. Yükün, yanacağın və ya
təchizat predmetlərinin gəmidə yerlərinin
dəyişdirilməsi, gəmidən boşaldılması
və ya yenidən gəmiyə yüklənməsi ilə
əlaqədar çəkilən xərclər
226.1. Bədbəxt hadisə
və ya digər fövqəladə hallar
nəticəsində gəminin zədələnməsini
aradan qaldırmağa imkan əldə etmək məqsədi
ilə, əgər aradan qaldırma səfərin
təhlükəsiz davam etdirilməsi üçün
zəruridirsə, yükün vurulma yerində, gəminin daxil
olduğu və ya sığınacaq yerində yükün,
yanacağın və ya təchizat predmetlərinin
yerlərinin dəyişdirilməsi, gəmidən
boşaldılması və yenidən gəmiyə
yüklənməsi ilə əlaqədar olaraq
çəkilən xərclər ümumi qəza hesab edilir.
226.2. Yükün,
yanacağın və ya təchizat predmetlərinin
gəmidə yerlərinin dəyişdirilməsinə, yaxud
onların boşaldılmasına çəkilən xərclər
aşağıdakı hallarda ümumi qəza hesab edilmir:
226.2.1. xərclər
yükün, yanacağın və ya təchizat
predmetlərinin səfər zamanı yerdəyişməsi
ilə əlaqədar yalnız yenidən
yerləşdirilməsi məqsədi ilə
çəkildikdə və belə yenidən
yerləşdirmə ümumi təhlükəsizlik naminə
həyata keçirilmədikdə;
226.2.2. gəminin
yüklənmə yerində aşkar edilmiş və
səfər zamanı baş vermiş hər hansı bir
bədbəxt hadisə və ya digər fövqəladə
hallarla bağlı olmayan zədələnmə ilə
əlaqədar gəminin təmiri üçün
zərurət yarandıqda zədələnmə aradan
qaldırıldıqda.
226.3. Bu Məcəllənin
226.1-226.2-ci maddələrində göstərilən hallarda
boşaldılmış və ya yeri dəyişdirilmiş
yükün, yanacağın və ya təchizat predmetlərinin
yenidən gəmiyə vurulması və ya yenidən
yerləşdirilməsi üçün çəkilən
xərclər onların sığortalanması və
saxlanması üçün çəkilən
xərclərlə birlikdə ümumi qəza hesab edilir.
Maddə 227. Gəminin müvəqqəti təmiri
Ümumi təhlükəsizlik
naminə, yaxud ümumi qəzada əmlakın qurban
verilməsi nəticəsində vurulmuş zərərin
aradan qaldırılması üçün yükün vurulduğu
yerdə, gəminin daxil olduğu yerdə və ya
sığınacaq yerində gəminin müvəqqəti
təmirinə çəkilmiş xərclər ümumi
qəzaya aid edilir. Səfəri başa çatdırmaq
üçün zəruri olan təsadüfi
zədələrin müvəqqəti aradan
qaldırılması üçün çəkilən
xərclərin əvəzi yalnız qarşısı
alınmış xərclərin (lakin qarşısı
alınmayacağı təqdirdə ümumi qəzaya aid
edilə biləcək) həddində ödənilir.
Maddə 228. Ümumi təhlükəsizlik naminə
gəminin ləngiməsi ilə əlaqədar xərclər
228.1. Bədbəxt hadisə,
əmlakın qurban verilməsi nəticəsində və ya
ümumi təhlükəsizlik naminə, yaxud gəminin
zədələnməsini aradan qaldırmaq üçün
digər fövqəladə hallar nəticəsində,
əgər belə aradan qaldırma səfərin
təhlükəsiz davam etdirilməsi üçün
zəruridirsə, gəminin hər hansı bir limanda və ya
yerdə ləngiməsi ilə əlaqədar gəmi
heyətinin əmək haqqına və təminatına
çəkilən xərclər ümumi qəza hesab edilir.
Ümumi qəzaya aid edilməyən zədələnmələrin
aradan qaldırılmasına çəkilən xərclər
istisna olmaqla, belə ləngimə zamanı yanacağa,
təchizat predmetlərinə və liman yığımlarına
çəkilən xərclərin əvəzi ümumi
qəzanın bölüşdürülməsi qaydasında
ödənilir.
228.2. Bu Məcəllənin
228.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydalar
səfər zamanı bədbəxt hadisə və ya digər
fövqəladə hallar ilə bağlı olmayan
zədələrinin aradan qaldırılması səbəbindən
gəminin ləngiməsi nəticəsində
çəkilən xərclərə tətbiq edilmir. Belə
xərclər gəminin səfəri təhlükəsiz davam
etdirməsi üçün lazım olduqda da ümumi qəza
hesab edilmir.
Maddə 229. Gəminin səfərə yararsız
hesab edilməsinin və ya gəminin səfəri davam
etdirməkdən imtinasının nəticələri
Gəmi səfərə
yararsız hesab edildikdə və ya gəmi səfəri davam
etdirməkdən imtina etdikdə bu Məcəllənin 226.3
və 228.1-ci maddələrində göstərilən
saxlamaya, sığortaya, gəmi heyətinin əmək
haqqına və təminatına, yanacağa, təchizat
predmetlərinə və liman yığımlarına
çəkilən xərclərdən ümumi qəzaya
yalnız gəmi səfərə yararsız hesab
edilənədək və ya gəminin səfəri davam
etdirməkdən imtinasınadək, yaxud yükün
boşaldılması qurtaranadək, yükün
boşaldılması bu ana kimi başa çatdırılmayıbsa,
çəkilən xərclər aid edilir.
Maddə 230. Xilasetməyə çəkilən
xərclər və xilasetmə tədbirlərinin
görülməsi nəticəsində ümumi qəza
230.1. Xilasetmə bu
Məcəllənin 223.1-ci maddəsində
göstərilən məqsədlər üçün
həyata keçirildikdə, belə xilasetmənin
müqavilə əsasında və digər üsulla
həyata keçirilməsindən asılı olmayaraq,
ümumi dəniz tədbirində iştirak edən
tərəflərin xilasetməyə çəkdikləri
xərclər ümumi qəza hesab edilir.
230.2. Bu Məcəllənin
230.1-ci maddəsində göstərilən xərclərə
xilas edənlərin ətraf mühitə vurulan zərərin
qarşısını almaqda və ya azaltmaqda
göstərdikləri ustalıq və səylər
nəzərə alınmaqla müəyyən edilən
xilasetmə mükafatı da daxildir. Lakin gəmi sahibinin xilas
edənə ödədiyi xüsusi kompensasiya ümumi qəza
hesab edilmir.
230.3. Bu Məcəllənin
223-cü maddəsində göstərilən
əlamətlər mövcud olduqda, xüsusilə
aşağıdakılar ümumi qəza hesab edilir:
230.3.1. yükün
gəmidən kənara atılması, habelə ümumi
təhlükəsizlik naminə əmlakın qurban
verilməsi nəticəsində, xüsusilə yükün
atılması üçün açılan lüklardan
suyun anbarlara dolması nəticəsində gəmiyə
və ya yükə vurulan zərər;
230.3.2. gəmidə baş
verən yanğının söndürülməsi
nəticəsində gəmiyə vurulan zərər, o
cümlədən bu məqsəd üçün yanan
gəminin sahilə atılmasından və ya suya
batırılmasından vurulan zərər;
230.3.3. gəminin qəsdən
saya oturdulması nəticəsində gəmiyə və ya
yükə dəyən zərər;
230.3.4. gəmi saydan
çıxarılarkən gəmi mühərriklərinin,
digər maşın və ya mexanizmlərinin
zədələnməsi nəticəsində vurulan
zərər;
230.3.5. saya oturmuş gəmini
yüngülləşdirmək məqsədi ilə
gəmidəki yükün, yanacağın və ya
təchizat predmetlərinin gəmidən lixterlərə
yüklənməsinə və sonradan yenidən gəmiyə
yüklənməsinə çəkilən
fövqəladə xərclər, habelə bunun
nəticəsində vurulan digər zərər.
Maddə 231. Ətraf mühitə vurula biləcək
zərərin qarşısını almaq və ya azaltmaq
məqsədi ilə görülən tədbirlər
nəticəsində çəkilən xərclər
231.0. Ətraf mühitə
vurula biləcək zərərin qarşısını almaq
və ya azaltmaq məqsədi ilə görülən
tədbirlər nəticəsində çəkilən
xərclər aşağıdakı hallarda ümumi qəza
hesab edilir:
231.0.1. ümumi
təhlükəsizlik naminə görülən
əməliyyatın bir hissəsi kimi yerinə yetirildikdə,
əgər tədbirlər ümumi dəniz
müəssisəsindən kənarda yerinə yetirildiyi halda
tərəflərə xilasetmə üçün mükafat
almaq hüququ verərsə;
231.0.2. bu Məcəllənin
225-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda
gəmi limana və ya sığınacaq yerinə daxil olduqda
və ya çıxdıqda;
231.0.3. bu Məcəllənin
225-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda
gəmi limanda və ya sığınacaq yerində
ləngidikdə. Gəmidən dənizi çirkləndirən
maddələrin faktik axması və ya axıdılması
ilə əlaqədar vurula biləcək zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq məqsədi
ilə görülən əlavə tədbirlərə
çəkilən xərclər ümumi qəza hesab edilmir;
231.0.4. yükün
boşaldılması, anbara yığılması və ya
yenidən gəmiyə vurulması ilə bağlı,
əgər göstərilən əməliyyatlara
çəkilən xərclər ümumi qəza hesab
edilirsə.
Maddə 232. Yükün, yanacağın və
təchizat predmetlərinin zədələnməsi və ya
məhv olması nəticəsində vurulan zərər
Əgər göstərilən
əməliyyatlar ümumi qəzaya aid edilirsə,
yükün, yanacağın və təchizat predmetlərinin
gəmidə yerinin dəyişdirilməsi, gəmidən boşaldılması,
yenidən gəmiyə yüklənməsi və
yerləşdirilməsi, habelə onların saxlanma
nəticəsində zədələnməsi və ya
məhvi ilə bağlı zərər ümumi qəza hesab
edilir.
Maddə 233. Fraxtın itirilməsi
nəticəsində vurulan zərər
Yükün itirilməsi
nəticəsində fraxtın itirilməsi, əgər
yükün itirilməsinin əvəzinin ödənilməsi
ümumi qəzanın bölüşdürülməsi
qaydasında həyata keçirilirsə, ümumi qəza hesab
edilir. Bu halda fraxtdan yük sahibinin fraxtı almaq
məqsədi üçün çəkməli olduğu,
lakin əmlakın qurban verilməsi nəticəsində
çəkmədiyi xərclər çıxılır.
Maddə 234. Əvəz edilən xərclər
Ümumi qəzaya aid
ediləcək xərclərin əvəzinə
çəkilən hər hansı bir əlavə xərc
ümumi qəza hesab edilir (əvəz edilən
xərclər). Əvəz edilən xərclər, belə
xərclər nəticəsində ümumi qəzanın
hər hansı bir iştirakçısının
əldə etdiyi qənaətdən asılı olmayaraq,
yalnız qarşısı alınmış xərclər
həddində ödənilir.
Maddə 235. Ümumi qəza hesab edilməyən
zərər (xüsusi qəza)
235.1. Bu Məcəllənin
223.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş
əlamətlərin təsiri altına düşməyən
zərər, habelə bu Məcəllənin 235.2-ci
maddəsində göstərilən zərər xüsusi
qəza hesab edilir. Belə zərər gəmi, yük və
fraxt arasında bölüşdürülmür və
həmin zərəri zərərçəkən və ya
onun vurulmasına görə məsuliyyət daşıyan
şəxs çəkir.
235.2. Bu Məcəllənin
223.1-ci maddəsində göstərilən
əlamətlər mövcud olduqda da
aşağıdakılar ümumi qəza hesab edilmir:
235.2.1. gəmidən ticarət
gəmiçiliyi qaydalarının və adətlərinin
pozulması ilə daşınan və kənara atılan
yükün dəyəri;
235.2.2. yanğının
söndürülməsi zamanı tüstünün
təsiri və ya qızma nəticəsində vurulan
zərər;
235.2.3. dəniz
təhlükəsi nəticəsində faktiki itirilmiş
və ya qopmuş qırıqların və ya gəmi
hissələrinin sonradan kəsilməsindən vurulan
zərər;
235.2.4. suda olan gəminin
mühərrikinin yaxud digər maşın və
qazanlarının işinin gücləndirilməsi
nəticəsində vurulan zərər;
235.2.5. səfər
müddətinin artırılması nəticəsində
gəmiyə və ya yükə vurulan hər hansı bir
zərər və ya itki (boşdayanmaya görə zərər,
qiymətlərin dəyişməsi və s.).
Maddə 236. Gəminin, onun maşınlarının
və ya ləvazimatlarının zədələnməsi
nəticəsində vurulan zərər
236.1. Gəminin, onun
maşınlarının və ya ləvazimatlarının
zədələnməsi nəticəsində ümumi qəza
təşkil edən zərər zədələnmiş
və ya itirilmiş hissələrin təmir,
düzəldilmə və ya dəyişdirilmə
qiymətindən asılı olaraq
müəyyənləşdirilir.
236.2. Əgər gəminin
təmiri aparılmayıbsa, gəminin
zədələnməsi nəticəsində vurulan
zərər zədələnmədən sonra gəminin
qiymətinin azaldığı və smetaya uyğun olaraq
gəminin təmir qiymətindən çox olmayan
məbləğlə müəyyənləşdirilir.
Maddə 237. «Köhnənin əvəzinə
təzəsi» üçün güzəştlər
237.1. Yaşı on beş
ildən çox olmayan gəmidə təmir zamanı
köhnə materiallar və ya hissələr
təzələri ilə əvəz edildikdə, bu
Məcəllənin 236-cı maddəsinə uyğun olaraq
ümumi qəzaya aid edilən təmir xərci, bu
Məcəllənin 237.2-237.4 maddələrində
göstərilən hallar istisna olmaqla, təmir xərcinin
üçdə bir hissəsi qədər azaldılır.
237.2. «Köhnənin
əvəzinə təzəsi» üçün
güzəştlər gəminin bu Məcəllənin
236-cı maddəsinə müvafiq olaraq ümumi qəza hesab
edilən müvəqqəti təmirinin xərclərinə,
habelə ərzağın, təchizat predmetlərinin,
lövbər və lövbər zəncirlərinin
xərclərinə tətbiq edilmir.
237.3. Gəminin təmir
olunması ehtiyacından yaranan quru dok, stapel və gəminin yerdəyişməsinə
çəkilən xərclər tam həcmdə ümumi
qəzaya aid edilir.
237.4. Gəmi gövdəsinin
təmizlənməsi, astarlanması və
rənglənməsi üçün xərclər,
əgər gəmi gövdəsinin sonuncu
təmizlənməsi, astarlanması və
rənglənməsi ümumi qəza hadisəsinin baş
verməsinə qədər son 12 ay ərzində həyata
keçirilibsə, 50 faiz miqdarında ümumi qəzaya aid
edilir.
Maddə 238. Gəminin məhv olması
nəticəsində vurulan zərər
Gəmi tamamilə məhv olduqda
və ya tamamilə məhv olmasa da, təmirinə sərf
ediləcək xərclər gəminin təmirdən sonrakı
dəyərindən artıq olacaqsa (gəminin tam konstruktiv
məhvi), ümumi qəza hesab edilən zərər
gəminin zədəsiz vəziyyətdə
qiymətləndirilmiş dəyərindən smetaya müvafiq
olaraq və ümumi qəzaya aid edilməyən
zədələrin aradan qaldırılmasına
çəkilən xərclər və gəmidə qalan
əmlakın satışından əldə edilən xalis
məbləğ çıxılmaqla
müəyyənləşdirilir.
Maddə 239. Yükün zədələnməsi
və ya məhv olması nəticəsində vurulan
zərər
239.1. Ümumi qəzaya aid
edilən yükün zədələnməsi və ya
məhv olması nəticəsində vurulan zərər
yükün boşaldıldığı anda yükalana
təqdim edilən hesab əsasında təyin edilən
dəyərə müvafiq olaraq, belə hesab olmadıqda
isə yükün yüklənildiyi anda olan
dəyərinə əsasən
müəyyənləşdirilir. Yükün
boşaldıldığı ana olan dəyərinə
sığorta və fraxt (fraxt yük sahibinin riskində
deyilsə) xərcləri daxildir.
239.2. Zədələnmiş
yükün satıldığı halda əvəzi
ödəniləcək zərər, bu Məcəllənin
239.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq müəyyən
edilən yükün zədəsiz vəziyyətdə olan
dəyəri ilə onun satışından əldə
edilən xalis məbləğ arasındakı fərqlə
müəyyənləşdirilir.
239.3. Gəmi sahibinin və ya
onun gəmi agentinin
xəbəri olmadan və ya qəsdən yanlış ad
altında gəmiyə yüklənmiş yükün,
habelə qəsdən yanlış ad altında
daşınmaq üçün təhvil verilmiş
yükün zədələnməsi və ya məhv
olması nəticəsində vurulan zərər ümumi
qəza hesab edilmir. Belə yüklər xilas edildikdə,
onların sahibləri ümumi qəza ilə bağlı
ödəmələrdə ümumi əsasla iştirak
etməyə borcludurlar. Daşınma üçün
təhvil verilərkən dəyərləri həqiqi
dəyərlərindən az elan edilmiş yüklərin sahibləri
ümumi qəza ilə bağlı
ödəmələrdə yüklərin həqiqi
dəyərinə müvafiq olaraq iştirak edirlər, lakin
vurulan zərərin əvəzini yalnız yüklərin elan
edilmiş dəyərinə müvafiq alırlar. [59]
Maddə 240. Ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında əvəzi
ödənilən zərərin üstünə gələn
faizlər
Dispaşa tərtib edildikdən
üç ay sonra ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında əvəzi
ödənilən xərclərin və digər məbləğlərin
üstünə illik 7 faiz əlavə edilir.
Maddə 241. Əmlakın kontribusiya dəyəri
241.1. Əmlakın (gəminin,
yükün və fraxtın) ümumi dəyəri, hansına
ki uyğun olaraq ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında əvəzi
ödənilən zərərin örtülməsi
üçün ödənişlər təyin edilir
(əmlakın kontribusiya dəyəri), gəmi səfərini
başa çatdırdıqdan sonra bu əmlakın həqiqi
xalis dəyəri əsasında
müəyyənləşdirilir. Bu dəyərə,
əgər belə məbləğ ona daxil edilməyibsə,
qurban verilmiş əmlakın ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında əvəzi
ödənilən məbləğ əlavə edilir.
241.2. Əmlakın kontribusiya
dəyəri müəyyənləşdirilərkən
ümumi qəza halında bu əmlaka dair çəkilən
bütün əlavə xərclər, bu Məcəllənin
271-ci maddəsinə müvafiq olaraq xüsusi kompensasiyanın
verilməsi haqqında qərara əsasən ümumi qəza
hesab edilən və ya gəmiyə aid olan xərclər
istisna olmaqla, çıxılır.
241.3. Yükün kontribusiya
dəyəri yükün boşaldılma anına yükalana
təqdim olunan hesabda müəyyən edilmiş
dəyərə əsasən, hesab olmadıqda isə — yükün
göndərilmə anında olan dəyəri əsasında
müəyyənləşdirilir. Yükün
dəyərinə sığorta və fraxt xərcləri
də, əgər fraxt yük sahibinin riskində deyilsə,
daxildir. Yükün boşaldılanadək və ya
boşaldılması zamanı zədələnməsi və
ya məhv olması ilə əlaqədar vurulan bütün
zərərin məbləği yükün
dəyərindən çıxılır.
241.4. Təyinat yerinin yaxınlığında
satılmış yükün kontribusiya dəyəri
yükün satışından əldə edilən xalis
məbləğə ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında
ödənilən məbləğ əlavə
edilməklə müəyyənləşdirilir.
241.5. Gəminin kontribusiya
dəyəri ümumi qəza halı anında gəminin
berbout-çarter və ya taym-çarter üzrə fraxta
götürülməsindən asılı olmayaraq
müəyyənləşdirilir.
241.6. Əmlakın kontribusiya
dəyəri müəyyənləşdirilərkən,
gəmi sahibinin riskində olan fraxt və
sərnişinlərin gediş haqqından fraxt və gediş
haqqını almaq məqsədi üçün
çəkilən xərclər, o cümlədən gəmi
heyəti üzvlərinin əmək haqlarına
çəkilən xərclər çıxılır. Bu
həmin xərclərdir ki, əgər gəmi və yük
ümumi qəzanın yaranmasına səbəb olan
şəraitdə məhv olsa idi, onları çəkmək
lazım gəlməzdi və bunlar ümumi qəzaya aid
edilə bilməzdi.
241.7. Əmlakın kontribusiya
dəyəri və ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında əvəzi
ödənilən zərərin örtülməsi
üçün ödənişlər
müəyyənləşdirilərkən,
sərnişinlərin konosament əsasında daşınmayan
baqajı, o cümlədən müşayiət etdikləri avtomobillər
və başqa şəxsi əşyalar nəzərə
alınmır.
Maddə 242. Dispaşa və dispaşerlər
Maraqlı şəxslərin
bildirişi ilə ümumi qəzanın mövcudluğu
və onun bölüşdürülməsi üzrə
hesablaşmalar (dispaşa) dəniz hüququ sahəsində
bilik və təcrübəsi olan şəxslər
(dispaşerlər) tərəfindən müəyyən
edilir.
Maddə 243. Dispaşanın tərtib edilməsi
üçün lazım olan materiallar və sübutlar
243.1. Ümumi qəzanın
bölüşdürülməsini tələb edən
tərəf elan edilmiş zərərin həqiqətən
ümumi qəza kimi tanınmasını sübut etməlidir.
243.2. Dispaşanın tərtib
edilməsi ilə mənafeləri toxunula bilən şəxs
ümumi dəniz tədbiri başa çatdıqdan sonra on iki
ay ərzində dispaşerə əvəzinin
ödənilməsini tələb etdiyi itki və
xərclər barədə yazılı bildiriş verir.
Belə bildiriş verilmədikdə, dispaşer
dispaşanı onda olan məlumat əsasında tərtib
edə bilər. Bu halda dispaşa yalnız onun
açıq-aşkar düzgün olmaması əsasında
mübahisə edilə bilər.
243.3. Dispaşa tərtib
edilərkən həlli xüsusi biliklər tələb
edən suallar ortaya çıxarsa, dispaşer müvafiq
rəyin hazırlanmasını təyin etdiyi ekspertə
həvalə edə bilər. Dispaşer belə rəyi
digər sübutlarla birlikdə qiymətləndirir.
243.4. Əsasında
dispaşanın tərtib edildiyi materiallar tanışlıq
üçün açıq olmalıdır və
dispaşer maraqlı olan şəxslərin tələbi
ilə və onların hesabına bu materialların təsdiq
edilmiş surətlərini verməlidir.
Maddə 244. Dispaşanın tərtib edilməsi
üçün vəsaitin toplanması
Dispaşanın tərtib
edilməsi üçün dispaşaya daxil edilən
vəsait toplanır. Ümumi qəzada vəsait iştirak
paylarına mütənasib olaraq bütün maraqlı şəxslər
arasında bölüşdürülür.
Maddə 245. Dispaşada düzəlişlərin
aparılması və dispaşanın mübahisə
edilməsi
245.1. Dispaşa reyestrində
dispaşa qeydiyyatdan keçdikdən sonra hesablaşmalarda
aşkar edilən səhvlər dispaşerin öz
təşəbbüsü ilə və ya aralarında
ümumi qəzanı bölüşdürən
şəxslərin ərizəsinə əsasən dispaşa
əlavənin (addendumun) tərtib edilməsi vasitəsi
ilə düzəldilə bilər. Belə əlavə
dispaşanın tərkib hissəsi hesab edilir.
245.2. Maraqlı
şəxslər dispaşanı və ya onun əlavəsini
aldıqları gündən altı ay ərzində, iddia
ərizəsinin surətini dispaşerə göndərib onu mütləq
xəbərdar etməklə, dispaşanı
məhkəmə yolu ilə mübahisə edə
bilərlər.
245.3. Dispaşerin dispaşa
barədə mübahisənin məhkəmə
baxışında iştirak etmək və işin
mahiyyəti üzrə izahatlar vermək hüququ var,
zəruri olan hallarda isə bu onun borcudur.
XVII fəsil
Gəmilərin
toqquşmasından vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi
Maddə 246. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
246.1. Dəniz gəmiləri,
habelə dəniz gəmiləri ilə digər gəmilər
toqquşduqda bu gəmilərə, onlarda olan insanlara,
yükə və ya başqa əmlaka vurulan zərərin
əvəzi bu fəsildə müəyyən edilmiş
qaydalara müvafiq olaraq ödənilir. Bir gəmi digər
gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara,
yükə və ya digər əmlaka manevr etmək və ya
etməməklə, yaxud üzgüçülük
qaydalarına riayət etməməklə zərər
vurmuşdursa, bu zaman gəmilər toqquşmadıqda belə,
göstərilən qaydalar tətbiq edilir.
246.2. Bu Məcəllə
ilə müəyyən edilmiş qaydalar, hərbi
gəmilər, yardımçı hərbi gəmilər
(sərhəd gəmiləri istisna olmaqla) Azərbaycan
Respublikasının mülkiyyətində olan və
toqquşma zamanı qeyri-kommersiya hökumət xidməti
üçün istifadə edilən gəmilərə
şamil edilir.
Maddə 247. Məsuliyyəti istisna edən hallar
247.1. Gəmilərin
toqquşması təsadüfən və ya
qarşısıalınmaz qüvvə nəticəsində
baş verdikdə, yaxud toqquşmanın səbəblərini
müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda,
zərəri zərərçəkən tərəfi
çəkir.
247.2. Bu Məcəllənin
247.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş qayda
gəmilər və ya gəmilərdən biri toqquşma
zamanı lövbərdə olduğu və ya digər üsulla
bağlandığı halda da tətbiq edilir.
Maddə 248. Gəmilərin toqquşmasının
baş verməsində təqsir
248.1. Gəmilərin
toqquşması gəmilərdən birinin təqsiri
nəticəsində baş verdikdə, zərəri
toqquşmanın baş verməsində təqsiri olan
tərəf çəkir.
248.2. Gəmilərin
toqquşması iki və ya artıq gəminin təqsiri
nəticəsində baş verdikdə, zərərə
görə hər bir gəminin məsuliyyəti onun
təqsirinin dərəcəsinə müvafiq olaraq
müəyyənləşdirilir. Toqquşmanın baş
verdiyi şəraitdən hər bir gəminin təqsir
dərəcəsini müəyyənləşdirmək
mümkün olmadıqda, zərərə görə
məsuliyyət onların arasında bərabər
bölüşdürülür.
248.3. Toqquşmada təqsiri olan
gəmilərin sahibləri insanların ölümü və
ya sağlamlıqlarının pozulması
nəticəsində vurulan zərərə görə üçüncü
şəxslər qarşısında birgə
məsuliyyət daşıyırlar. Bu Məcəllənin
248.2-ci maddəsinə müvafiq olaraq ödəməli
olduğu məbləğdən artıq məbləğ
ödəmiş gəmi sahibinin digər gəmi
sahiblərinə reqress hüququ vardır.
248.4. Gəmilərin
toqquşması dəniz bələdçisinin təqsiri
nəticəsində baş verdiyi halda da bu
Məcəllənin 248.2-ci maddələrində
müəyyən edilmiş məsuliyyət yaranır.
Maddə 249. Təqsirsizlik prezumpsiyası
Toqquşan gəmilərin
heç biri, əgər bunun əksi sübuta
yetirilməyibsə, təqsirkar hesab edilmir.
XVIII fəsil
Gəmilərdən
neftlə çirkləndirmədən vurulan zərərə
görə məsuliyyəti
Maddə 250. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin əsaslandırılması
250.1. Gəmi
mülkiyyətçisi, bu Məcəllənin 251-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna
olmaqla, hadisə baş verdiyi andan çirkləndirmə
nəticəsində gəmi tərəfindən vurulan hər
hansı bir zərərə görə məsuliyyət
daşıyır.
250.2. Bu fəslin
məqsədləri üçün:
250.2.1. gəmi — faktiki olaraq
nefti yük kimi daşıyan, habelə belə
daşımadan sonra gələn hər hansı bir
səfər zamanı, əgər belə neft
daşınmasından sonra gəmidə neft
qalıqlarının olmadığı sübuta
yetirilməyibsə, neftin daşınması üçün
nəzərdə tutulan və ya neftin yük kimi
daşınması üçün istifadə edilən
istənilən gəmidir;
250.2.2.
zərərçəkən şəxs — vətəndaş,
hüquqi şəxs, dövlət və ya onun hər
hansı bir tərkib hissəsidir;
250.2.3. gəmi
mülkiyyətçisi — gəminin mülkiyyətçisi
kimi qeydiyyatdan keçmiş şəxsdir. Gəmi
dövlətə məxsus olduqda və gəmi sahibi kimi
qeydiyyatdan keçmiş təşkilat tərəfindən
istismar edildikdə, gəminin mülkiyyətçisi belə
təşkilatdır;
250.2.4. neft — istənilən
karbohidrogenli mineral qarışıqdır, o
cümlədən, yük kimi bura gəmidə və ya
gəminin yanacaq tanklarında daşınmasından
asılı olmayaraq, xam neft, mazut, ağır dizel
yanacağı və sürtkü yağları daxildir;
250.2.5. çirkləndirmədən
vurulan zərər — gəmidən kənara neftin axması
və ya axıdılması nəticəsində, belə
axmanın və ya axıdılmanın baş verdiyi yerdən
asılı olmayaraq, ətraf mühitə vurulan
zərərə görə kompensasiyanın ağlabatan
bərpa tədbirləri üçün çəkilən
xərclərlə məhdudlaşdırılması
şərti ilə, vurulan zərərdir; habelə
qarşıalma tədbirləri üçün
çəkilən xərclər və belə
tədbirlərin nəticəsində vurulan zərərdir;
250.2.6. qarşıalma
tədbirləri — hadisədən sonra
çirkləndirmədən dəyən zərərin
azaldılması üçün hər hansı bir
şəxs tərəfindən həyata keçirilən
istənilən ağlabatan tədbirlərdir;
250.2.7. hadisə —
nəticəsində çirkləndirmədən vurulan
zərər və ya belə zərərin vurulması
üçün ciddi və bilavasitə təhlükə
yaradan istənilən hadisədir və ya eyni
mənşəli bir sıra hadisələrdir.
Maddə 251. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətdən azad edilməsi
251.1. Gəmi
mülkiyyətçisi, aşağıdakıları
sübuta yetirə bilsə, çirkləndirmədən
vurulan zərərə görə məsuliyyət
daşımır:
251.1.1. hərbi
əməliyyatlar, düşmənçilik
hərəkətləri və ya xalq iğtişaşları,
yaxud qarşısıalınmaz qüvvə
nəticəsində zərərin vurulmasını;
251.1.2.
çirkləndirmədən zərər vurmaq niyyəti
ilə üçüncü şəxslərin
hərəkətləri və ya hərəkətsizliyi
nəticəsində zərərin vurulmasını;
251.1.3. işıqların
və digər naviqasiya vasitələrinin qaydada saxlanmasına
cavabdeh olan səlahiyyətli hakimiyyət orqanlarının
göstərilən funksiyanı həyata keçirdikləri
zaman etinasızlıqları və ya digər qanunazidd
hərəkətləri nəticəsində zərərin
vurulmasını.
251.2. Əgər gəmi
mülkiyyətçisi çirkləndirmədən vurulan
zərərin tam və ya qismən
zərərçəkən şəxsin qəsdən və
ya kobud ehtiyatsızlığı nəticəsində
vurulmasını sübuta yetirə bilsə, gəmi
mülkiyyətçisi belə şəxs
qarşısında məsuliyyətdən tam və ya qismən
azad edilə bilər.
Maddə 252. İki və ya daha çox gəmi
mülkiyyətçisinin birgə məsuliyyəti
252.1. İki və ya daha
çox gəminin cəlb olunduğu hadisə
nəticəsində çirkləndirmədən
zərər vurulduqda, hadisə ilə bilavasitə
əlaqəsi olan gəmilərin
mülkiyyətçiləri onların arasında ağlabatan
qaydada bölüşdürülə bilməyən
çirkləndirmədən vurulan bütün
zərərə görə, əgər onlar bu
Məcəllənin 251-ci maddəsinə əsasən
məsuliyyətdən azad edilmirlərsə, birgə
məsuliyyət daşıyırlar.
252.2. Hadisəyə cəlb
olunmuş gəmilərin mülkiyyətçiləri onların
hər birinə bu Məcəllənin 253.1-ci maddəsinə
müvafiq olaraq tətbiq edilə bilən məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması hüququna malikdirlər.
Maddə 253. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması
hüququ və bu hüququn itirilməsi
253.1. Gəmi mülkiyyətçisinin
bir hadisəyə münasibətdə öz
məsuliyyətini aşağıdakı kimi hesablanan
ümumi məbləğlə məhdudlaşdırmaq
hüququ vardır:
253.1.1. tutumu 5000 tondan artıq
olmayan gəmi üçün 3 000 000 hesablaşma vahidi
ilə;
253.1.2. tutumu 5000 tondan artıq
olan gəmi üçün, ümumi məbləğin
heç bir halda 59,7 milyon hesablaşma vahidindən çox
olmaması şərti ilə, bu Məcəllənin 253.1.1-ci
maddəsində göstərilən məbləğə
tutumun sonrakı hər tonu üçün 420 hesablaşma
vahidi əlavə edilir.
253.2. Əgər
çirkləndirmədən vurulan zərərin gəmi
mülkiyyətçisinin qəsdən və ya kobud
ehtiyatsızlığından öz hərəkət və
ya hərəkətsizliyi nəticəsində vurulduğu
sübuta yetirilibsə, gəmi mülkiyyətçisi bu
Məcəllənin 253.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması hüququnu itirir.
Maddə 254. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu
254.1. Gəmi
mülkiyyətçisi çirkləndirmədən vurulan
zərərə görə bu Məcəllənin 253.1-ci
maddəsinə müvafiq olaraq məsuliyyətini
məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə
çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair ona qarşı
iddianın verildiyi məhkəmədə, yaxud belə iddia
verilmədikdə, onun verilə biləcəyi
məhkəmədə gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin həddinə bərabər olan
məbləğdə məsuliyyətinin
məhdudlaşdırılması fondunu yaratmalıdır.
Belə fond məhkəmənin depozitinə
məbləğin köçürülməsi vasitəsi
ilə və ya məqbul olan bank və ya digər maliyyə
təminatının təqdim edilməsi yolu ilə
yaradıla bilər.
254.2. Gəmi
mülkiyyətçisinin çirkləndirmədən vurulan
zərərin qarşısını almaq və ya azaltmaq
məqsədi ilə çəkdiyi ağlabatan və
könüllü xərclər və itirdiyi əmlak ona
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması fonduna
münasibətdə digər kreditorların hüquqları
ilə bərabər hüquqlar verir.
254.3. Bu Məcəllənin
254.1-ci maddəsinə müvafiq yaradılan məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fonduna bu
Məcəllənin 284-cü maddəsində
müəyyən edilmiş məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunun
bölüşdürülməsi qaydaları şamil edilir.
254.4. Gəmi
mülkiyyətçisi hadisədən sonra məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunu yaratdığı
və məsuliyyətinin məhdudlaşdırılmasına
hüququ olduğu halda:
254.4.1. bu hadisə
nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin
ödənilməsini tələb edən heç bir
şəxsin belə tələbin gəmi sahibinin digər
əmlakının hesabına ödənilməsinə
hüququ yoxdur;
254.4.2. məhkəmə bu
hadisə nəticəsində vurulmuş zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair tələb
üzrə həbs qoyulmuş gəminin və ya gəmi
mülkiyyətçisinə məxsus olan digər
əmlakın azad edilməsi barədə qərar qəbul
edir, həmçinin belə həbs qoyulmasının
qarşısını almaq üçün verilən hər
hansı bir girovu və ya digər təminatı azad edir.
254.5. Bu Məcəllənin
254.4-cü maddəsində müəyyən edilmiş qaydalar
çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsini tələb edən şəxsin
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması fonduna
sərəncam verən məhkəmədə
müdafiəyə hüququ olduğu halda tətbiq edilir.
Maddə 255. Məsuliyyətin sığortalanması
və ya digər maliyyə təminatı
255.1. 2000 tondan artıq nefti
dolduraraq yük kimi daşıyan gəminin
mülkiyyətçisi, bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydalara əsasən, çirkləndirmədən
vurulan zərərə görə öz məsuliyyətini
örtmək üçün bu Məcəllənin 253.1-ci
maddəsinə müvafiq olaraq çirkləndirmədən vurulan
zərərə görə məsuliyyətinin həddi
məbləğində məsuliyyətini
sığortalamalı və ya digər maliyyə
təminatı (kredit təşkilatlarının
qarantiyasını) təqdim etməlidir.
255.2. Bu Məcəllənin
255.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq sığortalanma və
ya digər maliyyə təminatı ilə qarantiya verilmiş
istənilən məbləğ yalnız bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydaların əsasında
irəli sürülən tələblərin ödənilməsi
üçün istifadə edilməlidir.
Maddə 256. Neftlə çirkləndirmədən
vurulan zərərə görə mülki məsuliyyətin
sığortalanması və ya digər maliyyə
təminatı haqqında şəhadətnamə
256.1. Məsuliyyətin
sığortalanmasının və ya digər maliyyə
təminatının mövcudluğunu təsdiqləyən
və bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalara
müvafiq qüvvəsi olan neftlə
çirkləndirmədən vurulan zərərə
görə mülki məsuliyyətin sığortalanması
və ya digər maliyyə təminatı haqqında
şəhadətnamə (bundan sonra —
şəhadətnamə), əgər bu Məcəllənin
255.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan
tələblər yerinə yetirilibsə, hər bir
gəmiyə onu qeydiyyata almış orqan tərəfindən
verilir.
256.2.
Şəhadətnamədə aşağıdakı
məlumatlar olmalıdır:
256.2.1. gəminin adı və
onun qeydiyyata alındığı liman (yer);
256.2.2. gəmi
mülkiyyətçisinin adı və əsas
fəaliyyət yeri;
256.2.3. məsuliyyətin
maliyyə təminatının növü;
256.2.4. şəxsin
məsuliyyətinin sığortaçısının və
ya digər maliyyə təminatını verənin adı
və əsas fəaliyyət yeri, müvafiq hallarda isə
məsuliyyətin sığortalandığı və ya
maliyyə təminatının verildiyi yeri;
256.2.5.
şəhadətnamənin məsuliyyətin sığorta
və ya digər maliyyə təminatının
müddətindən artıq olmayan qüvvədəolma
müddəti.
256.3. Şəhadətnamə
gəmidə olmalıdır, onun surəti isə qeydiyyat
orqanına saxlama üçün təhvil verilməlidir.
256.4.
Şəhadətnamələrin şərtləri, verilmə
və yoxlanılması qaydaları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.
Maddə 257.Çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddia
257.1.
Çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddia gəminin
mülkiyyətçisinə yalnız bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq verilə
bilər.
257.2. Bu Məcəllənin
257.3-cü maddəsində müəyyənləşdirilmiş
qaydaya riayət etmək şərti ilə
çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddia bu fəslin
qaydaları əsasında aşağıda
göstərilən şəxslərə qarşı
verilə bilməz:
257.2.1. gəmi
mülkiyyətçisinin işçilərinə, o
cümlədən gəmi heyətinin üzvlərinə
və ya gəmi agentinə; [60]
257.2.2. dəniz
bələdçisinə və ya gəmi heyətinin
üzvü olmayıb gəmidə iş icra edən hər
hansı bir digər şəxsə;
257.2.3. hər hansı bir
fraxtedənə, o cümlədən berbout-çarter
üzrə fraxtedənə və vəkalətli idarə
edənə;
257.2.4. gəmi
mülkiyyətçisinin razılığı və ya
səlahiyyətli hakimiyyət orqanlarının
göstərişi əsasında xilasetmə
əməliyyatlarını həyata keçirən hər
hansı bir şəxsə;
257.2.5. zərərin
qarşısını almaq məqsədi ilə
tədbirlər görən hər hansı bir
şəxsə;
257.2.6. bu Məcəllənin
257.2.3-257.2.5-ci maddələrində göstərilmiş
şəxslərin işçilərinə və ya gəmi agentinə, əgər
çirkləndirmədən zərərin vurulması
onların etdikləri hərəkətlər qəsdən
və ya kobud ehtiyatsızlığın və ya
hərəkətsizliyin nəticəsi deyilsə. [61]
257.3. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar gəmi
mülkiyyətçisinin üçüncü
şəxslərə qarşı reqress hüququna toxunmur.
257.4.
Çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddia
bilavasitə sığortaçıya və ya gəmi
mülkiyyətçisinin məsuliyyətinə maliyyə
təminatı vermiş digər şəxsə qarşı
irəli sürülə bilər. Cavabdeh bütün hallarda
gəmi mülkiyyətçisinin ikinci cavabdeh qismində
işə cəlb olunmasını tələb edə
bilər.
XIX fəsil
Dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması ilə bağlı vurulan zərərə
görə məsuliyyət
Maddə 258. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
258.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar, dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən və
dənizlə sərnişin daşınması
müqaviləsindən irəli gələn
tələblər istisna olmaqla, dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması ilə bağlı vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi tələblərinə
tətbiq edilir.
258.2. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar aşağıdakılara
tətbiq edilmir:
258.2.1. kompensasiyanın
ödənilməsindən asılı olmayaraq, bu
Məcəllənin 250.2.5-ci maddəsində
müəyyən edildiyi kimi çirkləndirmədən
vurulan zərərə;
258.2.2. dənizlə
təhlükəli yüklərin daşınması
haqqında Beynəlxalq Məcəllədə
göstərilən 7-ci sinifə aid olan radioaktiv maddənin
vurduğu zərərə.
Maddə 259. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin əsasları
Gəmi
mülkiyyətçisi, bu Məcəllənin 260-cı
maddəsində nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla,
hadisə baş verdiyi andan təhlükəli və
zərərli maddələrin dənizlə
daşınması ilə bağlı vurduğu
zərərə görə məsuliyyət
daşıyır.
Maddə 260. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətdən azad edilməsi
260.1. Gəmi
mülkiyyətçisi, əgər
aşağıdakıları sübuta yetirsə,
təhlükəli və zərərli maddələrin
vurduqları zərərə görə məsuliyyət
daşımır:
260.1.1. hərbi
əməliyyatlar, düşmənçilik
hərəkətləri, xalq iğtişaşları və
ya qarşısıalınmaz qüvvə
nəticəsində zərərin vurulmasını;
260.1.2. zərər vurmaq
niyyəti ilə üçüncü şəxslərin
hərəkətləri və ya hərəkətsizliyi
nəticəsində zərərin vurulmasını;
260.1.3. işıqların
və digər naviqasiya vasitələrinin qaydada saxlanmasına
cavabdeh olan səlahiyyətli hakimiyyət orqanlarının
göstərilən funksiyanı həyata keçirdikləri
zaman qanuna zidd hərəkətləri nəticəsində
zərərin vurulmasını;
260.1.4. gəmiyə
yüklənmiş maddələrin təhlükəli və
zərərli xarakteri haqqında yükgöndərən
və ya hər hansı digər şəxs tərəfindən
məlumatın verilməməsi nəticəsində tam
və ya qismən zərərin vurulmasını və ya
gəmi mülkiyyətçisinin bu Məcəllənin
264-cü maddəsinə müvafiq olaraq sığorta
ödənişini ala bilməməsinə səbəb
olmasını. Əgər gəmi mülkiyyətçisinin,
onun işçilərinin və ya gəmi agentinin gəmiyə yüklənmiş
maddələrin təhlükəli və zərərli
olması barədə məlumatları yoxdursa və
ağlabatan hallarda bu barədə məlumatları ola da
bilməzdi, gəmi mülkiyyətçisi vurulan
zərərə görə məsuliyyətdən azad oluna
bilər. [62]
260.2. Əgər gəmi
mülkiyyətçisi zərərin tam və ya qismən
zərərçəkən şəxsin qəsdən və
ya kobud ehtiyatsızlığı nəticəsində
vurulmasını sübuta yetirsə, gəmi
mülkiyyətçisi belə şəxs
qarşısında məsuliyyətdən tam və ya qismən
azad edilə bilər.
Maddə 261. İki və ya daha çox gəmi
mülkiyyətçisinin birgə məsuliyyəti
261.1. Hər biri
təhlükəli və zərərli maddələr
daşıyan iki və ya daha çox gəminin cəlb
olunduğu hadisə nəticəsində zərər
vurulduqda, hadisə ilə bilavasitə əlaqəsi olan
hər bir gəminin mülkiyyətçisi, əgər o bu
Məcəllənin 260-cı maddəsinə əsasən
məsuliyyətdən azad edilmirsə, zərərə
görə məsuliyyət daşıyır. Gəmi
mülkiyyətçiləri onların arasında ağlabatan
qaydada bölüşdürülə bilməyən
zərərə görə birgə məsuliyyət daşıyırlar.
261.2. Hadisəyə cəlb
olunmuş gəmilərin mülkiyyətçiləri bu
Məcəllənin 262.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq
onların hər birinə tətbiq edilə bilən
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
hüququna malikdirlər.
Maddə 262. Gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması
hüququ və bu hüququn itirilməsi
262.1. Gəmi
mülkiyyətçisinin bir hadisəyə
münasibətdə öz məsuliyyətini
aşağıdakı kimi hesablanan ümumi
məbləğlə məhdudlaşdırmaq hüququ var:
262.1.1. tutumu 2000 tondan artıq
olmayan gəmi üçün 10 000 000 hesablaşma vahidi
ilə;
262.1.2. tutumu 2000 tondan artıq
olan gəmi üçün, ümumi məbləğin
heç bir halda 100 milyon hesablaşma vahidindən çox olmamaq
şərti ilə, bu Məcəllənin 262.1.1-ci
maddəsində göstərilən məbləğə
tutumun sonrakı hər tonu üçün tutumu 2001 tondan
50000 tonadək olan gəmiyə 1,5 min, tutumu 50000 tondan
artıq olan gəmiyə isə 360 hesablaşma vahidi
əlavə edilir.
262.2. Əgər zərərin
gəmi mülkiyyətçisinin qəsdən və ya kobud
ehtiyatsızlığından, öz hərəkətləri
və ya hərəkətsizliyi nəticəsində
vurulduğu sübuta yetirilibsə, gəmi
mülkiyyətçisi bu Məcəllənin 262.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
hüququnu itirir.
Maddə 263. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu
263.1. Gəmi
mülkiyyətçisi bu Məcəllənin 262.1-ci
maddəsinə müvafiq olaraq məsuliyyətini
məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə vurulan
zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair ona
qarşı iddianın verildiyi məhkəmədə, yaxud
belə iddia verilmədikdə, onun verilə biləcəyi
məhkəmədə gəmi mülkiyyətçisinin
məsuliyyətinin həddinə bərabər olan
məbləğdə məsuliyyətinin
məhdudlaşdırılması fondunu yaratmalıdır.
263.2. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fonduna bu
Məcəllənin 254-cü maddəsində
müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.
Maddə 264. Məsuliyyətin sığortalanması
və ya digər maliyyə təminatı
264.1. Təhlükəli və
zərərli maddələri faktiki olaraq daşıyan
gəminin mülkiyyətçisi, bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara əsasən vurulan zərərə
görə öz məsuliyyətini örtmək
üçün, bu Məcəllənin 262.1-ci
maddəsinə müvafiq olaraq vurulan zərərə
görə məsuliyyətinin həddi məbləğində
məsuliyyətini sığortalamalı və ya digər
maliyyə təminatı (kredit təşkilatlarının
zəmanətini) təqdim etməlidir.
264.2. Bu Məcəllənin
264.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq sığortalanma və
ya digər maliyyə təminatı ilə qarantiya verilmiş
istənilən məbləğ yalnız bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydaların əsasında
irəli sürülən tələblərin
ödənilməsi üçün istifadə edilməlidir.
Maddə 265. Təhlükəli və zərərli
maddələrin vurduğu zərərə görə
məsuliyyətin sığortalanması və ya digər
maliyyə təminatı haqqında şəhadətnamə
265.1. Məsuliyyətin
sığortalanmasının və ya digər maliyyə
təminatının mövcudluğunu təsdiqləyən
və bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalara
müvafiq qüvvəsi olan təhlükəli və
zərərli maddələrin vurduğu zərərə
görə məsuliyyətin sığortalanması və ya digər
maliyyə təminatı haqqında şəhadətnamə
(bundan sonra — şəhadətnamə), əgər bu
Məcəllənin 264.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan tələblər yerinə yetirilibsə, hər bir
gəmiyə onu qeydiyyata almış orqan tərəfindən
verilir.
265.2.
Şəhadətnamədə aşağıdakı
məlumatlar olmalıdır:
265.2.1. gəminin adı, onun
çağırış siqnalı və qeydiyyata
alındığı liman (yer);
265.2.2. gəmi
mülkiyyətçisinin adı və əsas
fəaliyyət yeri;
265.2.3. beynəlxalq dəniz
təşkilatının gəmiyə verdiyi identifikasiya
nömrəsi;
265.2.4. məsuliyyətin
maliyyə təminatının növü və onun
qüvvədəolma müddəti;
265.2.5. şəxsin
məsuliyyətinin sığortaçısının və
ya digər maliyyə təminatını verənin adı
və əsas fəaliyyət yeri, müvafiq hallarda isə
məsuliyyətin sığortalandığı və ya
maliyyə təminatının verildiyi yer.
265.2.6.
şəhadətnamənin məsuliyyətin sığorta
və ya digər maliyyə təminatının
müddətindən artıq olmayan qüvvədəolma
müddəti.
265.3. Şəhadətnamə
gəmidə olmalıdır, onun surəti isə qeydiyyat
orqanına saxlama üçün təhvil verilməlidir.
265.4.
Şəhadətnamələrin şərtləri, verilmə
və yoxlanılması qaydaları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.
Maddə 266. Vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsi haqqında iddia
266.1. Zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddia gəminin
mülkiyyətçisinə yalnız bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq verilə bilər.
266.2. Zərərin
əvəzinin ödənilməsi haqqında iddiaya bu
Məcəllənin 257-ci maddəsində müəyyən
edilmiş qaydalar tətbiq edilir.
XX fəsil
Gəmilərin
və digər əmlakın xilas edilməsi
Maddə 267. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
267.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar, xilasetmə haqqında
müqavilədə birbaşa və ya dolayı başqa hal
nəzərdə tutulmayıbsa, bütün xilasetmə
əməliyyatlarına tətbiq edilir. Tərəflərin
öz müqavilələri ilə bu Məcəllənin
268.2-ci maddəsinin tətbiqini istisna etmək, habelə bu
Məcəllənin 269-cu maddəsində nəzərdə
tutulmuş ətraf mühitə vurulan zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq
vəzifəsindən kənara çıxmaq hüquqları
yoxdur.
267.2. Bu fəslin
məqsədləri üçün:
267.2.1. xilasetmə
əməliyyatı — istənilən sularda təhlükə
altında olan hər hansı bir gəmiyə və ya
digər əmlaka kömək göstərilməsi məqsədi
ilə həyata keçirilən istənilən
hərəkət və ya istənilən fəaliyyətdir;
267.2.2. əmlak —
bilərəkdən və daimi olaraq sahilə təhkim
edilməmiş əmlak və riskdə olan fraxtdır;
267.2.3. ətraf mühitə
vurulan zərər — çirkləndirmə, yanğın,
partlayış və ya digər oxşar hadisələr
nəticəsində daxili sularda, sahilboyu sularda, yaxud onlara
yanaşı olan rayonlarda insanın sağlamlığına,
dəniz flora və faunasına və ya ehtiyatlarına
vurulmuş əhəmiyyətli real zərərdir.
267.3. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar, bu Məcəllənin
272.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş qayda istisna
olaraq, habelə aşağıdakılara şamil edilir:
267.3.1. Azərbaycan
Respublikasının mülkiyyətində olan hərbi
gəmilərə, yardımçı hərbi
gəmilərinə və digər gəmilərə,
habelə xilasetmə əməliyyatları aparılan anda
yalnız qeyri-kommersiya hökumət xidməti
üçün istismar və istifadə edilənlərə;
267.3.2. dövlətin
mülkiyyətində olan qeyri-kommersiya yüklərinə.
267.4. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar aşağıdakılara
şamil edilmir:
267.4.1. stasionar və ya
üzən platformalara, yaxud dəniz səyyar qazma
qurğularına, əgər belə platformalar və ya
qurğular olduqları yerdə dəniz təkinin mineral
ehtiyatlarının kəşfiyyatı, işlənməsi
və ya hasilatı ilə məşğuldurlarsa;
267.4.2. tarixi və ya arxeoloji
əhəmiyyəti olan mədəni xarakterli dəniz
əmlakına, əgər o, dənizin dibindədirsə.
Maddə 268. Xilasetmə haqqında
müqavilələr
268.1. Gəmi kapitanının
gəmi sahibinin adından xilasetmə
əməliyyatlarının aparılması üçün
xilasetmə haqqında müqavilələr bağlamaq
hüququ vardır. Gəmi kapitanının və ya gəmi
sahibinin gəmidə olan əmlakın sahibi adından belə
müqavilələr bağlamaq hüququ vardır.
268.2. Xilasetmə haqqında
müqavilə və ya onun hər hansı bir şərti
aşağıdakılara görə etibarsız hesab
edilə və ya dəyişdirilə bilər:
268.2.1. müqavilə
həddindən artıq təsir və ya təhlükə
altında bağlandıqda və onun şərtləri
ədalətli olmadıqda;
268.2.2. müqavilə ilə
nəzərdə tutulmuş mükafat faktik
göstərilmiş xidmətlərə münasibətdə
həddən artıq qaldırıldıqda və ya
azaldıldıqda.
Maddə 269. Xilas edənin, gəmi sahibinin və
gəmi kapitanının vəzifələri
269.1. Təhlükə
altında olan gəminin və ya digər əmlakın
sahibinə münasibətdə xilas edən
aşağıdakıları etməyə borcludur:
269.1.1. xilasetmə
əməliyyatlarını lazımi qayğı ilə
həyata keçirməlidir;
269.1.2. bu Məcəllənin
269.1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
vəzifəni yerinə yetirərkən ətraf mühitə
vurulan zərərin qarşısını almaq və ya
azaltmaq üçün lazımi qayğı
göstərməlidir;
269.1.3. halların tələbi
ağlabatan olduqda kömək üçün digər xilas
edənlərə müraciət etməlidir;
269.1.4. təhlükə
altında olan gəminin kapitanının və ya sahibinin,
yaxud təhlükə altında olan digər əmlakın
sahibinin tələbi ağlabatan olduqda, əgər bu, mükafatın
miqdarına təsir göstərməyəcəkdirsə,
digər xilas edənlərin iştirakına razılıq
verməlidir.
269.2. Xilas edənə
münasibətdə təhlükə altında olan
gəminin kapitanı və sahibi və ya təhlükə
altında olan digər əmlakın sahibi aşağıdakıları
etməyə borcludurlar:
269.2.1. xilasetmə
əməliyyatlarının gedişində onunla tam
əməkdaşlıq etməlidirlər;
269.2.2. bu Məcəllənin
269.2.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
vəzifəni yerinə yetirərkən ətraf mühitə
vurulan zərərin qarşısını almaq və ya
azaltmaq üçün lazımi qayğı
göstərməlidirlər;
269.2.3. əgər xilas
edənin tələbi ağlabatandırsa,
təhlükəsiz yerə çatdırılandan sonra
gəmini və ya digər əmlakı qəbul
etməlidirlər.
Maddə 270. Mükafat
270.1. Faydalı nəticəsi
olan xilasetmə əməliyyatları mükafat almağa
hüquq verir.
270.2. Xilasetmə
əməliyyatlarının faydalı nəticəsi
olmadıqda, bu Məcəllənin 271-ci maddəsində
nəzərdə tutulan hal istisna olmaqla, heç bir mükafat
verilmir.
270.3. Mükafat xilasetmə
əməliyyatlarını həvəsləndirmə
məqsədi ilə aşağıdakı meyarlar
(ardıcıllıqlarından asılı olmayaraq)
nəzərə alınmaqla
müəyyənləşdirilir:
270.3.1. gəminin və digər
əmlakın xilas edilmiş dəyəri;
270.3.2. ətraf mühitə
vurulan zərərin qarşısının alınmasında
və ya azaldılmasında xilas edənin ustalığı
və səyi;
270.3.3. xilas edənin nail olduğu
müvəffəqiyyət;
270.3.4. təhlükənin
xarakteri və dərəcəsi;
270.3.5. gəminin, insanların
və digər əmlakın xilas edilməsində xilas
edənin ustalığı və səyi;
270.3.6. xilas edənin
çəkdiyi xərclər, sərf etdiyi vaxt və ona
vurulan zərər;
270.3.7. xilas edənin və ya
onun avadanlığının məruz qaldığı
məsuliyyət riski və digər risklər;
270.3.8. xilasetmə
xidmətlərinin göstərildiyi tezlik;
270.3.9. xilasetmə
əməliyyatları üçün nəzərdə
tutulmuş gəmilərin və ya digər
avadanlığın mövcudluğu və onlardan istifadə;
270.3.10. xilas edənin
avadanlığının hazırolma vəziyyəti və
belə avadanlığın səmərəliliyi və
dəyəri.
270.4. Bu Məcəllənin
270.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq
müəyyənləşdirilmiş mükafat gəmidə
və başqa əmlakda marağı olan bütün
şəxslər tərəfindən gəminin və başqa
əmlakın xilas edilmiş müvafiq dəyərinə
mütənasib olaraq ödənilir.
270.5. Mükafat, mükafatla
bağlı ödənilə bilən məhkəmə
xərcləri və hər hansı faizlər istisna olmaqla,
gəminin və başqa əmlakın xilas edilmiş
dəyərindən çox olmamalıdır.
Maddə 271. Xüsusi kompensasiya
271.1. Xilas edən ətraf
mühitə zərər vurulması təhlükəsi
yaradan gəmi və ya yükə münasibətdə
xilasetmə əməliyyatlarını həyata keçirdikdə
və bu Məcəllənin 270.3-270.5-ci maddələrinə
müvafiq olaraq, heç olmazsa, bu Məcəllənin 271-ci
maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilən
xüsusi kompensasiya miqdarında mükafat qazana
bilmədikdə, onun gəmi sahibindən xilas edənin bu
Məcəllənin 271.3-cü maddəsində
göstərilən xərclərinə bərabər olan
xüsusi kompensasiya almaq hüququ vardır.
271.2. Əgər bu
Məcəllənin 271.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan halların olduğu təqdirdə xilas edən
həyata keçirdiyi xilasetmə əməliyyatı
nəticəsində ətraf mühitə zərər
vurulmasının qarşısını alıb və ya
azaldıbsa, bu Məcəllənin 271.1-ci maddəsinə
əsasən gəmi sahibinin xilas edənə verdiyi xüsusi
kompensasiyanın miqdarı onun çəkdiyi xərclərin
maksimum 30 faizi qədər artırıla bilər.
Məhkəmə bu Məcəllənin 270.3-cü
maddəsində nəzərdə tutulmuş müvafiq
meyarları nəzərə alaraq xüsusi kompensasiyanı
artıra bilər, lakin ümumi artırma xilas edənin
çəkdiyi xərclərin 100 faizindən artıq ola
bilməz.
271.3. Bu Məcəllənin
271.1 və 271.2-ci maddələrinin məqsədləri
üçün xilas edənin xərcləri xilasetmə
əməliyyatını həyata keçirərkən xilas
edənin faktik çəkdiyi ağlabatan xərclərdir,
habelə bu Məcəllənin 270.3.8-270.3.10-cu
maddələrində göstərilən meyarları
nəzərə almaqla xilasetmə əməliyyatında
faktik və ağlabatanlıqla istifadə edilmiş
avadanlığa və personala görə ədalətli
haqdır.
271.4. Bu Məcəllənin
271-ci maddəsinə əsasən ümumi xüsusi kompensasiya
yalnız belə kompensasiyanın xilas edənin bu
Məcəllənin 270.3-270.5-ci maddələrinə uyğun
olaraq ala biləcəyi hər hansı bir mükafatdan
artıq olan halda və miqdarda verilir.
271.5. Əgər xilas edən
etinasızlıq göstəribsə və bunun
nəticəsi kimi ətraf mühitə vurulan zərərin
qarşısını ala və ya azalda bilməyibsə,
belə halda o, xüsusi kompensasiyadan tam və ya qismən
məhrum edilə bilər.
Maddə 272. Mükafatın
bölüşdürülməsi
272.1. Bu Məcəllənin
270.3-270.5-ci maddələrinə müvafiq olaraq
müəyyənləşdirilmiş mükafatın xilas
edənlər arasında bölüşdürülməsi həmin
maddələrdə göstərilən meyarlar
nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.
272.2. Xilasetmə
əməliyyatının yerinə yetirilməsi nəticəsində
qazanılmış istənilən mükafatın gəmi
sahibi və gəmi heyəti üzvləri arasında
bölüşdürülməsi xilasetmə
əməliyyatı ilə əlaqədar onların
çəkdikləri xərclər çıxılandan sonra
aşağıdakı qaydada həyata keçirilir:
272.2.1. mükafatın netto
dəyərinin beşdə üç hissəsi gəmi
sahibinə çatır, beşdə iki hissəsi isə
gəmi heyəti üzvləri arasında
bölüşdürülür;
272.2.2. bu Məcəllənin
272.2.1-ci maddəsinə əsasən gəmi heyəti
üzvlərinə çatacaq pay onların arasında hər
birinin xilasetmə əməliyyatında göstərdiyi
səy və əmək haqları nəzərə
alınmaqla bölüşdürülür.
272.3. Bu Məcəllənin
272.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydalar
xilasetmə əməliyyatlarını peşəkar
fəaliyyət qaydasında yerinə yetirən gəmilərin
qazandıqları mükafatın
bölüşdürülməsinə şamil edilmir.
Maddə 273. İnsanların xilas edilməsi
273.1. Xilas edilmiş insanlardan
heç bir mükafat alınmır.
273.2. Xilasetmənin
zəruriliyinə səbəb olmuş hadisə ilə
bağlı xidmətlərin göstərilməsində
iştirak etmiş insanları xilas edənlər, gəmini
və ya başqa əmlakı xilas etdiklərinə və
yaxud ətraf mühitə vurula biləcək zərərin
qarşısını almaqlarına və ya azaltmaqlarına
görə xilas edənlərə verilən
məbləğdən ədalətli pay almaq hüququna
malikdirlər.
Maddə 274. Xilas edənin tələbinə
təminatın təqdim edilməsi vəzifəsi
274.1. Xilas edənin xahişi
ilə mükafatın və ya xüsusi kompensasiyanın
ödənilməsinə məsul olan şəxs, faizlər
və məhkəmə xərcləri də daxil olmaqla, xilas
edənin tələbinə lazımi təminat təqdim edir.
274.2. Bu Məcəllənin
274.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydadan
asılı olmayaraq, xilas edilmiş gəminin sahibi, yük
verilənə kimi, yük sahiblərinin onlara qarşı
irəli sürdükləri tələblərə lazımi
təminatın (faizlər və məhkəmə
xərcləri də daxil olmaqla) təqdim edilməsi
üçün bütün imkanlardan istifadə edir.
274.3. Xilas edənin müvafiq
gəmiyə və ya əmlaka olan tələblərinə
lazımi təminat təqdim edilməyənədək, xilas
edilmiş gəmi və ya digər əmlak limandan və ya
belə gəminin və ya əmlakın xilasetmə
əməliyyatları başa çatdıqdan sonra ilk
dəfə aparıldığı yerdən xilas edənin
razılığı olmadan başqa yerə aparıla
bilməz.
Maddə 275. Səlahiyyətli hakimiyyət
orqanlarının nəzarət etdikləri xilasetmə
əməliyyatları
275.1. Xilasetmə
əməliyyatları səlahiyyətli hakimiyyət
orqanları tərəfindən və ya onların
nəzarəti altında yerinə yetirildikdə, belə
əməliyyatları həyata keçirən xilas
edənlər bu fəsildə nəzərdə tutulmuş
hüquqlardan və müdafiə vasitələrindən
istifadə edə bilərlər.
275.2. Xilasetmə
əməliyyatlarını yerinə yetirməyə borclu olan
səlahiyyətli hakimiyyət orqanları, əgər bu onların
adi vəzifələrinin həyata keçirilməsi ilə
bağlı deyilsə, bu fəsildə nəzərdə
tutulmuş hüquqlardan və müdafiə
vasitələrindən istifadə edə bilərlər.
275.3.
Xilasetmə əməliyyatlarının
əlaqələndirilməsi müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən həyata keçirilir. [63]
XXI fəsil
Dəniz
tələbləri üzrə məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması
Maddə 276. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasına hüququ olan
şəxslər
276.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq gəmi
sahibinin və xilas edənin bu Məcəllənin 277-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələblər üzrə məsuliyyəti
məhdudlaşdırılır.
276.2. Bu fəsildə
müəyyənləşdirilmiş qaydaların tətbiq
edilməsi məqsədləri üçün xilas edən
xilasetmə əməliyyatları ilə, o cümlədən
bu Məcəllənin 277.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulan əməliyyatlar ilə bilavasitə
bağlı xidmətlər göstərən istənilən
şəxsdir.
276.3. Bu Məcəllənin
277-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələblərdən hər hansı biri,
hərəkətinə və ya hərəkətsizliyinə
görə məsuliyyəti bu Məcəllənin 276.1-ci
və 276.2-ci maddələrində göstərilən
şəxslərin daşıdığı şəxsə
qarşı irəli sürüldükdə, belə
şəxs bu fəsildə müəyyən edilmiş
qaydalara müvafiq olaraq məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması hüququna malikdir.
276.4. Bu Məcəllənin
277-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələblər üzrə məsuliyyətin
sığortaçısı məsuliyyəti sığortalanmış
şəxsdə olduğu dərəcədə, bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq
olaraq, məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
hüququna malikdir.
276.5. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasına yönəldilmiş
hərəkət məsuliyyətin tanınmasını
bildirmir.
Maddə 277. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasına səbəb olan
tələblər
277.1. Aşağıdakı
tələblər bu Məcəllənin 278-ci
maddəsində müəyyənləşdirilmiş
qaydaları gözləmək şərti ilə,
məsuliyyətin əsasından asılı olmayaraq,
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasının
təsiri altına düşür:
277.1.1. gəmidə və yaxud
bilavasitə gəminin istismarı və ya xilasetmə
əməliyyatları ilə əlaqədar
vətəndaşın ölümü və ya
sağlamlığının pozulmasından, yaxud
əmlakın, o cümlədən liman qurğularının,
su hövzələrinin, gəmiçilik yollarının
və naviqasiya avadanlığı vasitələrinin
itirilməsi və ya zədələnməsindən yaranan
tələblər, habelə bunun nəticəsində sonradan
vurulan hər-hansı bir zərərin əvəzinin ödənilməsi
üzrə tələblər;
277.1.2. dənizlə
yüklərin, sərnişinlərin və ya onların
baqajının daşınması zamanı baş vermiş
gecikdirilmə nəticəsində vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsi üzrə
tələblər;
277.1.3. bilavasitə gəminin
istismarı və ya xilasetmə əməliyyatları ilə
bağlı olan və müqavilədən irəli
gəlməyən hər hansı bir hüququn pozulması
nəticəsində vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi
üzrə tələblər;
277.1.4. əgər
zərərə görə cavabdeh olan şəxs bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq
olaraq öz məsuliyyətini məhdudlaşdıra bilərsə,
zərərin qarşısını almaq və ya onu azaltmaq
məqsədi ilə zərərə görə cavabdeh olan
şəxsdən fərqli olan digər şəxsin
gördüyü tədbirlər nəticəsində vurulan
zərər üzrə və belə tədbirlərin
səbəb olduğu sonrakı zərər üzrə
tələblər.
277.2. Bu Məcəllənin
277.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan
tələblər reqress qaydasında və ya
müqavilədə göstərilən zəmanətlər əsasında
irəli sürüldükdə belə, məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasının təsiri altına
düşür. bu Məcəllənin 277.1.4-cü
maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələblər zərərə görə cavabdeh olan
şəxslə bağlanmış müqaviləyə
əsasən verilən mükafata aid olan hissədə
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasının
təsiri altına düşmür.
Maddə 278. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılmasından istisnalar
278.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar aşağıdakı
tələblərə şamil edilmir:
278.1.1. “Xilasetmə haqqında”
1989-cu il tarixli Beynəlxalq Konvensiyanın 14-cü
maddəsinə uyğun olaraq, müvafiq halda xüsusi
təzminat ilə əlaqədar hər hansı bir
tələb və ya ümumi qəza üzrə ianə daxil
olmaqla, xilasetmə ilə əlaqədar
tələblərə;[64]
278.1.2. gəmilərdən
neftlə çirkləndirmədən vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə;
278.1.3. dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması ilə bağlı vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə;
278.1.4. batmış gəminin,
o cümlədən bu gəmidə olan və ya olmuş
hər şeyin qaldırılması,
uzaqlaşdırılması və ya məhv edilməsi
ilə bağlı;
278.1.5. nüvə
zərərinin əvəzinin ödənilməsinə;
278.1.6. gəmidən
yükün uzaqlaşdırılması, məhv edilməsi
və ya zərərsizləşdirilməsi ilə
bağlı;
278.1.7. vəzifələri
gəmi və ya xilasetmə əməliyyatları ilə
bağlı olan gəmi sahibinin və ya xilas edənin
işçilərinin həyatına, sağlamlığına
və ya əmlakına, habelə belə işçilərin
vərəsələrinin, himayələrində, yaxud onlardan
təminat almaq hüquqları olan şəxslərə
vurulmuş zərərin əvəzinin
ödənilməsinə, əgər həmin
işçilərin əmək müqaviləsinə
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi tətbiq
edilirsə;
278.1.8. gəmi sahibi və
sərnişin Azərbaycan Respublikasının
təşkilatı və ya vətəndaşı olduğu
halda, sərnişinin həyatına və ya sağlamlığına
vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə;
278.1.9. gəminin istismarı
və ya xilasetmə əməliyyatları ilə bilavasitə
bağlı olan hallarda vətəndaşın
həyatına, sağlamlığına və ya
əmlakına vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsinə, əgər gəmi sahibi və
vətəndaş, yaxud xilas edən və vətəndaş
Azərbaycan Respublikasının təşkilatları və
ya vətəndaşlarıdırsa.
278.2. Zərərə görə
cavabdeh olan şəxsin, əgər zərərin onun
hərəkəti və ya hərəkətsizliyi
(qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq)
nəticəsində vurulduğu sübuta yetirilibsə,
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasına
hüququ yoxdur.
Maddə 279. Qarşılıqlı tələb
Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasına
hüququ olan şəxs ona tələb irəli
sürmüş şəxsə həmin hadisədən
irəli gələn qarşılıqlı tələb
irəli sürərsə, ilkin və qarşılıqlı
tələb qarşılıqlı ödənilir və bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar yalnız
əmələ gələn qalığa tətbiq edilir.
Maddə 280. Məsuliyyətin ümumi hədləri
280.1. Bu Məcəllənin
280.3-cü maddəsində göstərilən
tələblərdən fərqli olan və bir
hadisədən irəli gələn tələblər
üzrə məsuliyyətin həddi aşağıdakı
qaydada hesablanır:
280.1.1. Vətəndaşın
həyatına və ya sağlamlığına vurulan
zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair
tələblər üzrə:
280.1.1.1. tutumu 2000 tondan artıq olmayan gəmi üçün — 3,02 milyon hesablaşma vahidi; [65]
280.1.1.2. tutumu 2001 tondan 30000 tona
qədər olan gəmi üçün — bu
Məcəllənin 280.1.1.1-ci maddəsində
göstərilən məbləğə tutumunun 2000 artıq olan hər tonu
üçün 1208
hesablaşma vahidi əlavə edilir; [66]
280.1.1.3. tutumu 3001 tondan 30 000 tona qədər olan
gəmi üçün — bu Məcəllənin 280.1.1.1-ci
maddəsində göstərilən məbləğə
tutumunun 500 artıq olan hər tonu üçün 333
hesablaşma vahidi əlavə edilir; [67]
280.1.1.4. tutumu 30 001 tondan 70 000
tona qədər olan gəmi üçün — bu
Məcəllənin 280.1.1.1-ci maddəsində
göstərilən məbləğə tutumunun 2000 artıq olan hər tonu
üçün 906
hesablaşma vahidi əlavə edilir; [68]
280.1.1.5. tutumu 70 000 tondan
artıq olan gəmi üçün — bu Məcəllənin
280.1.1.1-ci maddəsində göstərilən
məbləğə tutumunun 2000
artıq olan hər tonu üçün 604 hesablaşma vahidi əlavə edilir; [69]
280.1.2. Hər hansı digər
tələblər üzrə:
280.1.2.1. tutumu 2000 tondan artıq olmayan gəmi üçün — 1,51 milyon hesablaşma vahidi; [70]
280.1.2.2. tutumu 2001 tondan 30000 tona
qədər olan gəmi üçün — bu
Məcəllənin 280.1.2.1-ci maddəsində
göstərilən məbləğə tutumunun 2000 artıq olan hər tonu
üçün 604
hesablaşma vahidi edilir; [71]
280.1.2.3. tutumu 30001 tondan 70000 tona qədər olan gəmi
üçün — bu Məcəllənin 280.1.2.1-ci
maddəsində göstərilən məbləğə
tutumunun 2000 artıq olan
hər tonu üçün 453
hesablaşma vahidi edilir; [72]
280.1.2.4. tutumu 70 000 tondan
artıq olan gəmi üçün — bu Məcəllənin
280.1.2.1-ci maddəsində göstərilən
məbləğə tutumunun 2000
artıq olan hər tonu üçün 302 hesablaşma vahidi əlavə edilir. [73]
280.2. Əgər
vətəndaşın həyatına və ya
sağlamlığına vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsinə dair tələblər üzrə bu
Məcəllənin 280.1-ci maddəsinə əsasən
hesablanmış məbləğ belə tələblərin
tam ödənilməsi üçün kifayət deyilsə,
bu Məcəllənin 280.2-ci maddəsinə əsasən
digər tələblər üzrə hesablanmış
məbləğ vətəndaşın həyatına və
ya sağlamlığına vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair
tələblərin ödənilməmiş hissəsinə
yönəldilir.
280.3. Sərnişinlərin
həyatına və ya sağlamlığına vurulan
zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair
tələblər üzrə, əgər onlar bir hadisədən
irəli gəlirsə, gəmi sahibinin məsuliyyətinin
həddi 175 min hesablaşma vahidinin sərnişin
şəhadətnaməsinə əsasən gəmiyə
daşımağa icazənin verildiyi sərnişinlərin
sayına vurulmaqla müəyyənləşdirilir.
Maddə 281. Tələblərin
birləşdirilməsi
281.1. Bu Məcəllənin
280.1 və 280.2-ci maddələrinə əsasən
müəyyən edilən məsuliyyət həddi bir
hadisədən yaranan bütün tələblərin
məcmusuna tətbiq edilir:
281.1.1. gəmi sahibinə,
habelə hərəkətinə və ya
hərəkətsizliyinə görə gəmi sahibinin
məsuliyyət daşıdığı istənilən
şəxsə;
281.1.2. gəmidən
xilasetmə üzrə xidmətlər göstərən
gəmi sahibinə, bu gəmidən hərəkət edən
xilas edənə, habelə hərəkətinə və ya
hərəkətsizliyinə görə gəmi sahibi və ya
xilas edən məsuliyyət daşıdığı
istənilən şəxsə;
281.1.3. xilasetmə
xidmətləri göstərilən gəmidən
hərəkət etməyən və ya müstəsna olaraq
gəmidə hərəkət edən xilas edənə,
habelə hərəkətinə və ya
hərəkətsizliyinə görə xilas edənin
məsuliyyət daşıdığı istənilən
şəxsə;
281.1.4. bu Məcəllənin
280.3-cü maddəsinə əsasən müəyyən
edilən məsuliyyət həddi bir hadisədən irəli
gələn bütün tələblərin cəmi
üçün gəmi sahibinə, habelə
hərəkətinə və ya hərəkətsizliyinə
görə gəmi sahibinin məsuliyyət
daşıdığı istənilən şəxsə.
Maddə 282. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunu yaratmadan
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
282.1. Gəmi sahibinin və xilas
edənin bu Məcəllənin 283-cü maddəsində
nəzərdə tutulan məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunu yaratmadan bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalara uyğun
olaraq öz məsuliyyətini məhdudlaşdırmaq
hüququ vardır.
282.2. Əgər
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması fondu
yaradılmadan həyata keçirilirsə, müvafiq olaraq bu
Məcəllənin 284-cü maddəsinin qaydaları
tətbiq edilir.
Maddə 283. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu
283.1. Üzərinə
məsuliyyət qoyula biləcək şəxs
məsuliyyətinin məhdudlaşdırıla biləcəyi
tələb üzrə ona qarşı iddianın verildiyi
məhkəmədə məsuliyyətinin
məhdudlaşdırılması fondunu yarada bilər.
283.2. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu bu Məcəllənin
280-cı maddəsinə uyğun hesablanan məbləğ
miqdarında və bu məbləğə hadisənin baş
verdiyi gündən fondun yaradılma gününədək
faizlər əlavə edilməklə yaradılır. Bu
qaydada yaradılan hər hansı bir fond yalnız
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasına
səbəb olan tələblərin ödənilməsi
üçün nəzərdə tutulur.
283.3. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu bu Məcəllənin
283.2-ci maddəsində göstərilən məbləğin
məhkəmənin depozitinə ödənilməsi
vasitəsi və ya Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə görə bank zəmanətinin və ya
digər maliyyə təminatının təqdim edilməsi
yolu ilə yaradıla bilər.
283.4. Bir hadisədən
irəli gələn tələblər üzrə bir
neçə gəmi sahibinin və ya xilas edənlərin
məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasına hüquqları
olduqda, belə şəxslərin hər hansı birinin
yaratdığı məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu bütün gəmi
sahiblərinin və ya xilas edənlərin yaratdığı
fond hesab edilir.
Maddə 284. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunun
bölüşdürülməsi
284.1. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondunun
bölüşdürülməsinə dair bütün
məsələləri yalnız belə fondun
yaradıldığı məhkəmə həll etməyə
səlahiyyətlidir.
284.2. Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu həmin fonda
tələbləri olan şəxslər arasında onların
tələblərinin müəyyənləşdirilmiş
miqdarına mütənasib surətdə
bölüşdürülür.
284.3. Əgər
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması fondunun
bölüşdürülməsinə kimi tələb
üzrə cavabdeh olan şəxs və ya onun sığortaçısı
bu fonda olan tələb üzrə kompensasiyanı
ödəyibsə, belə şəxs ödədiyi
məbləğ həddində kompensasiyanı almış
şəxsin hüquqlarını subroqasiya qaydasında
əldə edir.
Maddə 285. Digər iddialar üçün
maneələr
Məsuliyyətin
məhdudlaşdırılması fondu yaradıldıqda,
heç bir şəxsin, kimin ki tələblərinin
təmin edilməsi üçün fond nəzərdə
tutulub, belə fondu yaratmış şəxsin və ya
şəxslərin digər əmlakına həmin
tələblər üzrə hər hansı bir
hərəkət etmək hüququ yoxdur. Məhkəmə
məsuliyyətin məhdudlaşdırılması fondu
yaradıldıqdan sonra göstərilən şəxsə
və ya şəxslərə məxsus olan və fonda
verilə bilən tələblər üzrə həbs
qoyulmuş gəminin və ya digər əmlakın azad
edilməsi barədə qərar qəbul edir, həmçinin
belə həbs qoyulmasının qarşısını almaq
üçün verilən hər hansı bir təminatı
azad edir.
Maddə 286. Bu fəsildə müəyyən
edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
286.1. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar aşağıdakılara
da şamil edilir:
286.1.1. hərbi,
yardımçı hərbi və sərhəd
gəmiləri istisna olmaqla, Azərbaycan Respublikasının
mülkiyyətində olan və ya tələb yaranan anda
yalnız qeyri-kommersiya hökumət xidməti
üçün istismar və ya istifadə edilən
gəmilərə;
286.1.2. qazma işləri
üçün inşa edilmiş və ya
uyğunlaşdırılmış və belə
işləri görən gəmilərə.
286.2. Bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydalar dəniz dibinin və ya
təkinin mineral və digər ehtiyatlarının
kəşfiyyatı üçün nəzərdə tutulmuş
üzən platformalara şamil edilmir.
XXII fəsil
Gəmiyə
dəniz girovu. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan
gəminin ipotekası
Maddə 287. Gəmiyə dəniz girovu ilə
təmin edilən tələblər
287.1. Gəmi sahibinə dair
tələblər gəmiyə dəniz girovu ilə təmin
edilir:
287.1.1. gəmi kapitanına
və gəmi heyətinin digər üzvlərinə gəmidə
işlərinə görə çatacaq əmək
haqqına və digər məbləğlərə, o
cümlədən repatriasiya xərclərinə və
gəmi kapitanının və gəmi heyətinin digər
üzvlərinin adından verilən sosial sığorta
ödənişlərinə;
287.1.2. bilavasitə gəminin
istismarı nəticəsində vətəndaşın
həyatına və ya sağlamlığına vurulan
zərərin əvəzinin ödənilməsinə;
287.1.3. gəminin xilas
edilməsi üçün mükafata;
287.1.4. liman, kanal və dəniz
bələdçi yığımlarına;
287.1.5. gəminin istismarı
zamanı gəmidə daşınan yük, konteyner və
sərnişinlərin əşyalarından fərqli olan
digər əmlakın itirilməsi və ya
zədələnməsi nəticəsində vurulmuş real
zərərin əvəzinin ödənilməsinə.
287.2. Bu Məcəllənin
287.1.2 və 287.1.5-ci maddələrində nəzərdə
tutulmuş tələblər aşağıdakı hallar
nəticəsində yarandıqda, belə tələblər dəniz
girovu ilə təmin edilmir:
287.2.1. bu Məcəllənin 18
və 19-cu fəsillərində müəyyən edildiyi kimi,
gəmidən neftlə çirkləndirmədən və ya
dənizlə təhlükəli və ya zərərli
maddələrin daşınması ilə bağlı vurulan
zərərdən;
287.2.2. nüvə
yanacağının radioaktiv xassələrinin və ya
digər radioaktiv maddələrin təsirindən.
Maddə 288. Gəmiyə dəniz girovu ilə
təmin edilmiş tələblərin
ödənilməsində üstünlük
288.1. Bu Məcəllənin
287.1-ci maddəsinə müvafiq gəmiyə dəniz girovu
ilə təmin edilmiş tələblər, gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış ipotekası
ilə təmin edilmiş öhdəliklərdən yaranan
tələblərə qarşı ödənilməkdə
üstünlüyə malikdir. Bu Məcəllənin
298.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş
tələb istisna olmaqla, heç bir tələb
göstərilmiş tələblərə qarşı
ödənilməkdə üstünlüyə malik deyil.
288.2. Bu Məcəllənin
287.1-ci maddəsinə müvafiq gəminin dəniz girovu
ilə təmin edilmiş tələblər həmin
maddədə göstərilən qaydada növbə ilə təmin
edilir.
Maddə 289. Gəmiyə dəniz girovunun
xüsusiyyəti
Gəminin məcburi
satılması halı istisna olmaqla, gəmiyə
mülkiyyət hüququnun keçməsindən, onun
qeydiyyatının və ya bayrağının
dəyişdirilməsindən asılı olmayaraq, dəniz
girovu gəmini yüklü etməkdə davam edir.
Maddə 290. Gəmiyə dəniz girovuna xitam
verilməsi
290.1. Bu Məcəllənin
287.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş
tələblər yarandıqdan bir il sonra gəmiyə
dəniz girovuna, gəmi göstərilən müddət
bitənədək gəminin məcburi satılmasına
səbəb olan həbsin predmeti olduqda xitam verilir.
290.2. Bu Məcəllənin
290.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş
müddət aşağıdakı qaydada hesablanır:
290.2.1. bu Məcəllənin
287.1.1-ci maddəsinə müvafiq gəmiyə dəniz girovu
ilə təmin edilmiş tələblər üzrə —
belə tələbi olan gəmi heyəti üzvünün
gəmidən azad edilməsi anından;
290.2.2. bu Məcəllənin
287.1.2-287.1.5-ci maddələrinə müvafiq gəmiyə
dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər
üzrə — belə tələbin yaranma anından.
Maddə 291. Tələblərin güzəşt
edilməsi və ya keçməsi
291.1. Gəmiyə dəniz
girovu ilə təmin edilmiş tələblərin
güzəşt edilməsi və ya keçməsi eyni zamanda
dəniz girovu hüququnun güzəşt edilməsinə
və ya keçməsinə səbəb olur.
291.2. Vətəndaşların
həyatına və ya sağlamlığına vurulan
zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair
tələbin, habelə dəniz sığorta
müqaviləsinə əsasən gəmi
mülkiyyətçisinə çatacaq sığorta
ödənişinə dair tələbin gəmiyə
dəniz girovu hüququ olan şəxsə güzəşt
edilməsinə və ya keçməsinə yol verilmir.
Maddə 292. Gəmini və ya inşa edilməkdə
olan gəmini saxlamaq hüququ
292.1. Gəminin inşa
edilməsindən, habelə onun təmir edilməsindən
yaranan tələbləri təmin etmək üçün
gəmiqayırma və ya gəmi təmiri
təşkilatlarının, gəmi onların sahibliyində
olduğu dövr ərzində, gəmini saxlamaq hüququ
vardır.
292.2. Gəmi və ya inşa
edilməkdə olan gəmi gəmiqayırma və ya gəmi
təmiri təşkilatlarının sahibliyindən
çıxandan sonra bu Məcəllənin 292.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş gəmini saxlamaq
hüququ, gəmiyə həbs qoyulması halı istisna
olmaqla, itir.
292.3. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satılması
halında gəmiqayırma və ya gəmi təmiri
təşkilatlarının gəminin satışından
əldə edilmiş məbləğ hesabına öz
tələblərinin ödənilməsinə hüququ
vardır.
Maddə 293. Gəminin və inşa edilməkdə
olan gəminin ipoteka ilə yüklü edilməsi
293.1. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin ipotekası pul öhdəliyinin
təmin edilməsi məqsədi ilə gəmi və ya
inşa edilməkdə olan gəmi mülkiyyətçisinin
(ipoteka verən) və kreditorun (ipoteka saxlayan)
müqavilələri ilə müəyyən edilir.
293.2. Gəmiyə
təsərrüfat idarəetmə hüququ olan şəxs
gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi
mülkiyyətçisinin razılığı
əsasında ipoteka verən ola bilər.
293.3. İpoteka müqaviləsi
notariat qaydasında təsdiqlənməlidir və gəminin
qeydiyyata alındığı reyestrdə dövlət qeydiyyatına
alınmalıdır. [74]
Maddə 294. Gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin ipotekasının predmeti
294.1. Müqavilədə
başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, gəminin
ipotekası gəminin həmin gəmi
mülkiyyətçisinə məxsus olan
ləvazimatlarına, habelə gəminin məhv olması
və zədələnməsinə görə
məsuliyyət şərtləri ilə bağlanmış
dəniz sığorta müqaviləsi üzrə çatacaq
sığorta ödənişinə də şamil edilir.
Gəminin ipotekası fraxta şamil edilmir.
294.2. Müqavilədə
başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, inşa
edilməkdə olan gəminin ipotekası gəminin
inşası üçün nəzərdə tutulmuş,
gəmiqayırma təşkilatının ərazisində
olan və aydın şəkildə markalanmış və
eyniləşdirilmiş material və avadanlığa,
habelə inşa edilməkdə olan gəminin məhv
olması və zədələnməsinə görə
məsuliyyət şərtləri əsasında
bağlanmış dəniz sığorta müqaviləsi
üzrə çatacaq sığorta ödənişinə
də şamil edilir.
Maddə 295. İpoteka saxlayanların
tələblərinin ödənilməsi növbəliyi
Əgər bir neçə
ipoteka saxlayan varsa, ipoteka ilə yüklü edilmiş
gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin
satışından əldə edilmiş xalis gəlirdən
ipoteka saxlayanların tələbləri onların
hüquqlarının dövlət qeydiyyatı tarixinə uyğun olaraq
növbə ilə ödənilir. Daha əvvəl dövlət qeydiyyatına
alınmış ipoteka sonradan dövlət qeydiyyatına
alınmış ipotekaya
qarşı ödənilməkdə üstünlüyə
malikdir. Eyni gündə dövlət qeydiyyatına
alınmış ipotekalar eyni
qüvvəyə malikdir. [75]
Maddə 296. Gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin məcburi satılmasının əsasları
İpoteka verən borcun
ödənilməsi vəzifəsini yerinə
yetirmədikdə, ipoteka ilə yüklü edilmiş gəmi
və ya inşa edilməkdə olan gəmi üzərinə
həbs qoyulmuş gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin olduğu yer üzrə məhkəmənin
qərarı əsasında satıla bilər.
Maddə 297. Gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin məcburi satılması haqqında bildiriş
297.1. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satılması
üçün məhkəmə bu barədə
aşağıdakılara bildiriş göndərməlidir:
297.1.1. gəmini qeydiyyata alan
orqana və ya inşa edilməkdə olan gəmiyə
mülkiyyət hüququnu qeydiyyata alan orqana;
297.1.2. gəminin və ya
inşa edilməkdə olan gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış və
təqdim edənə
müəyyənləşdirilməmiş
ipotekalarının ipoteka saxlayanlarına; [76]
297.1.3. gəminin və ya
inşa edilməkdə olan gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış və
təqdim edənə müəyyənləşdirilmiş
ipotekalarının ipoteka saxlayanlarına, habelə bu
Məcəllənin 287.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş tələblər üzrə gəminin dəniz
girovunu saxlayanlarına, əgər onlar öz
tələbləri barədə məhkəməni
məlumatlandırıblarsa;
297.1.4. gəminin və ya
inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata
alınmış mülkiyyətçisinə;
297.1.5. bayrağı altında
gəmiyə müvəqqəti üzməyə icazə
vermiş dövlətin gəmini qeydiyyata almış
orqanına.
297.2. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satılmasını
tələb edən şəxs məhkəməyə
gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış
ipotekasının ipoteka saxlayanlarının adlarını
və ünvanlarını əlavə etməklə
müvafiq gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi
reyestrlərindən çıxarış təqdim
etməlidir.
297.3. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satışı
haqqında bildiriş məcburi satışa otuz gündən
az qalmamış göndərilir və özündə
aşağıdakıları əks etdirir:
297.3.1. məcburi
satışın vaxtı və yeri haqqında
məlumatları, habelə məcburi satışa və ya
məcburi satışa aparan prosedurlara aid olan və öz
maraqlarını qorumaq məqsədi ilə bildiriş
almağa hüququ olan şəxslərin bilməli
olduqları məlumatları;
297.3.2. məcburi
satışın vaxtını və yerini dəqiq
müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda,
məcburi satışın təxmini vaxtı və yeri
haqqında məlumatları, habelə məcburi satışa
aid və bildiriş almağa hüququ olan şəxslərin
maraqlarının qorunması üçün kifayət olan
digər məlumatları.
297.4. Bildiriş bu
Məcəllənin 297.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq
göndərildikdə, məcburi satışın faktik
vaxtı və yeri haqqında əlavə bildiriş onlar məlum
olduqdan sonra, lakin məcburi satışa yeddi gündən az
qalmamış göndərilir.
Maddə 298. Gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin məcburi satışının
nəticələri
298.1. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satışı
halında gəminin və ya inşa edilməkdə olan
gəminin dövlət qeydiyyatına alınmış bütün ipotekaları,
ipoteka saxlayanların razılığı ilə
alıcının öz üzərinə
götürdüyü ipotekalar istisna olmaqla, bütün
girovları və digər növ yüklülükləri
gəmiyə və ya inşa edilməkdə olan gəmiyə
münasibətdə öz qüvvəsini itirirlər.
298.2. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin həbsi və sonrakı
satışı ilə əlaqədar çəkilən
xərclər onların satışından əldə
edilən məbləğdən birinci növbədə
ödənilir. Belə xərclərə, xüsusilə,
gəmi üzərinə həbs qoyulması anından
gəminin və gəmi heyətinin saxlanılmasına,
habelə əmək haqqına çəkilən
xərclər və bu Məcəllənin 287.1.1-ci
maddəsində göstərilən digər
məbləğlər və xərclər aid edilir.
Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin
satışından əldə edilən məbləğin
qalığı müvafiq tələblərin
ödənilməsi üçün müəyyən
edilmiş zəruri həddləri nəzərə almaqla bu
fəsildəki qaydalara uyğun olaraq
bölüşdürülür. İrəli
sürülmüş bütün tələblər
ödənildikdən sonra gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin məcburi satışından
əldə edilən məbləğ, əgər o
qalıbsa, gəminin və ya inşa edilməkdə olan
gəminin mülkiyyətçisinə verilir və belə
məbləğ sərbəst köçürülə
bilər.
298.3. Dəniz
üzgüçülüyü təhlükəsizliyini
və ya dəniz mühitini çirkləndirmədən
qorumaq məqsədi ilə liman
idarəsinin qaldırdığı batmış
gəminin məcburi satışı halında, gəminin
qaldırılması üçün çəkilən
xərclər, gəminin dəniz girovu ilə təmin
edilmiş hər hansı bir tələbin
ödənilməsinədək, gəminin satışından
əldə edilmiş məbləğdən ödənilir. [77]
Maddə 299. Gəminin və ya inşa edilməkdə
olan gəminin ipotekasının xitamı
299.0. Gəminin və ya inşa
edilməkdə olan gəminin ipotekasına
aşağıdakı hallarda xitam verilir:
299.0.1. pul öhdəliyi
ödənildikdə;
299.0.2. pul öhdəliyinə
borcun ödənilməsindən fərqli olan digər
üsulla xitam verildikdə (məcburi satış və s.);
299.0.3. gəminin və ya
inşa edilməkdə olan gəminin məhv olması ilə
əlaqədar dəniz sığorta müqaviləsinə
müvafiq olaraq, gəminin və ya inşa edilməkdə olan
gəminin ipotekasını saxlayan öz tələbini sığorta
ödənişinə verə bildiyi hallar istisna olmaqla,
gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi məhv
olduqda.
XXIII fəsil
Gəminin
üzərinə həbs qoyulması
Maddə 300. Gəminin üzərinə həbs qoymaq
səlahiyyəti
300.1. Gəmi üzərinə
həbs qoyulması onun Azərbaycan Respublikasının
yurisdiksiyası hüdudlarında olduğu zaman
məhkəmənin və ya dəniz işləri üzrə
qanunla həbs etmək səlahiyyəti verilmiş
münsiflər məhkəməsinin qətnaməsi
əsasında dəniz tələblərini təmin etmək
üçün hər hansı bir saxlanılmasını
və ya hərəkətinin
məhdudlaşdırılmasını bildirir,
məhkəmənin və ya münsiflər
məhkəməsinin qanuni qüvvəyə minmiş
qərarının icrası ilə bağlı gəmi
üzərinə həbs qoyulması halları istisna
təşkil edir.
300.2. gəmi üzərinə
yalnız dəniz tələbi üzrə həbs qoyula
bilər.
300.3. Gəmi üzərinə,
hətta limandan çıxmağa hazır olduğu zaman da
həbs qoyula bilər.
300.4. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydalar dəniz limanı
kapitanının bu Məcəllənin 64-cü
maddəsinə müvafiq olaraq, gəminin dəniz limanından
çıxmağına icazə verməmək hüququnu
məhdudlaşdırmır.
Maddə 301. Dəniz tələbi
301.0. Aşağıda
göstərilənlərlə bağlı olan
istənilən tələb dəniz tələbidir:
301.0.1. gəminin istismarı
zamanı zərərin vurulması ilə;
301.0.2. bilavasitə gəminin
istismarı ilə əlaqədar olaraq quruda və ya suda
vətəndaşın həyatına və ya
sağlamlığına zərərin vurulması ilə;
301.0.3. vurula biləcək
zərərin, o cümlədən ətraf mühitə
vurulan zərərin qarşısını almaq və ya
azaltmaq üçün hər hansı bir şəxsin həyata
keçirdiyi tədbirlərə çəkdiyi
xərclərlə, əgər belə tələb
Azərbaycan Respublikasının qanunundan və ya beynəlxalq
müqaviləsindən irəli gəlirsə, habelə
belə tədbirlər nəticəsində vurulan və ya
vurula biləcək zərərlə;
301.0.4. xilasetmə
tədbirlərinin həyata keçirilməsi və ya xilasetmə
haqqında hər hansı bir müqavilə ilə;
301.0.5. batmış gəminin
qaldırılması, uzaqlaşdırılması və ya
məhv edilməsi üçün çəkilən
xərclərlə;
301.0.6. gəminin istismarı
və ya təmin edilməsi üçün ərzaq
məhsulları, materiallar, yanacaq, avadanlıq, o
cümlədən konteynerlərin verilməsi ilə;
301.0.7. gəminin
istifadəsinə dair hər hansı bir müqavilə
ilə; 301.0.8. dənizlə yük daşınması və
ya dənizlə sərnişin daşınmasına dair
hər hansı bir müqavilə ilə;
301.0.9. gəmidə
daşınan yükün, o cümlədən baqajın
itirilməsi və ya zədələnməsi ilə;
301.0.10. ümumi qəza ilə;
301.0.11. dəniz
bələdçisi keçirməsi ilə;
301.0.12. yedəkləmə
ilə;
301.0.13. gəminin inşası,
təmiri, yenidən qurulması və ya yenidən təchiz
edilməsi ilə;
301.0.14. liman, kanal haqqları
və digər su yollarında ödənişlər ilə;
301.0.15. gəmidə
işlədikləri üçün gəmi kapitanına
və gəmi heyətinin digər üzvlərinə
çatacaq əmək haqqı və başqa
məbləğlərlə, o cümlədən repatriasiya
xərcləri və gəmi kapitanının və gəmi heyətinin
digər üzvlərinin adından verilən sosial
sığorta ödənişləri ilə;
301.0.16. gəmiyə
münasibətdə çəkilən disbursment
xərcləri ilə;
301.0.17. sığorta
mükafatı ilə;
301.0.18. gəmi
mülkiyyətçisi və ya berbout-çarter üzrə
gəmini fraxtedən tərəfindən və yaxud onların
adından ödənilən hər hansı bir komisyon, broker
və ya agent mükafatları ilə;
301.0.19. gəmiyə olan
mülkiyyət və ya onun üzərində sahiblik
hüququna dair hər hansı bir mübahisə ilə;
301.0.20. gəminin
istifadəsinə və ya mənfəətin
bölüşdürülməsinə dair iki və ya bir
neçə gəmi mülkiyyətçisi arasında yaranan
hər hansı bir mübahisə ilə;
301.0.21. gəminin dövlət qeydiyyatına
alınmış ipotekası
və ya dövlət qeydiyyatına alınmış həmin xarakterli yüklü
edilməsi ilə;
301.0.22. gəminin
alqı-satqı müqaviləsindən irəli gələn
hər hansı bir mübahisə ilə.
Maddə 302. Gəminin həbsdən azad olunması
302.1. Münasib formada kifayət
miqdarda təminat təqdim olunduqda, gəmi
məhkəmənin və ya münsiflər məhkəməsinin
qətnaməsinə əsasən həbsdən azad oluna
bilər.
302.2. Tərəflərin
arasında təminatın miqdarı və forması
barəsində razılaşma olmadıqda, məhkəmə
və ya münsiflər məhkəməsi təminatın,
gəminin qiymətindən çox olmamaq şərti ilə,
miqdarını və formasını müəyyənləşdirir.
302.3. Gəminin həbsdən
azad olunması haqqında hər hansı bir müraciət
məsuliyyətin tanınmasını, müdafiə
vasitələrindən və ya məsuliyyətin məhdudlaşdırılması
hüququndan imtinanı bildirmir.
302.4. Bu Məcəllənin
302.2-ci maddəsinə uyğun olaraq təminat təqdim
etmiş şəxs istənilən vaxt təminatı azaltmaq,
dəyişdirmək və ya ləğv etmək haqqında
ərizə ilə məhkəməyə və ya münsiflər
məhkəməsinə müraciət edə bilər.
Maddə 303. Gəminin əsassız həbs
edilməsinə görə məsuliyyət
Gəmi sahibinə qarşı
dəniz tələblərində irəli sürülən
təqsirin sübuta yetirilməməsinə görə
gəminin həbsdən azad olunduğu, habelə gəminin
limanda əsassız saxlandığı hallarda gəmi
sahibinə həbs qoyulma və ya saxlanılma ilə vurulan
zərər üçün məsuliyyəti o
şəxslər daşıyır ki, onların
tələbləri ilə gəminin üzərinə həbs
qoyulmuşdur və ya gəmi saxlanılmışdır.
XXIV fəsil
Dəniz
protestləri
Maddə 304. Dəniz protesti
304.1. Gəmi üzərkən
və ya dayanarkən gəmi sahibinə əmlak
tələblərinin irəli sürülməsi
üçün əsas ola bilən hadisə baş
verdikdə, gəmi kapitanı sübutların təmin
edilməsi məqsədi ilə dəniz protesti haqqında
bəyanat verməlidir.
304.2. Dəniz protestinin
məqsədi hadisənin baş verdiyi şərait və
yaranma səbəbləri barədə, o cümlədən
vurulan zərər və zərərin qarşısını
almaq və ya azaltmaq üçün görülmüş
tədbirlər barədə mümkün qədər tam
məlumat verməkdir.
Maddə 305. Dəniz protesti haqqında bəyanat
305.0. Dəniz protesti haqqında
bəyanat:
305.0.1. Azərbaycan
Respublikasının limanlarında - notariusa;
305.0.2. xarici limanlarda —
Azərbaycan Respublikasının konsulluq idarəsinin
vəzifəli şəxsinə və ya xarici dövlətin
qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada bu dövlətin
səlahiyyətli vəzifəli şəxsinə verilir.
Maddə 306. Dəniz protesti haqqında bəyanatın
verilmə müddəti
Hadisə limanda baş
verdikdə, dəniz protesti haqqında bəyanat hadisənin
baş verdiyi andan başlayaraq 24 saat ərzində verilir.
Hadisə gəmi səfərdə olduğu zaman baş verdikdə,
dəniz protesti haqqında bəyanat gəminin və ya
kapitanın gəldiyi ilk limanda 24 saat ərzində
verilməlidir.
Maddə 307. Dəniz protesti haqqında bəyanatın
gecikdirilmə ilə verilməsi
307.1. Əgər hadisə
səfər zamanı baş veribsə, hadisədən sonra
birinci limana girişlə əlaqədar xeyli vaxt və
vəsait itirilməsinin qarşısını almaq üçün
dəniz protesti haqqında bəyanat gəminin və ya
kapitanın hadisədən sonra gəldiyi birinci liman olmayan
limanda verilə bilər.
307.2. Əgər dəniz
protestini bu Məcəllənin 306-cı maddəsində
müəyyən edilmiş müddətdə bəyan
etmək mümkün olmazsa, bunun səbəbləri dəniz
protesti haqqında bəyanatda göstərilməlidir.
Maddə 308. Yükə vurulan zərərə
münasibətdə dəniz protestinin bəyan edilməsi
Baş vermiş hadisə
nəticəsində gəmidəki yükə zərərin
vurulduğunu güman etmək üçün əsas olduqda,
dəniz protesti haqqında bəyanat yük anbarları
açılanadək verilməlidir. Dəniz protesti
haqqında bəyanat verilənədək gəmidən
yükün boşaldılması yalnız son
dərəcə zərurət olduqda həyata
keçirilə bilər.
Maddə 309. Sübutlar
309.1. Dəniz protesti haqqında
bəyanatda ifadə edilmiş halları təsdiqləmək
üçün gəmi kapitanı bəyanat ilə eyni
zamanda, yaxud özünün və ya gəminin limana
gəldiyi və ya hadisənin, əgər hadisə limanda
olmuşdursa, baş verdiyi andan başlayaraq yeddi gündən
artıq olmayan müddət ərzində gəmi
jurnalını və gəmi kapitanı tərəfindən
təsdiq edilmiş gəmi jurnalından
çıxarışı tanış olmaq üçün
notariusa və ya Azərbaycan Respublikasının konsulluq
idarəsinin vəzifəli şəxsinə, yaxud xarici
dövlətin səlahiyyətli vəzifəli
şəxsinə təqdim etməlidir.
309.2. Gəmi jurnalı məhv
olduqda dəniz protesti haqqında bəyanatda gəmi
jurnalının məhv olduğu şərait və
səbəblər göstərilməlidir.
Maddə 310. Dəniz protesti haqqında aktın
tərtib olunması
Notarius və ya Azərbaycan
Respublikasının konsulluq idarəsinin vəzifəli
şəxsi gəmi kapitanının bəyanatı, gəmi
jurnalındakı qeydlər, gəmi kapitanı və zərurət
olduqda gəmi heyətinin digər üzvləri ilə
aparılan sorğu əsasında dəniz protesti haqqında
akt tərtib edir və onu imzası və gerbli
möhürlə təsdiq edir.
Maddə 311. Xarici dövlətlərin konsulluq
idarələri tərəfindən dəniz protesti haqqında
aktın tərtib olunması
Xarici gəmilərin
kapitanlarından dəniz protesti haqqında bəyanatın
qəbulu və dəniz protesti haqqında aktların
tərtibi xarici dövlətlərin Azərbaycan
Respublikasındakı konsulluq idarələri
tərəfindən qarşılıqlıq əsasında
həyata keçirilə bilər.
XXV fəsil
Pretenziyalar,
iddialar və iddia müddəti
Maddə 312. Dənizlə yük daşınması
iştirakçılarının məsuliyyəti
üçün əsas ola bilən halların
təsdiqlənməsi
312.1. Yük
daşıyanların, göndərənlərin, alanların
və sərnişinlərin məsuliyyəti
üçün əsas ola bilən hallar kommersiya aktları
və ya ümumi formalı aktlarla təsdiqlənir. Xarici
limanlarda bu hallar həmin limanlarda mövcud olan qaydalara
müvafiq olaraq təsdiqlənir.
312.2. Kommersiya aktı
aşağıdakıların təsdiqlənməsi
üçün tərtib olunur:
312.2.1. həqiqi yükün
və ya baqajın adı, kütləsi və ya yerlərinin
sayı ilə daşınma sənədində
göstərilənlər arasında uyğunsuzluğun;
312.2.2. yükün və ya
baqajın zədələnməsinin;
312.2.3. sənədsiz
yükün və ya baqajın, habelə yüksüz və
ya baqajsız sənədin aşkar edilməsinin;
312.2.4. oğurlanmış
yükün və ya baqajın daşıyıcıya
qaytarılmasının.
312.3. Aktların forması
və tərtib edilmə qaydası, habelə aktların
tərtib edilməsini tələb etməyən halların
təsdiqlənmə qaydası bu Məcəllənin 3.2-ci
maddəsinə uyğun qəbul edilən qaydalara müvafiq
olaraq müəyyənləşdirilir.
Maddə 313. Daşıyıcıya və ekspeditora pretenziyanın
verilməsi [78]
313.1. Yükün kabotajda
daşınması ilə əlaqədar
daşıyıcıya iddia verilənədək ona
mütləq əvvəlcədən pretenziya verilməlidir.
313.2. Pretenziyalar yükün
daşınmasını həyata keçirən
daşıyıcıya və əgər daşıma icra
olunmamışdırsa, dənizlə yük
daşınması müqaviləsinə müvafiq olaraq bu
daşımanı icra etməli olan daşıyıcıya
verilir.
313.3. Yükün
qarışıq daşınması hallarından irəli
gələn pretenziyalar yükü axırıncı
məntəqəyə çatdıran
daşıyıcıya verilir.
313.4. Ekspeditora qarşı
iddia qaldırılmazdan əvvəl ona yazılı formada
pretenziya verilməsi məcburidir.[79]
Maddə 314. Pretenziya və iddia vermək hüququnun
başqasına verilməsi
314.1. Pretenziya və iddia
vermək hüququnun, yükgöndərən
tərəfindən yükalana və ya əksinə,
habelə yükalan və ya yükgöndərən
tərəfindən ekspeditora yaxud sığortaçıya
verilmə halları istisna olmaqla, digər
şəxslərə verilməsinə yol verilmir.
314.2. Pretenziya və iddia
vermək hüququnun başqasına verilməsi konosamentdə
və ya digər daşınma sənədində müvafiq
qeydin olması ilə təsdiqlənir.
Maddə 315. Pretenziyanın verilmə qaydası
315.1. Pretenziya yazılı
şəkildə verilir. Yükün itirilməsi və ya
zədələnməsi barədə pretenziyaya daşınma
sənədlərindən başqa, pretenziyanı vermək üçün
hüququ, habelə göndərilən yükün
miqdarını və dəyərini təsdiqləyən
sənədlər əlavə olunmalıdır.
Daşınma sənədlərinin əsli təqdim olunur.
315.2. Pretenziyaya bu
Məcəllənin 315.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş sənədlər əlavə olunmadıqda,
daşıyıcının pretenziyanı aldıqdan sonra iki
həftə müddətində onu baxılmadan geri qaytarmaq
hüququ vardır. Daşıyıcı göstərilən
müddət ərzində müvafiq qaydada tərtib
edilməmiş pretenziyanı geri qaytarmadıqda, pretenziya
baxılmaq üçün qəbul olunmuş hesab edilir.
Maddə 316. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsindən yaranan pretenziyanın verilmə
müddəti
Dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən yaranan pretenziya
daşıyıcıya və ya ekspeditora iddia müddəti
ərzində verilə bilər. [80]
Maddə 317. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsindən yaranan pretenziyanın baxılma
müddəti
317.1. Daşıyıcı və ya ekspeditor dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən yaranan pretenziyaya bir
ay müddətində baxır və bu müddət
ərzində pretenziya verənə pretenziyanın etiraf və
ya rədd edilməsi barədə yazılı məlumat
verir. [81]
317.2. İddia müddətinin
axımı dənizlə yük daşınması
müqaviləsindən yaranan pretenziyanın
daşıcıya verilən gündən etibarən
pretenziyaya cavab alınanadək və ya cavab üçün
müəyyən edilmiş müddət qurtaranadək
dayandırılır.
317.3. Ekspeditor pretenziyanı
rədd etdikdə və ya qismən qəbul etdikdə, yaxud
bir ay müddətində pretenziyaya cavab vermədikdə, ona
qarşı məhkəmədə iddia qaldırıla
bilər.[82]
Maddə 318. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsindən yaranan tələblər üzrə
iddia müddəti
318.1. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən yaranan
tələblər üçün iddia müddəti bir
ildir.
318.2. Göstərilən
müddət aşağıdakı qaydada hesablanır:
318.2.1. yükün
itirilməsinə görə zərərin əvəzinin
ödənilməsinə dair tələblər üzrə —
yükün verilməli olduğu gündən otuz gün
keçəndən sonra, qarışıq daşımada
isə — yükün daşınmaya qəbul edildiyi
gündən dörd ay keçəndən sonra;
318.2.2. yükün
zədələnməsi, çatdırılmasının
gecikdirilməsinə görə zərərin əvəzinin
ödənilməsinə və artıq ödənmiş
daşınma haqqının qaytarılmasına yaxud əskik
ödənilmiş daşınma haqqının tutulmasına
dair tələblər üzrə — yükün verildiyi
gündən, yük verilmədikdə isə — yükün
verilməli olduğu gündən; .
318.2.3. gəminin
verilməməsinə və ya gecikdirilmə ilə
verilməsinə görə zərərin əvəzinin
ödənilməsinə, gəminin boşdayanması
üçün haqqa və yükün vaxtından
əvvəl yüklənməsinə və ya
boşaldılmasına görə mükafata dair
tələblər üzrə — yükün
daşınması başladığı və ya
başlanmalı olduğu aydan sonrakı ay qurtardıqda;
318.2.3-1. ekspeditora qarşı
yaranan tələblər üzrə - iddia qaldırmaq
hüququ yarandığı andan;[83]
318.2.4. bütün digər
hallara dair tələblər üzrə — tələbin
irəli sürülməsinə əsas olan hadisə baş
verdiyi gündən.
Maddə 319. Digər tələblər üzrə
iddia müddəti
319.1. Beynəlxalq
sərnişin xətlərində dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsindən,
dəniz sığorta müqaviləsindən, habelə
gəmilərin toqquşmasından və xilasetmə
əməliyyatlarının həyata
keçirilməsindən doğuran tələblər
üzrə iddia müddəti iki ildir. Bu müddət aşağıdakı
qaydada hesablanır:
319.1.1. beynəlxalq
sərnişin xətlərində dənizlə
sərnişin daşınması müqaviləsinə dair
tələblər üzrə:
319.1.1.1. sərnişinin
sağlamlığı pozulduqda — sərnişin sahilə
çıxdığı gündən;
319.1.1.2. daşınma zamanı
sərnişin öldükdə — sərnişinin sahilə
çıxmalı olduğu gündən;
319.1.1.3. daşınma zamanı
sağlamlığının pozulması
nəticəsində sərnişin sahilə
çıxdıqdan sonra öldükdə — sərnişinin
öldüyü gündən, o şərtlə ki,
sərnişinin sahilə çıxdığı
gündən üç ildən çox olan müddət
keçməsin;
319.1.1.4. sərnişinin
baqajı itirildikdə və ya zədələndikdə —
tarixlərdən hansı birinin gec gəlməsindən
asılı olaraq — baqajın düşürüldüyü
və ya düşürülməli olduğu gündən;
319.1.2. dəniz sığorta
müqaviləsindən doğuran tələblər
üzrə — iddiaya hüququn yarandığı gündən;
319.1.3. gəmilərin
toqquşmasından vurulan zərərin əvəzinin
ödənilməsinə dair tələblər üzrə —
gəmilərin toqquşduğu gündən;
319.1.4. xilasetmə
əməliyyatlarından doğuran tələblər
üzrə — xilasetmə əməliyyatları başa
çatdığı gündən.
319.2. Yedəkləmə
müqaviləsindən, dəniz vasitəçiliyi
müqaviləsindən, gəmi
agenti müqaviləsindən, taym-çarterdən,
berbout-çarterdən və ümumi qəzadan doğuran
tələblərə iddia müddəti bir ildir. Bu
müddət aşağıdakı qaydada hesablanır: [84]
319.2.1. yedəkləmə
müqaviləsindən, dəniz vasitəçiliyi
müqaviləsindən, gəmi
agenti müqaviləsindən, taym-çarterdən və
berbout-çarterdən doğuran tələblər
üzrə — iddia hüququ yarandığı gündən; [85]
319.2.2. ümumi qəzadan
doğuran tələblər üzrə — dispaşın
tərtib edildiyi gündən.
319.3. Bu Məcəllənin
248-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş reqress
tələbləri üzrə iddia müddəti bir ildir. Bu
müddət müvafiq məbləğin ödənilməsi
günündən hesablanır.
Maddə 320. Gəmilərdən neftlə
çirkləndirmə və dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması nəticəsində vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair
tələblər üzrə iddia müddəti
Gəmilərdən neftlə
çirkləndirmə və dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması nəticəsində vurulan zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair iddialar,
zərərçəkənin belə zərərin
vurulduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu gündən
üç il ərzində ödənilir. Lakin,
gəmilərdən neftlə çirkləndirmə nəticəsində
vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə
dair iddialar çirkləndirməyə səbəb olmuş
hadisənin baş verdiyi gündən altı il keçəndən
sonra, dənizlə təhlükəli və zərərli
maddələrin daşınması nəticəsində
vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə
dair iddialar isə — belə zərərə səbəb
olmuş hadisənin baş verdiyi gündən on il
keçəndən sonra verilə bilməz.
Maddə 321. Ümumi müddətlərin tətbiq
edilməsi
Əgər Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri ilə
başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, bu
Məcəllədə iddia müddəti müəyyən
edilməyən tələblər üçün
Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyində
müəyyənləşdirilmiş ümumi iddia
müddətləri tətbiq edilir.
Maddə 322. Ümumi qəza halında iddia
müddətinin axımının dayandırılması
Tələbin
məbləğinin hesablanması ümumi qəza üzrə
hesablaşmalardan asılı olduğu halda, iddia
müddətinin axımı ümumi qəzanın mövcudluğu
haqqında dispaşerin qərar qəbul etdiyi gündən
maraqlı tərəfin dispaşı aldığı
günə kimi dayandırılır.
Maddə 323. Özgəsinin pul vəsaitlərindən
istifadəyə görə faizlər
323.1. Bu Məcəllədə
nəzərdə tutulmuş münasibətlərdən
doğuran tələblər ödənildikdə, ödənilən
məbləğə kreditorun yaşadığı yerdə,
kreditor hüquqi şəxs olduqda isə onun olduğu
yerdə mövcud olan bank faiz dərəcəsi əlavə
edilir.
323.2. Faizlər müvafiq
məbləğin ödənilməsinə dair yazılı
tələbin verildiyi gündən məbləğin
ödənildiyi günə kimi hesablanır.
323.3. Bu Məcəllənin
323.1 və 323.2-ci maddələrində müəyyən
edilmiş qaydalar ümumi qəzanın
bölüşdürülməsi qaydasında zərərin
əvəzinin ödənilməsinə dair
tələblərə şamil edilmir.
XXVI fəsil
Tətbiq
edilən hüquq
Maddə 324. Tətbiq edilən hüququn
müəyyənləşdirilməsi
324.1. Xarici
vətəndaşların və ya xarici hüquqi
şəxslərin iştirakı ilə, o cümlədən
mülki hüquq obyekti Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda olduqda, ticarət
gəmiçiliyindən yaranan münasibətlərə
tətbiq edilən qanun Azərbaycan Respublikasının
beynəlxalq müqavilələrinə, bu
Məcəlləyə, digər qanunlara və Azərbaycan
Respublikasının tanıdığı ticarət
gəmiçiliyi adətlərinə müvafiq olaraq
müəyyənləşdirilir.
324.2. Bu Məcəllə
ilə nəzərdə tutulmuş müqavilənin
tərəfləri müqavilə bağlayarkən və ya
sonradan razılaşma əsasında həmin müqavilə
üzrə onların hüquq və vəzifələrinə
tətbiq edilən qanunu seçə bilərlər. Belə
razılaşma olmadıqda, bu Məcəllənin qaydaları
tətbiq edilir; belə razılaşmanın mövcudluğu
sərnişinin həyatına və ya
sağlamlığına zərərin vurulmasına,
yükün və baqajın itirilməsinə və ya
zədələnməsinə yaxud onların gecikdirilmə
ilə çatdırılmasına görə bu
Məcəlləyə müvafiq olaraq məsuliyyətinin
aradan qaldırılmasına və ya azaldılmasına
səbəb olmur.
Maddə 325. Gəmiyə mülkiyyət hüququ
və digər əşya hüquqları
325.1. Gəmiyə
mülkiyyət hüququ və digər əşya
hüquqları, habelə belə hüquqların əldə
edilməsi, verilməsi və ya itirilməsi gəminin
bayrağı altında üzdüyü dövlətinin
qanunu ilə müəyyənləşdirilir.
325.2. Digər dövlətin
bayrağı altında müvəqqəti üzmək
hüququ verilmiş gəmiyə olan əşya
hüquqlarına gəminin bilavasitə bayrağın dəyişdirilməsindən
əvvəl qeydə alındığı dövlətin
qanunu tətbiq edilir.
325.3. Əgər gəminin
inşa edilməsi haqqında müqavilədə başqa hal
nəzərdə tutulmayıbsa, inşa edilməkdə olan
gəmiyə hüquqlar gəminin inşa üçün
qəbul edildiyi və ya inşa edildiyi dövlətin qanunu
ilə müəyyənləşdirilir.
Maddə 326. Gəmi heyəti üzvlərinin
hüquqi vəziyyəti
326.1. Gəmi heyəti
üzvlərinin hüquqi vəziyyəti və gəminin
istismarı ilə bağlı olan gəmi heyəti
üzvlərinin arasında yaranan münasibətlər
gəminin bayrağı altında üzdüyü
dövlətinin qanunu ilə
müəyyənləşdirilir.
326.2. Gəmi sahibinin və
xarici vətəndaş olan gəmi heyəti üzvlərinin
münasibətlərini tənzimləyən
müqavilədə başqa hal nəzərdə
tutulmadıqda, gəmi sahibi və gəmi heyəti
üzvləri arasında olan münasibətlər gəminin
bayrağı altında üzdüyü dövlətinin
qanunu ilə tənzimlənir. Gəmi sahibi və gəmi
heyəti üzvlərinin tətbiq edilən qanunun əmək
müqaviləsini seçmələri gəmi heyəti
üzvlərinin əmək şəraitinin
pisləşməsinə səbəb olmamalıdır.
Maddə 327. Batmış əmlaka hüquqlar
327.1. Xəzər dənizinin
(gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsində batmış əmlaka hüquqlar
Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə müəyyənləşdirilir.
327.2. Açıq
dənizdə batmış gəmilərə, onların
yükünə və digər əmlakına gəminin
bayrağı altında üzdüyü dövlətinin
qanunu tətbiq edilir.
Maddə 328. Ticarət gəmiçiliyi
sahəsində bağlanmış müqavilələrdən
yaranan münasibətlər
328.1. Dənizlə yük
daşınması müqaviləsindən,
yedəkləmə müqaviləsindən, gəmi agenti müqaviləsindən, dəniz
sığorta müqaviləsindən, dəniz
vasitəçiliyi müqaviləsindən, taym-çarter
və berbout-çarterdən yaranan münasibətlər müqavilədə
tərəflərlə nəzərdə tutulmuş
dövlətin, dənizlə sərnişin
daşınması müqaviləsindən yaranan
münasibətlər isə — sərnişinin biletində
göstərilən dövlətin qanunu ilə
tənzimlənir. [86]
328.2. Tərəflərin
tətbiq ediləcək hüquq barədə
razılaşmaları olmadıqda, onların
müqavilədən yaranan münasibətləri
aşağıda göstərilənlərin təsis
edildikləri, əsas fəaliyyət və ya
yaşayış yeri olan dövlətin qanunu ilə
tənzimlənir:
328.2.1. dənizlə yük
daşınması müqaviləsində —
daşıyıcının;
328.2.2. gəmi agenti müqaviləsində, taym-çarter
və berbout-çarterdə — gəmi sahibinin; [87]
328.2.3. yedəkləmə
müqaviləsində — yedəkçi gəmi sahibinin;
328.2.4. dəniz
vasitəçiliyi müqaviləsində —
sifarişçinin;
328.2.5. dəniz sığorta
müqaviləsində — sığortaçının.
Maddə 329. Ümumi qəza
329.1. Tərəflərin
tətbiq ediləcək hüquq barədə
razılaşmaları olmadıqda, ümumi qəzadan
doğuran münasibətlər ümumi qəzaya səbəb
olan hadisədən sonra gəmi səfərini başa
çatdırdığı limanın dövlətinin qanunu
ilə tənzimlənir. Ümumi qəza nəticəsində
mənafeləri toxunulan bütün şəxslər bir
dövlətə mənsubdurlarsa, həmin dövlətin
qanunu tətbiq edilir.
329.2. Əgər ümumi
qəza Azərbaycan Respublikasında
bölüşdürülürsə, onun qaydası bu
Məcəllənin 16-cı fəslində müəyyən
edilmiş qaydalara müvafiq olaraq tənzimlənir.
Maddə 330. Gəmilərin toqquşmasından yaranan
münasibətlər
330.1. Xəzər dənizinin
(gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsində gəmilərin toqquşmasından yaranan
münasibətlər Azərbaycan Respublikasının qanunu
ilə tənzimlənir.
330.2. Gəmilər
açıq dənizdə toqquşduqda və
mübahisəyə Azərbaycan Respublikasında
baxıldıqda bu Məcəllənin 17-ci fəslində
müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.
330.3. Bir dövlətin
bayrağı altında üzən gəmilərin
toqquşmasından yaranan münasibətlərə,
gəmilərin toqquşduğu yerdən asılı olmayaraq,
həmin dövlətin qanunu tətbiq edilir.
Maddə 331. Gəmilərdən neftlə
çirkləndirmədən vurulan zərərdən yaranan
münasibətlər
331.0. Gəmilərdən
neftlə çirkləndirmədən zərər vurulduqda,
bu Məcəllənin 18-ci fəslində müəyyən
edilmiş qaydalar aşağıdakılara şamil edilir:
331.0.1. Xəzər dənizinin
(gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsində gəmilərdən neftlə
çirkləndirmə nəticəsində vurulan zərərə;
331.0.2. harada qəbul
edildiyindən asılı olmayaraq, belə zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq üçün
ehtiyat tədbirlərinə.
Maddə 332. Dənizlə təhlükəli və
zərərli maddələrin daşınması ilə
bağlı vurulan zərərdən yaranan
münasibətlər
332.0. Dənizlə
təhlükəli və zərərli maddələrin
daşınması ilə bağlı zərər vurulduqda,
bu Məcəllənin 19-cu fəslində müəyyən
edilmiş qaydalar aşağıdakılara şamil edilir:
332.0.1. Azərbaycan
Respublikasının ərazisində vurulan hər hansı bir
zərərə;
332.0.2. Azərbaycan
Respublikasının ərazisində ətraf mühitin
çirkləndirilməsi nəticəsində vurulan
zərərə;
332.0.3. Azərbaycan
Respublikasının ərazi hüdudlarından kənarda
ətraf mühitin çirkləndirilməsi
nəticəsində vurulan zərərdən fərqli olan
zərərə, əgər belə zərər Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı altında
üzən gəmidə daşınan təhlükəli
və zərərli maddələrlə vurulubsa;
332.0.4. harada qəbul
edildiyindən asılı olmayaraq, belə zərərin
qarşısını almaq və ya azaltmaq üçün
ehtiyat tədbirlərinə.
Maddə 333. Gəminin və digər əmlakın
xilas edilməsindən yaranan münasibətlər
333.1. Gəminin və digər
əmlakın xilas edilməsindən yaranan
münasibətlərə tətbiq ediləcək hüquq
barədə tərəflərin razılaşması
olmadıqda, xilasetmə əməliyyatının
aparıldığı dövlətin qanunu tətbiq edilir.
333.2. Xilas edən və xilas
edilən gəmilər bir dövlətin bayrağı
altında üzdükdə, xilasetmə
əməliyyatının aparıldığı yerdən
asılı olmayaraq, həmin dövlətin qanunu tətbiq
edilir.
Maddə 334. Gəmi sahibinin məsuliyyətinin
hüdudları
Gəmi sahibinin
məsuliyyətinin hüdudları gəmi bayrağı
dövlətinin qanunu ilə
müəyyənləşdirilir.
Maddə 335. Azərbaycan Respublikasının
beynəlxalq müqavilələri
Əgər Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
dövlətlərarası beynəlxalq müqavilədə
müəyyənləşdirilən normalar bu Məcəllədə
nəzərdə tutulan normalardan fərqlənərsə,
onda beynəlxalq müqavilənin normaları tətbiq edilir.
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Heydər ƏLİYEV
Bakı
şəhəri, 22 iyun 2001-ci il
¹ 146-IIQ
İSTİFADƏ
OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN
SİYAHISI
1. 19 dekabr
2006-cı il tarixli 203-IIIQD
nömrəli Qanun (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12,
maddə 1029)
2. 17 aprel 2007-ci il
tarixli 320-IIIQD nömrəli
Qanun (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, ¹ 6, maddə
562)
3. 1 may 2007-ci il
tarixli 324-IIIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2007-ci il, ¹ 5, maddə 442)
4. 16 iyun 2007-ci il
tarixli 389-IIIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2007-ci il, ¹ 8, maddə 756)
5. 20 oktyabr 2009-cu
il tarixli 890-IIIQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 dekabr
2009-cu il, ¹ 286)
6. 1 fevral 2010-cu il
tarixli 951-IIIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 mart 2010-cu il, ¹ 62,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, ¹
03, maddə 171)
7. 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan”
qəzeti 15 iyul 2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643)
9. 4 mart 2014-cü
il tarixli 916-IVQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 13 aprel 2014-cü il, ¹ 74,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü
il, ¹ 04, maddə 325)
10. 16 dekabr
2014-cü il tarixli 1137-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 20 yanvar
2015-ci il, ¹ 014, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik
Toplusu, 2015-ci il, ¹ 1, maddə 1)
11. 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik
Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7)
12. 20 oktyabr 2017-ci
il tarixli 808-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 4 noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə 1961)
13. 6 mart 2018-ci il
tarixli 1041-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə
406)
14. 3 aprel
2018-ci il tarixli 1057-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 25 may 2018-ci il, ¹ 117, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹5, maddə 848)
15. 1 fevral 2019-cu il
tarixli 1471-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 fevral
2019-cu il, ¹ 45, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, ¹2, maddə
186)
QANUNA
EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ
ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI
[1] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 2.4-cü maddəyə “Dəniz limanı”
sözlərindən sonra “(bundan
sonra - liman və ya dəniz limanı)” sözləri
əlavə edilmişdir və həmin maddədə “yüklər ilə”
sözləri “yük ilə”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[2] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 2.5-ci maddə yeni redaksiyada
verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
2.5.
Liman hakimiyyət orqanları — müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən onların üzərinə
qoyulmuş inzibati-hakimiyyət və digər
səlahiyyətləri həyata keçirən dəniz
limanlarının müvafiq orqanları.
[3] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 2-ci
maddəyə yeni məzmunda 2.9-cu və 2.10-cu maddələr
əlavə edilmişdir.
[4] 3
aprel 2018-ci il
tarixli 1057-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 25 may 2018-ci il, ¹ 117,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il,
¹5, maddə 848) ilə
yeni məzmunda 4.4-cü
maddə əlavə edilmişdir.
[5] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə yeni məzmunda
5-1-ci maddə əlavə edilmişdir.
[6] 20 oktyabr 2009-cu
il tarixli 890-IIIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 dekabr 2009-cu il, ¹ 286) ilə
6-1-ci maddə əlavə
edilmişdir.
[7] 15 fevral
2013-cü il tarixli 559-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 12 mart 2013-cü il, ¹ 55, “Azərbaycan” qəzeti 17
mart 2013-cü il, ¹ 60, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, ¹ 03, maddə 214) ilə
6-1.1.1-ci maddədə “Bayrağı
altında üzmək hüququ (patent)” sözlər “Dövlət bayrağı
altında üzmək hüququ” sözləri ilə
əvəz edilmişdir.
[8] 4 mart 2014-cü il tarixli 916-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 13
aprel 2014-cü il, ¹ 74, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, ¹ 04, maddə 325) ilə 6-1.1.2-ci
maddəsində “Bayrağı”
sözü “Dövlət
bayrağı” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[9] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 6-1.1.9-cu maddədən “(liman məntəqəsinin)”
sözləri çıxarılmışdır.
[10] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə yeni məzmunda 6-1.1.21-ci maddə əlavə
edilmişdir.
[11] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 6-1.1.21-ci maddənin sonunda
nöqtə işarəsi nöqtəli vergül
işarəsi ilə əvəz edilmişdir və yeni
məzmunda 6-1.1.22-ci maddə əlavə edilmişdir.
[12] 19 dekabr 2006-cı il tarixli
203-IIIQD nömrəli Qanun (Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12, maddə 1029) ilə
9.2-ci, 36.2-ci, 44.2-ci, 67.2-ci və 69-cu maddələrində
"dəniz limanı kapitanı" sözləri, 27.1-ci
maddəsində "dəniz limanının kapitanı"
sözləri "müvafiq icra hakimiyyəti orqanı"
sözləri ilə, 44.3-cü maddəsində "dəniz
limanı kapitanının" sözləri "müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının" sözləri ilə
əvəz edilmişdir.
[13] 6
mart 2018-ci il tarixli 1041-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə 406) ilə 12.1.2-ci
maddədə, 13.3-cü maddənin ikinci cümləsində,
30.2.12-ci maddədə, 288.1-ci maddənin birinci
cümləsində “qeydə
alınmış” sözləri “dövlət qeydiyyatına alınmış”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[14] 15 fevral
2013-cü il tarixli 559-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 12 mart 2013-cü il, ¹ 55, “Azərbaycan” qəzeti 17
mart 2013-cü il, ¹ 60, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, ¹ 03, maddə 214) ilə
15.2-ci maddədə “bayrağı
altında” sözlərindən əvvəl “Dövlət” sözü
əlavə edilmişdir.
[15] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 15-ci
maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki
redaksiyada deyilirdi:
Bu Məcəllənin 16.2-ci maddəsində
göstərilən gəmilərə texniki nəzarət
və onların təsnifatı gəmi sahibinin və/və ya
gəmi mülkiyyətçisinin
seçdiyi təsnifat cəmiyyəti
tərəfindən həyata keçirilir.
[16] 1 fevral 2019-cu il tarixli 1471-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 24 fevral 2019-cu il, ¹ 45,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il,
¹2, maddə 186) ilə
18.1.3-cü
maddə ləğv edilmişdir.
[17] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə yeni məzmunda
18.1.21-1 – 18.1.21-4-cü maddələr əlavə
edilmişdir.
[18] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 22.2-ci maddənin ikinci cümləsində “təsnifat cəmiyyətinin”
sözləri “gəmini qeydiyyata
alan orqanın” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
1 fevral 2019-cu il tarixli 1471-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 24 fevral 2019-cu il, ¹ 45,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il,
¹2, maddə 186) ilə 22.2-ci maddənin birinci cümləsində “Gəminin
üzgüçülüyə yararlığı
haqqında şəhadətnaməni, ölçü”
sözləri “Ölçü”
sözü ilə əvəz edilmişdir.
[19] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə yeni məzmunda 22.6-cı
maddə əlavə edilmişdir.
[20] 19 dekabr
2006-cı il tarixli 203-IIIQD nömrəli
Qanun (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12,
maddə 1029) ilə 26.5-ci maddəsində "dəniz
limanlarında" sözləri "müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən" sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[21] 1 may 2007-ci il tarixli 324-IIIQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu(Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, ¹ 5, maddə
442) ilə 28.4-cü maddəsində “Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
müəyyən edilmiş qaydada ödənişlər”
sözləri “müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi
tariflərə uyğun olaraq haqq” sözləri ilə
əvəz edilmişdir.
[22] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 34.1-ci
maddənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Gəminin
qeydiyyata alındığı liman (yer) dəyişdirildikdə, gəminin
əvvəlki qeydiyyata alındığı limanda (yerdə)
aparılan Dövlət gəmi reyestrində və ya gəmi
kitabında olan bütün
məlumatlar həmin liman (yer) kapitanının verdiyi
sənədlər əsasında gəminin yeni qeydiyyata
alındığı limanda (yerdə) aparılan
Dövlət gəmi
reyestrinə və ya gəmi kitabına daxil edilir.
[23] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 34.2-ci maddə
yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
34.2. Gəminin yeni qeydiyyata alındığı
limanda (yerdə) aparılan Dövlət gəmi reyestrində
və ya gəmi kitabında qeydiyyata alınması Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı altında üzmək hüququ
haqqında yenidən verilən şəhadətnamə
ilə təsdiqlənir.
[24] 1 fevral 2019-cu il tarixli 1471-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 24 fevral 2019-cu il, ¹ 45,
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il,
¹2, maddə 186) ilə
35-ci
maddədə “üzgüçülüyə
yararlı olması haqqında şəhadətnamə
aldıqdan” sözləri “yoxlamanın
nəticəsinə uyğun olaraq
üzgüçülüyə yararlı olduğu
müəyyən edildikdən” sözləri ilə
əvəz edilmişdir.
[25] 20 oktyabr 2009-cu
il tarixli 890-IIIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 dekabr 2009-cu il, ¹ 286) ilə
39-cu maddənin ikinci
cümləsində “Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş tariflər
üzrə ödənişlə” sözləri “Dövlət
rüsumu ödəməklə” sözləri ilə
əvəz edilmişdir.
[26] 16
dekabr 2014-cü il tarixli 1137-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Respublika” qəzeti, 20
yanvar 2015-ci il, ¹ 014, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, ¹ 1, maddə 1) ilə 48.2.2-ci
maddənin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli
vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və
yeni məzmunda 48.2.3-cü və 48.3-cü maddələr
əlavə edilmişdir.
[27] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə V fəslin
adında “Dövlət”
sözündən sonra “bayraq
və” sözləri əlavə edilmişdir.
[28] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 61.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
61.2
Dəniz limanı kapitanı müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən təsdiq edilən dəniz
limanı kapitanı haqqında Əsasnaməyə uyğun olaraq fəaliyyət
göstərir.
[29] 29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 61.3-cü
maddə ləğv edilmişdir.
[30] 19 dekabr
2006-cı il tarixli 203-IIIQD nömrəli
Qanun (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12,
maddə 1029) ilə maddənin adının
əvvəlinə "Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
və" sözləri əlavə edilmişdir, 61.1-ci
maddədə "funksiyalarını" sözündən
sonra "müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və"
sözləri əlavə edilmişdir, yeni məzmunda
61.4-cü maddə əlavə edilmişdir;
29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 61.4-cü
maddədə “liman
nəzarəti” sözlərindən əvvəl “dövlət bayraq və” sözləri
əlavə edilmişdir.
[31] 6
mart 2018-ci il tarixli 1041-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə 406) ilə 62.1.3-cü
maddədə “qeydiyyata almaq”
sözləri “dövlət
qeydiyyatına almaq” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[32] 19 dekabr 2006-cı il tarixli
203-IIIQD nömrəli Qanun (Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12, maddə 1029) ilə
maddənin adının əvvəlinə "Müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının və" sözləri
əlavə edilmişdir, 62.1-ci maddənin əvvəlində
"Öz səlahiyyətləri daxilində müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının və" sözləri
əlavə edilmişdir;
29 may 2012-ci il tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 62-ci
maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
62.1. Öz
səlahiyyətləri daxilində müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının və Dəniz limanı kapitanının
üzərinə dəniz üzgüçülüyü
təhlükəsizliyinin və dəniz limanında
nizam-intizamın təmin edilməsinə dair aşağıdakı funksiyalar
qoyulur:
62.1.1. ticarət gəmiçiliyi
haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
və Azərbaycan Respublikasının ticarət
gəmiçiliyinə aid olan
beynəlxalq müqavilələrinə əməl
edilməsinə nəzarət;
62.1.2. gəmiləri gəmi
reyestrlərində qeydiyyata almaq və müvafiq gəmi
sənədlərini vermək;
62.1.3. gəmilərə və
inşa edilməkdə olan gəmilərə mülkiyyət
hüququnu, gəminin və ya inşa edilməkdə olan
gəminin və onlara olan
hüquqların ipotekasını qeydiyyata almaq və
müvafiq sənədlər vermək;
62.1.4. gəmi heyəti
üzvlərinə sertifikatlar (diplomlar), onların
verilməsinin təsdiqnamələrini və dənizçi
kitabçalarını vermək;
62.1.5. gəmi sənədlərini,
sertifikatları (diplomları) və sertifikatların
(diplomların) verilməsinin təsdiqnamələrini yoxlamaq;
62.1.6. gəmilərin limana daxil
olması və onların limandan çıxması
qaydalarının tələblərinə əməl
olunmasına nəzarət;
62.1.7. ətraf mühitin
çirkləndirilməsinin qarşısını almaq
üzrə tələblərə əməl
edilməsinə nəzarət;
62.1.8. gəmilərin limana daxil
olmasını və limandan çıxmasını
rəsmiləşdirmək;
62.1.9. dəniz bələdçi
xidmətinə və gəmilərin hərəkətini
tənzimləyən xidmətlərə rəhbərlik
və nəzarət;
62.1.10. dənizdə batmış
əmlakın qaldırılmasına, habelə limanda
inşaat, hidrotexniki və digər işlərin
görülməsinə icazə vermək;
62.1.11. dənizdə baş
vermiş qəzaları qeydə almaq və araşdırmaq.
Dənizdə baş vermiş qəzaların
araşdırılması müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.
62.2. Dəniz
limanında dəniz üzgüçülüyü
təhlükəsizliyinin və nizam-intizamın təmin
edilməsinə dair dəniz limanı kapitanının
sərəncamları limanda olan
bütün gəmilər, hüquqi və fiziki
şəxslər üçün məcburidir
[33] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 63.1-ci maddə
yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
63.1. Gəmi sənədlərinin mövcudluğunu,
gəminin əsas xarakteristikalarının gəmi
sənədlərinə uyğunluğunu və gəmi
heyətinin
komplektləşdirilməsinə dair
tələblərin yerinə yetirilməsini yoxlamaq
məqsədi ilə dənizə çıxan
gəmilərə nəzarəti dəniz limanı kapitanı
həyata keçirir.
[34] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 63.2-ci
maddədə “dəniz
limanı kapitanı gəmini yoxlaya bilər” sözləri
“, habelə gəminin
istismarı insan həyatına və ya ətraf mühitə
real təhlükə yaratdığı təqdirdə,
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı gəmini yoxlaya bilər.”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[35] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik
Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə 643) ilə 63.3-cü maddədə “dəniz limanı kapitanı gəminin nəzarət
yoxlanmasını həyata keçirə bilər.”
sözləri “müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı gəminin nəzarət
yoxlanmasını həyata keçirə bilər.”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[36] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik
Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə 643) ilə yeni məzmunda 63.4-cü və 63.5-ci maddələr
əlavə edilmişdir.
[37] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə 64.1-ci
maddənin ikinci cümləsində “aşağıdakı hallarda” sözlərindən
sonra “müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla”
sözləri əlavə edilmişdir.
[38] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə yeni məzmunda 64.1.6-cı maddə əlavə edilmişdir.
[39] 19 dekabr
2006-cı il tarixli 203-IIIQD nömrəli
Qanun (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, ¹ 12,
maddə 1029) ilə 65-ci maddədə "dəniz
limanı kapitanı" sözləri "müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən" sözləri
ilə, "edə bilər" sözləri "edilir"
sözü ilə əvəz edilmişdir.
[40] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 68-ci maddədə “dəniz limanının məcburi
qaydaları” sözləri “dəniz
limanı üzrə məcburi qaydalar” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[41] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 69.2-ci maddədə “dəniz limanının məcburi
qərarlarında” sözləri “dəniz limanı üzrə məcburi qaydalarda”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[42] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 84-cü maddənin adında
və 84.1-ci maddədə ismin müvafiq hallarında “liman hakimiyyət orqanları”
sözləri ismin müvafiq hallarında “liman idarəsi” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[43] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 85-ci maddənin adında
və mətnində ismin müvafiq hallarında “liman hakimiyyət orqanları”
sözləri ismin müvafiq hallarında “liman idarəsi” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[44] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 87.1-ci
maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki
redaksiyada deyilirdi:
87.1. Dənizlə yük daşınması
müqaviləsi daşıyıcının,
yükgöndərənin ona verdiyi və ya verəcəyi
yükü təyinat limanına daşımağı və
yükün alınmasına vəkil edilən
şəxsə (bundan sonra - yükalan) verməyi,
yükgöndərən və ya fraxtedən isə
daşımanın dəyərini (fraxtı)
ödəməyi öhdəsinə götürməsi
barəsində istənilən müqavilədir.
[45] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 87.4-cü
maddə yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki
redaksiyada deyilirdi:
87.4. Daşıyıcı dənizlə yük
daşınması müqaviləsini
yükgöndərənlə və ya fraxtedənlə və
ya onun adından belə müqaviləni bağlamış
olan şəxsdir. Faktiki daşıyıcı -
daşıyıcının yükün
daşınmasını və ya daşımanın bir
hissəsini həyata keçirməyi həvalə etdiyi
hər hansı bir şəxsdir, o cümlədən
daşımanın belə həyata keçirilməsinin
həvalə edildiyi hər hansı bir digər şəxsdir.
[46] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə
87.6-cı maddədə “müqaviləsini
bağlayan, habelə daşıyıcıya yükü
öz adından təhvil verən istənilən” sözləri
“müqaviləsindəki
daşımanın təşəbbüsçüsü olan
və adından yük göndərilməsi
rəsmiləşdirilən fiziki və ya hüquqi”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[47] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə yeni
məzmunda 87.6-1-ci maddə əlavə edilmişdir.
[48] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 89-cu maddə yeni redaksiyada
verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Maddə 89. Yüklərin daşınma
üçün qəbulunun müvəqqəti
dayandırılması və ya
məhdudlaşdırılması
89.1.
Hərəkətdə fasilənin yaranmasına səbəb
olan təbii fəlakət, qəzaya uğrama və ya qəza
hallarında, habelə karantin elan edildikdə, liman
hakimiyyət orqanlarının sərəncamı ilə dərhal
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
məlumatlandırılmaqla, yüklərin qəbulu
müvəqqəti dayandırıla və ya
məhdudlaşdırıla bilər.
89.2. Yüklərin qəbulunun müvəqqəti
dayandırılmasının və ya
məhdudlaşdırılmasının müddətlərini
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.
Yüklərin qəbulunun müvəqqəti
dayandırılması və ya
məhdudlaşdırılması barədə liman
hakimiyyət orqanları yükgöndərənləri və
digər maraqlı şəxsləri dərhal xəbərdar
edir.
[49] 16 iyun 2007-ci il tarixli 389-IIIQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, ¹ 8, maddə
756) ilə 98.3-cü maddəsinin birinci
cümləsində “bayram”
sözündən əvvəl “iş
günü hesab edilməyən” sözləri əlavə
edilmişdir.
1 fevral 2010-cu il tarixli 951-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 mart 2010-cu
il, ¹ 62, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2010-cu il, ¹ 03, maddə 171) ilə 98.3-cü maddəsinin
birinci cümləsində “iş günü hesab
edilməyən bayram günləri” sözləri “səsvermə,
iş günü hesab edilməyən bayram günləri
və ümumxalq hüzn günü” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[50] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 108-ci
maddənin adına “sənədlər”
sözündən sonra “və
məlumatlar” sözləri
əlavə edilmişdir.
[51] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 108-ci
maddənin mətninə “Yükgöndərən”
sözündən sonra “dənizlə
yük daşınması müqaviləsinin lazımınca
icrası üçün yükə aid olan
sənədləri və məlumatları, o
cümlədən” sözləri və “sənədlərin” sözündən sonra “, habelə məlumatların” sözləri
əlavə edilmişdir.
[52] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 119.1-ci
maddədə “yükgöndərən
və ya fraxtedən” sözləri “yükgöndərən, fraxtedən və ya
yükalandan biri və ya onların
səlahiyyətləndirdiyi digər şəxs”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[53] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 127-ci
maddənin birinci cümləsinə “fraxtedən” sözündən sonra “və ya onların səlahiyyətləndirdiyi digər
şəxs” sözləri və ikinci cümləsinə “yükalana” sözündən
sonra “və ya onun
səlahiyyətləndirdiyi digər şəxsə”
sözləri əlavə edilmişdir.
[54] 17 aprel 2007-ci il tarixli 320-IIIQD nömrəli Qanun (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu,
2007-ci il, ¹ 6, maddə 562) ilə 147-ci maddəsində “qiymətli metalların və
onlardan hazırlanmış məmulatların,
daş-qaşın” sözləri “qiymətli metalların, qiymətli daşların və
onlardan hazırlanmış məmulatların”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[55] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə XIII fəslin adı yeni
redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Dəniz
agentliyi müqaviləsi
[56] 18
dekabr 2015-ci il tarixli 40-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 2
fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01,
maddə 7) ilə 181-ci və 182-ci
maddələr yeni redaksiyada verilmişdir.
əvvəlki redaksiyada deyilirdi:
Maddə 181. Dəniz agentliyi haqqında
müqavilənin anlayışı
Dəniz
agentliyi haqqında müqaviləyə görə dəniz
agenti haqq müqabilində gəmi sahibinin
tapşırığı əsasında və onun
hesabına öz adından və ya gəmi sahibinin adından
müəyyən limanda və ya müəyyən
ərazidə hüquqi və digər
hərəkətləri etməyi öhdəsinə
götürür.
Maddə 182. Bu fəsildə
müəyyən edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi
Bu
fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar
tərəflərin başqa razılaşması
olmadığı halda tətbiq edilir.
[57] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 183-187-ci maddələr
ləğv edilmişdir.
[58] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 190-cı maddə ləğv
edilmişdir.
[59] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 239.3-cü maddənin birinci
cümləsində ismin müvafiq hallarında “dəniz agenti” sözləri
ismin müvafiq hallarında “gəmi
agenti” sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[60] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 257.2.1-ci maddədə ismin
müvafiq hallarında “dəniz
agentləri” sözləri ismin müvafiq hallarında “gəmi agenti” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[61] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 257.2.6-cı maddədə ismin
müvafiq hallarında “dəniz
agenti” sözləri ismin müvafiq hallarında “gəmi agenti” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[62] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 260.1.4-cü maddənin ikinci
cümləsində ismin müvafiq hallarında “dəniz agentləri”
sözləri ismin müvafiq hallarında “gəmi agenti” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[63] 29 may 2012-ci il
tarixli 371-IVQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”
qəzeti 10 iyul 2012-ci il, ¹ 150, “Azərbaycan” qəzeti 15 iyul
2012-ci il, ¹ 155, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, ¹ 07, maddə
643) ilə yeni məzmunda 275.3-cü maddə
əlavə edilmişdir.
[64] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961) ilə
278.1.1-ci maddə yeni redaksiyada
verilmişdir.
əvvəlki
redaksiyada deyilirdi:
278.1.1. xilasetmə əməliyyatının
yerinə yetirilməsi ilə bağlı mükafata, o
cümlədən xüsusi kompensasiyaya və ya ümumi
qəza üzrə ödənişə;
[65] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961) ilə
280.1.1.1-ci maddədə “
[66] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961) ilə
280.1.1.2-ci maddədə “
[67] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243) ilə 280.1.1.3-cü
maddə ləğv edilmişdir.
[68] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243) ilə 280.1.1.4-cü
maddədə “
[69] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243) ilə 280.1.1.5-ci
maddədə “
[70] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961)
ilə 280.1.2.1-ci
maddədə “
[71] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961)
ilə 280.1.2.2-ci
maddədə “501"
rəqəmi “
[72] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961)
ilə 280.1.2.3-cü
maddədə “
[73] 20
oktyabr 2017-ci il tarixli 808-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4
noyabr 2017-ci il, ¹ 243, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, ¹ 11, maddə
1961)
ilə 280.1.2.4-cü
maddədə “
[74] 6
mart 2018-ci il tarixli 1041-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə 406) ilə 293.3-cü
maddədə “qeydə
alınmalıdır” sözləri “dövlət qeydiyyatına alınmalıdır”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[75] 6
mart 2018-ci il tarixli 1041-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə 406) ilə 295-ci
maddənin birinci cümlədə “qeydiyyat” sözü “dövlət
qeydiyyatı” sözləri ilə əvəz edilmişdir
və ikinci (hər iki halda) və üçüncü
cümlələrdə “qeydiyyata
alınmış” sözləri “dövlət qeydiyyatına
alınmış” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[76] 6
mart 2018-ci il tarixli 1041-VQD
nömrəli Azərbaycan Respublikasının
Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
18 mart 2018-ci il, ¹ 61, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, ¹ 3, maddə 406) ilə 297.1.2-ci,
297.1.3-cü, 297.2-ci, 298.1-ci və 301.0.21-ci (hər iki halda)
maddələrdə “qeydiyyata
alınmış” sözləri “dövlət qeydiyyatına alınmış”
sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[77] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 298.3-cü maddədə “liman hakimiyyəti
orqanlarının” sözləri “liman idarəsinin” sözləri ilə əvəz
edilmişdir.
[78] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə
313-cü maddənin adına “Daşıyıcıya”
sözündən sonra “və
ekspeditora” sözləri
əlavə edilmişdir.
[79] 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,
19 iyul 2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə yeni
məzmunda 313.4-cü maddə əlavə edilmişdir.
[80] 31
may 2020-ci il tarixli 123-VIQD
nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 iyul
2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 316-cı maddənin
mətninə “daşıyıcıya”
sözündən sonra “və
ya ekspeditora” sözləri əlavə edilmişdir.
[81] 31
may 2020-ci il tarixli 123-VIQD
nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 iyul
2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə 317.1-ci
maddəyə “Daşıyıcı”
sözündən sonra “və
ya ekspeditor” sözləri əlavə edilmişdir.
[82] 31
may 2020-ci il tarixli 123-VIQD
nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 iyul
2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə yeni məzmunda
317.3-cü maddə əlavə edilmişdir.
[83] 31
may 2020-ci il tarixli 123-VIQD
nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 iyul
2020-ci il, ¹ 140, Azərbaycan
Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, ¹ 7, maddə
839) ilə yeni məzmunda
318.2.3-1-ci maddə əlavə edilmişdir.
[84] 18 dekabr 2015-ci il
tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 319.2-ci maddənin birinci
cümləsində “dəniz
agentliyi” sözləri “gəmi
agenti” sözləri ilə əvəz edilmişdir.
[85] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 319.2.1-ci maddədə “dəniz agentliyi” sözləri
“gəmi agenti” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[86] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 328.1-ci maddədə “dəniz agentliyi” sözləri
“gəmi agenti” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.
[87] 18 dekabr 2015-ci
il tarixli 40-VQD nömrəli Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”
qəzeti, 2 fevral 2016-cı il, ¹ 23, Azərbaycan Respublikasının
Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, ¹ 01, maddə 7) ilə 328.2.2-ci maddədə “dəniz agentliyi” sözləri
“gəmi agenti” sözləri
ilə əvəz edilmişdir.